Kamienica Rynek-Ratusz 25-27 we Wrocławiu

Kamienica Rynek-Ratusz 25-27

nr rej. A/2110/511/Wm z 1.03.1993[1]
Kamienica Rynek-Ratusz 25-27
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Adres	Rynek-Ratusz 25-27
Styl architektoniczny	historyzm
Kondygnacje	IV
Zniszczono	1945
Odbudowano	1956-1959
Położenie na mapie Wrocławia Kamienica Rynek-Ratusz 25-27
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica Rynek-Ratusz 25-27
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kamienica Rynek-Ratusz 25-27
51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392

Kamienica Rynek-Ratusz 25-27 – zabytkowa kamienica na wrocławskim Rynku, we wschodniej pierzei tretu^[a][3].

Historia kamienicy

Dom handlowy Henel und Fuchs z ok. 1930 roku

Pierwsza zabudowa w formie kamienicy na parceli 25-27 została wzniesiona po wyburzeniu smatruza w 1824 roku. Były to czterokondygnacyjne budynki o oddzielnej numeracji; kamienicę nr 27 od kamienicy nr 26 oddzielało Przejście Żelaznicze^[4]. W miejsce kramów i kamienic w 1875 roku wzniesiono pięciokondygnacyjny dom handlowy według projektu mistrza murarskiego E. Blocka. Budynek powstał na zlecenie firmy Juliusa Henela i C. Fuchsa istniejącej od 1754 roku. Jego konstrukcja składała się zarówno ze starych średniowiecznych murów (głównie piwnice, częściowo ściany parterowe), jak i z nowych murowanych ścian zewnętrznych i stalowo-żeliwnych słupów i podciągów. Pierwotnie budynek miał renesansową fasadę ozdobioną licznymi detalami, m.in. alegorycznymi grupami rzeźbiarskimi umieszczonymi ponad gzymsem pierwszego piętra. Fasada zakończona była wysadzonym gzymsem wieńczącym, a całość pokrywał francuski dach mansardowy, z lukarnami i z kutą żelazną balustradą na końcu kalenicy. Elegancka parterowa, a zarazem handlowa część budynku była zasłonięta przez znajdujące się przed budynkiem budy handlarzy, które znajdowały się tam do wybuchu I wojny światowej^[5][6].

W latach 90. XIX wieku budynek był kilkakrotnie przebudowywany i rozbudowywany, aż przeistoczył się w 1901 roku w elegancki pasaż handlowy "Julius Henel"^[5]. Ostatecznie powstał kompleks handlowo-mieszkaniowy z eklektyczną fasadą, złożony z trzech wcześniejszych kamienic połączony w jedną bryłę, ozdobiony wielkimi oknami wystawowymi, wykuszami i dwoma szczytami. Konstrukcję budynku stanowiła mieszanka średniowiecznych murów w piwnicy, na parterze i częściowo na I piętrze oraz nowych murowanych ścian i stalowo żeliwnych słupów o pociągów^[7]. Do domu handlowego dobudowano wzdłuż Przejścia Garncarskiego skrzydło tylne o trzech kondygnacjach i elewacji wykonanej z licowanej cegły maszynowej^[7]. Dom handlowy i biura Henel und Fuchs swoim wyglądem i wielkością wyjątkowo nie wpisywał się w otoczenie i odwracał uwagę od głównej atrakcji wrocławskiego rynku, jakim był Ratusz. W 1936 roku Rudolf Stein zatwierdził projekt przebudowy wschodniej pierzei bloku śródrynkowego czyli wyburzenia kamienic 25-27 oraz wyburzenie budynku narożnego Sukiennice nr 1. W ich miejsce miały powstać budynki zbliżone architektonicznie do pozostałych kamienic^[8]. W 1938 rozpisano konkurs na projekt aranżacji przylegającego do Ratusza bloku śródrynkowego. Do konkursu mogli przystąpić architekci związanych z Wrocławiem od stycznia 1938 roku. Konkurs nie przyniósł rozwiązania i nie przyznano pierwszego miejsca, a wyróżnionymi pracami były projekty inżynierów Johannesa Härtela i Wilhelma Beua^[9].

Po 1945

• 

  Kamienica nr 25

• 

  Kamienica nr 26

• 

  Kamienica nr 27

Działania wojenne podczas II wojny światowej zniszczyły tę część pierzei wschodniej tretu. Kamienice 25-27 zostały odbudowane wraz z sąsiednimi budynkami nr 23 i 24, za sprawą oddzielnie rozpisanego konkursu projektowego, który wygrali architekci Włodzimierz Czerechowski, Ryszard Jędrak i Ryszard Natusiewicz. Projekt odbudowy budynku zakładał dostosowanie go na potrzeby Domu Związków Twórczych i siedzibę Związku Literatów Polskich, Związku Polskiech Artystów Plastyków i Stowarzyszenia Architektów Polskich^[10]. Dwie kamienice mieszczące się na posesjach 23 i 24 miały znaczenie zabytkowe i zachowane mury. Budynki nr 25-26 pochodzące z XIX wieku były całkowicie wypalone z zachowaną konstrukcją. Zgodnie z projektem kamienice te obniżono o jedną kondygnację i połączono z budynkami 23 i 24 oraz zachowano w parterze przejście do wnętrza tretu^[10][11].

Od lat 60. XX wieku w budynku znajdował się Klubu Związków Twórczych. Obecnie w kamienicy znajduje się restauracja "Bierhalle"^[12].

Przypisy

Uwagi

Bibliografia

• Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
• Edmund Małachowicz: Stare miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985.
• Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998. ISBN 83-7023-679-0.
• Magdalena Markowska: Pomnik pierwszych lat nowej Rzeszy - konkurs na sanację wrocławskiego bloku śródrynkowego. Wrocław: Quart : kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, 8 /3 (29), 2013.
• Krystyna Kirschke: Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890-1930: struktura, kolorystyka, dekoracja. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-918-6.