Kamienica Rynek-Ratusz 13 we Wrocławiu
 nr rej. A/1560/233 z 30.12.1970[1] | |
 Rynek-Ratusz 13 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | Rynek-Ratusz 13 |
| Kondygnacje | IV+2 kondygnacyjny szczyt |
| Zniszczono | 1945 |
| Odbudowano | 1954 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392 | |
Kamienica Rynek-Ratusz 13 zwana również jako "Pod Białym Niedźwiedziem"[2][3] – zabytkowa kamienica na wrocławskim Rynku, w północnej pierzei tretu[a] tzw. stronie rymarzy lub stronie złotników[5].
Większość kamienic znajdujących się w północnej pierzei tretu ma rodowód sięgający XV–XVII[5]. Pierwotnie były to parterowe drewniane kramy, a następnie piętrowe murowane pomieszczenia mieszkalne przylegające do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej smatruza. Z biegiem kolejnych lat pomieszczenia przekształcono w wielopiętrowe kamienice[6]. Po 1824 roku, kiedy to zlikwidowano smatruzy, właściciele kamienic z tej strony wykupili od miasta za kwotę 21 000 talarów, jej tereny i przedłużyli swoje budynki na południe. Zachowane z tego okresu zabudowania mają cechy architektury późnoklasycystycznej[5].
Działania wojenne podczas II wojny światowej częściowo zniszczyły pierzeję północną. Jej odbudowa została opracowana w 1954 roku przez profesora Edmunda Małachowicza w Pracowni Konserwacji Zabytków przy udziale prof. Stanisława Koziczuka, Jadwigi Hawrylak i Stefana Janusza Müllera[7].
Historia kamienicy
Pierwszy budynek miał fasadę w stylu barokowym[8]. Budynek w zbliżonej do obecnej formy powstał około roku 1730; w 1825 był przebudowywany. Była to wówczas pięciokondygnacyjna kamienica, sześcioosiowa o szerokości ok. 10,5 metra. Pomiędzy drugim a trzecim piętrem znajdował się dzielący gzyms. Według Olgierda Czernera fasada na wysokości pięter była podzielona pilastrami na dwie kondygnacje, połączonymi na zasadzie dwóch porządków nastawionych jeden po drugim[2]. Budynek przykryty był mansardowym, czterospadowym dachem z dwukondygnacyjną latarinią w kalenicy[3]. Na parterze, po lewej stronie, znajdowało się przejście przez cały tret oraz schody na pierwsze piętro dawnych Smatruz[5]. W budynku od 1794 roku znajdował się sklep Braci Somme oferujący wyroby jubilerskie. W 1825 roku kamienica była przebudowywana[9].
Po 1945
W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica została doszczętnie zniszczona. Budynek odbudowano ok. 1954 roku według projektu Anny Fus-Zaorskiej jako czterokondygnacyjną kamienicę o czterech oknach na szerokości fasady[3]. Budynek zamknięto jednokondygnacyjnym dachem i dwukondygnacyjnym szczytem z trzema oknami w osi środkowej, zakończonym otwartym tympanonem. Jak utrzymuje prof. Czerner "forma fasady budynku nie ma podstaw w źródłach dotyczących kamienicy"[5].
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
- ↑ a b Czerner 1976 ↓, s. 143.
- ↑ a b c Brzezowski 2005 ↓, s. 278.
- ↑ Słownik języka polskiego PWN
- ↑ a b c d e Czerner 1976 ↓, s. 28.
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 109-110.
- ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 211.
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 110.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 277.
Uwagi
Bibliografia
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- Zdzisław Wiśniewski: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski Instytut Archeologii, 2002.
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa Wrocławia, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
