Kamienica pod Gutenbergiem w Łodzi

Kamienica pod Gutenbergiem
Symbol zabytku nr rej. A/71 z 20.01.1971[1]
Ilustracja
Kamienica pod Gutenbergiem (2017)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

Piotrkowska 86

Styl architektoniczny

eklektyzm

Architekt

Kazimierz Pomian-Sokołowski i Franciszek Chełmiński

Ukończenie budowy

1896

Pierwszy właściciel

Jan Petersilge

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kamienica pod Gutenbergiem”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kamienica pod Gutenbergiem”
Ziemia51°46′00,4″N 19°27′25,3″E/51,766778 19,457028
Kamienica pod Gutenbergiem Jana Petersilge – Piotrkowska 86, widok przedwojenny

Kamienica pod Gutenbergiem – zabytkowa kamienica znajdująca się w Łodzi przy ulicy Piotrkowskiej 86, należąca pierwotnie do Jana Petersilge[2].

Historia

15 grudnia 1893 parcelę wraz z istniejącymi na niej dotychczas budynkami odkupił Jan Petersilge i przystąpił do budowy frontowej kamienicy.

Kamienica została zbudowana w 1896 r.[3] według projektu architektów – Kazimierza Pomian-Sokołowskiego i Franciszka Chełmińskiego.

W budynku tym przed I wojną światową mieściły się lokal Kompanii Singer, elegancka restauracja „Louvre”, klinika oraz szkoła dentystyczna, a także redakcja najstarszej łódzkiej gazety „Lodzer Zeitung” (od 1897 r.[3]). W styczniu 1915 r. redakcję zamknęły niemieckie władze okupacyjne[4]. Zastąpiono ją drukowaną przy ul. Piotrkowskiej 85 gazetą „Deutsche Lodzer Zeitung”, która ukazywała się do 1918 r. Natomiast w tym samym budynku od 30 grudnia 1915 r. działała redakcja „Godziny Polskiej”, ze względu na proniemieckie sympatie nazywanej „Gadziną Polską”[5]. W okresie międzywojennym znajdowała się tutaj siedziba Stronnictwa Narodowego. W czasie bitwy nad Bzurą w kamienicy ulokowano sztab 8 Armii niemieckiej[6]. W latach 1972–1973 w piwnicy Klub Związku Polskich Artystów Plastyków działała Galeria Adres[7].

Budynek wpisany jest do rejestru zabytków pod numerem A/71 z 20.01.1971[1].

Architektura

Budynek ma eklektyczną elewację – łączy elementy neogotyku, neorenesansu, baroku i secesji. Jest bogato ornamentowana (liście, kwiaty, amorki, maszkarony, wieńce). W fasadzie dominującym jest środkowy wykusz ze szczytem ozdobionym wolutami. W części środkowej, w niszy, umieszczony został posąg Jana Gutenberga, pomiędzy oknami zaś znajdują się medaliony z portretami wynalazców drukarskich[3].

Kamienicę tę w latach 70. XX w. w konkursie Dziennika Łódzkiego uznano za najpiękniejszą łódzką kamienicę, jednak z biegiem lat niszczała, również na skutek nieudolnie prowadzonych prac remontowych[8]. W 2011 ukończono generalny remont elewacji kamienicy, przywracając jej pierwotny blask. Podczas prowadzonych prac konserwatorskich odkryto namalowane na frontonie girlandy z dyniami, słonecznikami, winogronami i innymi owocami oraz kwiatami. Podczas remontu przywrócono również inne elementy, takie jak metalowe smoki i rośliny, a także balustrady z kutego żelaza[8][9].

Galeria

  • Brama kamienicy w latach 60. XX wieku, fot. Ignacy Płażewski

    Brama kamienicy w latach 60. XX wieku, fot. Ignacy Płażewski

  • Widok z roku 2010

    Widok z roku 2010

  • Jeden z czterech smoków zamontowanych na fasadzie kamienicy po remoncie w 2011 roku

    Jeden z czterech smoków zamontowanych na fasadzie kamienicy po remoncie w 2011 roku

  • Jeden z czterech smoków zamontowanych na fasadzie kamienicy po remoncie w 2011 roku

    Jeden z czterech smoków zamontowanych na fasadzie kamienicy po remoncie w 2011 roku

  • Posąg Gutenberga

    Posąg Gutenberga

  • Detal – herb

    Detal – herb

  • Zbliżenie na centralną część fasady

    Zbliżenie na centralną część fasady

  • Ornament roślinny po lewej stronie fasady

    Ornament roślinny po lewej stronie fasady

  • Ujęcie fasady wykonane z bramy naprzeciw

    Ujęcie fasady wykonane z bramy naprzeciw

  • Detal – balkon po lewej stronie fasady

    Detal – balkon po lewej stronie fasady

  • Okna frontowe kamienicy. W odbiciu widoczna kamienica przy ul. Piotrkowskiej 83

    Okna frontowe kamienicy. W odbiciu widoczna kamienica przy ul. Piotrkowskiej 83

  • Okno znajdujące się na klatce schodowej, widoczne od strony podwórza kamienicy

    Okno znajdujące się na klatce schodowej, widoczne od strony podwórza kamienicy

  • Tablica upamiętniająca funkcjonującą w okresie międzywojennym siedzibę Stronnictwa Narodowego

