Kamienica Pod Złotym Jeleniem we Wrocławiu

Kamienica pod Złotym Jeleniem

nr rej. A/1529/150 z 5.12.1949 i z 15.02.1962[1]
Kamienica pod Złotym Jeleniem
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Adres	Rynek 44
Styl architektoniczny	barok
Architekt	Witold Skowronek
Rozpoczęcie budowy	XIV wiek
Zniszczono	1945
Odbudowano	1954
Kolejni właściciele	rodzina Schorgast (1398-1449), Martinus i Barbara Buthener (1449-1453), Heinrich Falkenstein i żona Barbara Schorgast(1453-1471), Hanns Rewsse (1484), Johannes Knybant (1484-1486), Wolfganga Dyenner (1486-1492), Mathias Hoffeman (1492-1494), Wenzel i Barbara Neydau (1494-1498); Johann Georg Zechner (1735)
Położenie na mapie Wrocławia Kamienica pod Złotym Jeleniem
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica pod Złotym Jeleniem
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kamienica pod Złotym Jeleniem
51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392

Kamienica pod Złotym Jeleniem – kamienica na wrocławskim rynku, na jego północnej pierzei, zwanej Targiem Łakoci.

Historia kamienicy i jej architektura

Historia kamienicy sięga okresu późnego średniowiecza. Pierwszy budynek był dwudzielny z oknami wychodzącymi na Rynek i przykryty sklepieniem kolebkowym. Drugi trakt został dobudowany już po wzniesieniu dwutraktowej kamienicy na działce Rynek 45, na przełomie drugiej połowy XIV wieku a drugiej tercji XV. Wzniesiono wówczas dwutraktową, dwukondygnacyjną kamienicę o kolebkowych stropach na poziomie piwnic^[2]. W XV wieku w kamienicy mieszkała rodzina złotników i prawdopodobnie znajdowała się w niej również ich pracownia^[3]. W XVI wieku w kamienicy mieściła się apteka. Kamienica zwana była wówczas Apteką Targu Łakoci i pod taką nazwą funkcjonowała do XVII wieku^[4].

W 1624 roku przeprowadzono w niej bliżej nieokreślone prace modernizacyjne, o czym świadczy jedynie tablica z datą i z łacińską inskrypcją znajdującą się w sieni domu^[5]. Kolejne odnotowane remonty miały miejsce w 1624 i 1633 roku^[4]. Do pierwszych dekad XVIII wieku budynek posiadał dwie kondygnacje ze szczytem. W 1735 roku aptekarz Johann Georg Zechner gruntownie przebudował kamienicę. Dodano wówczas wyższe kondygnacje w układzie 3-traktowym, gdzie kuchnia i klatka schodowa znajdowały się w trakcie środkowym. W sumie kamienica posiadała cztery kondygnacje i dwukondygnacyjny szczyt. Pod koniec XIX wieku parter oraz 1. piętro przystosowano do potrzeb handlowych: wykuto duże okna witrynowe i usunięto sztukatorskie dekoracje nad oknami pięter^[5]. Swój sklep otworzyła tu firma Tilza & Rosenbaum oraz Schneider ^[6]

Właściciele i postacie związane z kamienicą

W XIV i XV wieku posesja nr 44 była podzielona na dwie części: wschodnia i zachodnią. Część wschodnia od 1398 do 1449 należała do rodziny Schorgast; w latach 1398-1428 do nestora rodziny Heinricha Schorgast i jego żony Doroty a od 1428 do 1449 do ich syna Hansa ^[7]. Obaj byli mistrzami złotnictwa przy czym Heinrich posiadał również łaźnię za Starymi Jatkami oraz przy Bramie Oławskiej. Hans był przysięgłym złotników i prowizorem Nowego Szpitala Bożego Grobu. Zmarł w 1451 a majątek odziedziczyła jego córka Barbara i zięć Martinus Buthener oraz niepełnoletnie dzieci. W półtora roku spadkobiercy rzekli się wszystkich praw do kamienicy (oraz domu przy ul. Psiej) a w 1453 roku kamienica została sprzedana Heinrichowi Falkensteinowi i jego żonie Katarzynie, wdowie po Hansie Schorgast^[8]. Nowy nabywca był również złotnikiem, przysięgłym cechu; obywatelstwo Wrocławia nabył w 1456 roku. Zmarł 15 marca 1462 roku a kamienica pozostawała w rękach wdowy po nim do 1471^[9]. W 1484 roku właścicielem kamienicy został złotnik Hanns Rewsse, który w roku z powodu zbyt dużego obciążenia czynszowego, sądownie utracił ją na rzecz Johannesa Knybanta. W 1486 kamienica nr 44 zyskała kolejnego właściciela: Wolfganga Dyenner z i żoną Hedwig. Posesja w ich rękach znajdowała się do 1492 roku. W kolejnych latach właściciele kamienicy zmieniali się co kilka lat: w latach 1492-1494 był nim Mathias Hoffeman, w latach 1494-1498 Wenzel i Barbara Neydau^[10].

W 1735 roku właścicielem kamienicy został aptekarz Johann Georg Zechner^[5]

Po II wojnie światowej

W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica została wypalona. W 1954 roku została odbudowana według projektu Witolda Skowronka. Czteroosiowa elewacja kamienicy została zachowana, ale na parterze i I piętrze przywrócono układ otworów okiennych ze zmianami nawiązującymi do stanu sprzed XIX wieku^[5]. Kamienica ma cztery kondygnacje, trzy kondygnacje szczytowe z ozdobnymi spływami wolutowymi^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
• Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
• Zdzisław Wiśniewski: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2002.
• Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz2: 1421-1500). Wrocław: Chronicon, 2015.
• Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz1: 1345-1420). Wrocław: Chronicon, 2011.
• Maciej Łagiewski: Wrocławscy Żydzi 1850-1944. Wrocław: Muzeum Miejskie Wrocławia, 2010.

Linki zewnętrzne

• Kamienica pod Złotym Jeleniem, elewacja frontowa lata 1940–1944