Kamienica Rynek-Ratusz 11-12 we Wrocławiu

Kamienica Rynek-Ratusz 11-12
Symbol zabytku nr rej. A/2323/494/Wm z 22.09.1992[1]
Ilustracja
Rynek-Ratusz 11-12
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

Rynek-Ratusz 11-12

Kondygnacje

V

Zniszczono

1945 (częściowo)

Odbudowano

1954

Właściciel

Wrocławski Oddział PTTK

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kamienica Rynek-Ratusz 11-12”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kamienica Rynek-Ratusz 11-12”
Ziemia51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392

Kamienica Rynek-Ratusz 11-12 zwana również jako "Pod Złotą Gwiazdą"[2] – zabytkowa kamienica na wrocławskim Rynku, w północnej pierzei tretu[a] tzw. stronie rymarzy lub stronie złotników[4].

Większość kamienic znajdujących się w północnej pierzei tretu ma rodowód sięgający XV–XVII[4]. Pierwotnie były to parterowe drewniane kramy, a następnie piętrowe murowane pomieszczenia mieszkalne przylegające do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej Smatruza. Z biegiem kolejnych lat pomieszczenia przekształcono w wielopiętrowe kamienice[5]. Po 1824 roku, kiedy to zlikwidowano Smatruzy, właściciele kamienic z tej strony wykupili od miasta za kwotę 21 000 talarów, jej tereny i przedłużyli swoje budynki na południe. Zachowane z tego okresu zabudowania mają cechy architektury późnoklasycystycznej[4].

Działania wojenne podczas II wojny światowej częściowo zniszczyły pierzeję północną. Jej odbudowa została opracowana w 1954 roku przez profesora Edmunda Małachowicza w Pracowni Konserwacji Zabytków przy udziale prof. Stanisława Koziczuka, Jadwigi Hawrylak i Stefana Janusza Müllera[6].

Historia kamienicy

Pierwotnie w miejscu dzisiejszego budynku znajdowały się dwie węższe kamienice, o szerokości 4,5 i 6,5 metra. Pierwsza pod numerem 11, została wzniesiona ok. 1740 roku. Była dwuosiowa, pięciokondygnacyjna, zwieńczona szczytem w formie aediculi otoczonej wolutami i zwieńczonej rozerwanym tympanonem. Na krawędziach budynku i pomiędzy oknami poszczególnych kondygnacji znajdowały się toskańskie pilastry. W 1860 została przebudowana[2][7].

Druga kamienica, wzniesiona ok. 1710 roku, posiadała trzy osie okienne, pięć kondygnacji i dwukondygnacyjny szczyt w formie aediculi otoczonej wolutami zwieńczony trójkątnym tympanonem. W 1825 roku była przebudowana[2].

Ok. 1870 roku[b] obie kamienice zostały wyburzone, a w ich miejsce wzniesiono nową czterokondygnacyjną kamienicę o szerokości pięciu osi okiennych zwieńczoną szczytem i dachem mansardowym. W późniejszych latach, nad oknem środkowym pierwszego piętra, umieszczone zostało godło domu: złota gwiazda[2].

Od 1980 roku na parterze mieści się wrocławski oddział PTTK, a od 1989 cała kamienica jest jego własnością[11].

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  2. ↑ a b c d Czerner 1976 ↓, s. 143.
  3. ↑ Słownik języka polskiego PWN
  4. ↑ a b c Czerner 1976 ↓, s. 28.
  5. ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 109-110.
  6. ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 211.
  7. ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 277.
  8. ↑ Wielowiejski 2014 ↓, s. 24.
  9. ↑ Wielowiejski 2014 ↓, s. 31.
  10. ↑ Przykład fotografii Hermana Krone tretu północnego
  11. ↑ Historia Regionalnej Pracowni Krajoznawczej PTTK we Wrocławiu

Uwagi

  1. ↑ Tret to inaczej rynek, na którym sprzedawano drobiazgi, targowisko. Inne znaczenie: to bruk, chodnik, droga, przejście[3]
  2. ↑ Olgierd Czerner a za nim Brzezowski błędnie podaje datę 1900. Na fotografiach Hermana Krone z 1870 widać kamienicę 11-12 już pięcioosiową, czyli po wyburzeniu wcześniejszych dwóch mniejszych[8][9][10]

Bibliografia

  • Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
  • Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
  • Edmund Małachowicz: Stare miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985.
  • Zygmunt Wielowiejski: Hermann Krone i inni. Wrocław na fotografii 1840-1900. Wrocław: Via Nova, 2014.
  • Zdzisław Wiśniewski: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski Instytut Archeologii, 2002.
  • Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
Rynek we Wrocławiu
Strona Siedmiu Elektorów
Strona Złotego Pucharu
Strona Zielonej Trzciny
Strona Targu Łakoci
Tret
Sukiennice
Przejście Garncarskie
Rynek we Wrocławiu
Strona Siedmiu Elektorów
Strona Złotego Pucharu
Strona Zielonej Trzciny
Strona Targu Łakoci
Tret
Sukiennice
Przejście Garncarskie

Media użyte na tej stronie

Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Wroclaw kamienica Rynek-Ratusz 11-12.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław - kamienica Rynek-Ratusz 11/12