Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie
 nr rej. A-1496 z 26.03.2019[1] | |
 Kamienica od strony ul. Żelaznej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Żelazna 64 |
| Typ budynku | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy | ok. 1896 |
| Ukończenie budowy | 1912 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′09,038″N 20°59′25,206″E/52,235844 20,990335 | |
Kamienica Anny Koźmińskiej[2][3] − zabytkowa kamienica znajdująca się przy ul. Żelaznej 64 róg ul. Krochmalnej w Warszawie.
Opis
W 1896 właścicielką terenu, na którym znajduje się kamienica, została Anna Koźmińska[3]. Wzniosła ona dwuskrzydłową część kamienicy u zbiegu ul. Żelaznej i Krochmalnej, a następnie w 1912 dobudowała część południową wraz z niezachowaną oficyną wschodnią[3]. Budynek został zaprojektowany przez Józefa Napoleona Czerwińskiego[4].
W okresie międzywojennym w budynku działało kino „Świt”, które później zmieniło nazwę na „Acron”[5].
W listopadzie 1940 kamienica znalazła się w obrębie utworzonego przez władze niemieckie getta[6]. W lokalu kina urządzono tzw. punkt, w którym mieszkali Żydzi przesiedlani do Warszawy z innych miast[7]. Kamienica ponownie znalazła się w „aryjskiej” części miasta w trakcie wielkiej akcji deportacyjnej w sierpniu 1942, której wynikiem była m.in. likwidacja tzw. małego getta[8].
W 1944 kamienica została uszkodzona podczas w czasie walk toczonych w tym rejonie miasta podczas powstania warszawskiego[3].
W 2019 budynek został wpisany do rejestru zabytków[1].
W kulturze
W powieści Zły (1955) Leopolda Tyrmanda w kamienicy mieścił się bar IV kategorii „Słodycz”, należący do Warszawskich Zakładów Gastronomicznych[9].
Przypisy
- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2021 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 71. [dostęp 2021-09-18].
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 65. ISBN 83-88372-20-3.
- ↑ a b c d Kamienica Anny Koźmińskiej przy Żelaznej 64 w Warszawie zabytkiem. [w:] Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. mwkz.pl, 2 kwietnia 2019. [dostęp 2021-09-19].
- ↑ Tomasz Urzykowski: Kamienica z powieści "Zły" Leopolda Tyrmanda została zabytkiem. gazeta.pl, 2 kwietnia 2019. [dostęp 2021-09-18].
- ↑ Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 224. ISBN 978-83-268-2722-8.
- ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 225. ISBN 978-83-268-2722-8.
- ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 7. Getto szczątkowe po wielkiej akcji likwidacyjnej. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
- ↑ Leopold Tyrmand: Zły. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1990, s. 222. ISBN 83-07-01982-6.
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kamienica Anny Koźmińskiej przy ul. Żelaznej 64 w Warszawie