Kamienica Pod Złotym Orłem we Wrocławiu (Rynek)

Kamienica Pod Złotym Orłem
nr rej. A/1519/144 z 5.12.1949 i z 15.02.1962[1]
Kamienica Pod Złotym Orłem
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Adres	Rynek 4
Styl architektoniczny	barok
Rozpoczęcie budowy	XIV wiek
Ważniejsze przebudowy	XVIII, po 1820
Zniszczono	1945
Odbudowano	lata 50. XX wieku
Położenie na mapie Wrocławia Kamienica Pod Złotym Orłem
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica Pod Złotym Orłem
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kamienica Pod Złotym Orłem
51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392

Kamienica Pod Złotym Orłem (niem. Zum goldenen Adler) – kamienica na wrocławskim Rynku, odbudowana w stylu barokowym.

Historia kamienicy i jej architektura

Pierwsze ślady budynku mieszkalnego, fundamenty i fragmenty murów, zachowały się do dzisiaj w piwnicy i pochodzą z drugiej połowy XIII wieku. Są to relikty dwutraktowego domu o szerokości połowy lokacyjnej działki, ok. 8,7 metra. W XIV wieku budynek został poszerzony do ok. 14,5 metra i przebudowany^[2]. Kamienica zyskała trzeci trakt i oficyny. Z tego okresu, w sieni, zachował się późnogotycki prosty kamienny portal o przenikających się profilach. W górnym poziomie piwnicy oraz w poszczególnych traktach parteru znajdują się fragmenty sklepień krzyżowych, krzyżowo-kolebkowych i kolebkowych. Ich wiek datuje się na okres późnego średniowiecza i początek renesansu.

Kamienny barokowy portal balkonowy – wejście do kamienicy

Od 1564 roku kamienica była własnością rodu mieszczańskiego Schillingów^[2]. W 1671 roku jej właścicielem była S. Schnebelin, a od 1711 kupiec A.H. Gross^[3]. Ten ostatni prawdopodobnie sfinansował rozbudowanie kamienicy, nadając jej styl barokowy. Budynek zyskał dwustopniowy szczyt o wolutowych spływach z boniowanymi lizenami oraz dekoracyjnymi naczółkami (gzyms nadokienny) i podokiennikami^[3]. Ostateczny kształt kamienicy został nadany w XVIII wieku; w 1820 został zmieniony układ zadaszenia ze szczytowego na kalenicowy^[4].

Działania wojenne podczas II wojny światowej w bardzo dużym stopniu zniszczyły kamienicę. Jej odbudowa nastąpiła w latach pięćdziesiątych XX wieku. Projektantami byli Maria Czyżewska-Ostrowska i Józef Rachwalski. Wzorowali się oni na barokowym wyglądzie budowli: między innymi przywrócono dwuspadowe zadaszenie szczytowe, co pozwoliło na wydzielenie trzech kondygnacji strychowych. Prócz tego kamienica uzyskała cztery kondygnacje główne i dwie kondygnacje piwnic w układzie trzech traktów, w trakcie środkowym znajdują się schody do piwnicy i na kondygnacje. Nie przywrócono natomiast boniowanych lizen i podokienników. Otwór wejściowy został zupełnie zmieniony. W miejsce dwuskrzydłowych drzwi otoczonych prostym portalem wstawiono kamienny barokowy portal balkonowy pochodzący pierwotnie z dawnego pałacu Schreyvoglów, znajdującego się przy ul. Wita Stwosza 26 a rozebranego w 1886 roku. Portal został wówczas wmontowany w tylne wejście powstałego na miejscu pałacu budynku poczty głównej, zniszczonej następnie w 1945 roku. Portal jest bogato udekorowany; balkon wsparty jest na dwóch pilastrach i dwóch kolumnach w porządku korynckim. Nad pracami budowlanymi i rekonstrukcyjnymi czuwał architekt i konserwator zabytków Edmund Małachowicz^[4].

Lata powojenne

Po II wojnie światowej w kamienicy Pod Złotym Orłem mieścił się zakład fryzjerski, a od 1996 roku znajduje się w niej Karczma Lwowska^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
• Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.

Linki zewnętrzne

• Kamienica nr 4 - stan po II wojnie światowej (kamienica środkowa)
• Kamienica nr 4 - lata 1935-1940 (pierwsza z lewej)