    Tablica upamiętniająca funkcjonującą w okresie międzywojennym siedzibę Stronnictwa Narodowego

  • Tablica upamiętniająca działającą w latach 1972–1973 w piwnicy Klub Związku Polskich Artystów Plastyków galerię „adres”

    Tablica upamiętniająca działającą w latach 1972–1973 w piwnicy Klub Związku Polskich Artystów Plastyków galerię „adres”

  • Podświetlenie w trakcie Light Move Festival 2012

    Podświetlenie w trakcie Light Move Festival 2012

Przypisy

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2020-02-07].
  2. ↑ Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer pierwszy. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-4-3.
  3. ↑ a b c Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, s. 196, ISBN 978-83-939822-4-0.
  4. ↑ Bonisławski 2014 ↓, s. 79.
  5. ↑ Bonisławski 2014 ↓, s. 80.
  6. ↑ Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2009, s. 402. ISBN 978-83-240-1214-5.
  7. ↑ Ewa Partum; Dokumentacja Galerii Adres. [w:] Filmoteka Muzeum [on-line]. artmuseum.pl. [dostęp 2017-02-09].
  8. ↑ a b Wiesław Pierzchała: Łódź: girlandy na kamienicy Pod Gutenbergiem. Dziennik Łódzki, 2011-03-20. [dostęp 2011-11-27]. (pol.).
  9. ↑ Aleksandra Hac: Najpiękniejszy dom przy Pietrynie jeszcze okazalszy. Gazeta.pl Łódź, 2011-04-20. [dostęp 2011-11-18]. (pol.).

Bibliografia

  • Ryszard Bonisławski: Wielka Wojna 1914-1918. Łódź i okolice na fotografiach Michała Daszewskiego. Łódź: 2014. ISBN 978-83-928867-8-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
POL Kamienica pod Gutenbergiem Łódź 6.JPG
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica Gutenberga w Łodzi
Light Move Festival 057.jpg
Autor: Zorro2212, Licencja: CC BY-SA 3.0
Light Move Festival Łódź 2012, ul. Piotrkowska 86, Kamienica pod Gutenbergiem
POL Kamienica pod Gutenbergiem Łódź 5.JPG
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica Gutenberga w Łodzi
POL Kamienica pod Gutenbergiem Łódź 2.JPG
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica Gutenberga w Łodzi
POL Kamienica pod Gutenbergiem Łódź 7.JPG
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica Gutenberga w Łodzi
Ignacy Płażewski, Brama tzw. „Kamienicy pod Gutenbergiem” przy ulicy Piotrkowskiej 86 w Łodzi, I-4721-7.jpg
Autor: Ignacy Płażewski , Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Fotografia przedstawia bramę kamienicy znajdującej się przy ulicy Piotrkowskiej 86, nazywaną „kamienicą pod Gutenbergiem”. W 1893 roku parcelę pod tym adresem zakupił drukarz i wydawca Jana Petersilge. Kamienica powstawała w latach 1895-1896 według projektu Kazimierza Pomiana-Sokołowskiego i Franciszka Chełmińskiego. Na frontowej ścianie, w centralnym miejscu został umieszczony posąg Jana Gutenberga, wynalazcy ruchomej czcionki drukarskiej, jako symbol profesji właściciela budynku. Fasadę zdobią ponadto liczne ornamenty: liście, kwiaty, amorki, medaliony z portretami wynalazców drukarskich, a także rzeźby smoków. Od 1897 roku kamienica była siedzibą drukarni i redakcji gazety "Lodzer Zeitung". W 1912 roku w pomieszczeniach frontowych parteru i pierwszego piętra mieściła się elegancka restauracja i kawiarnia Henryka Fuglewicza „Louvre”. W okresie międzywojennym w kamienicy znajdowała się siedziba Stronnictwa Narodowego. Po II wojnie światowej w budynku powstał Klub Międzynarodowej Prasy i Książki, w latach 1972–1973 w piwnicy Klubu Związku Polskich Artystów Plastyków działała Galeria Adres. Na piętrze swoje biuro miał Wojewódzki Zakład Urządzeń Pożarniczych.
Łódź - Ulica Piotrkowska 86.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kamienica przy ulicy Piotrkowskiej 86 w Łodzi (Polska), należąca niegdyś do Jana Petersilgego założyciela pierwszej łódzkiej gazety.
POL Kamienica pod Gutenbergiem Łódź 3.JPG
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica Gutenberga w Łodzi
Kamienica pod Gutenbergiem przy ul. Piotrkowskiej 86 w Łodzi (2).jpg
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tenement house on the Piotrkowska Street in Łódź
POL Kamienica pod Gutenbergiem Łódź 4.JPG
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica Gutenberga w Łodzi
Piotrkowska 86 Kamienica pod Gutenbergiem Łódź.jpg
Autor: Jarosław Góralczyk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tenement house, Piotrkowska st. 86. In reflection you can see tenement house on Piotrkowska 83.
POL Kamienica pod Gutenbergiem Łódź 8.JPG
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienica Gutenberga w Łodzi