Kamienica przy Rynku 33 we Wrocławiu

Kamienica przy Rynku 33

nr rej. A/1519/144 z 5.12.1949 i z 15.02.1962[1]
Kamienica przy Rynku 33
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Adres	Rynek 33 (dawniej Ul. Kurzy Targ 6,7,8)
Styl architektoniczny	neoklasycyzm
Architekt	Carl Gotthard Langhans (1794), Albert Grau (1867)
Rozpoczęcie budowy	XIV wiek
Zniszczono	1945
Położenie na mapie Wrocławia Kamienica przy Rynku 33
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica przy Rynku 33
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kamienica przy Rynku 33
51°06′33,28″N 17°01′59,43″E/51,109244 17,033175

Kamienica przy Rynku 33 – kamienica na wrocławskim rynku, na jego wschodniej pierzei, na tzw. stronie Zielonej Trzciny (niem. Grüne-Rohr-Seite) lub Zielonej Rury, przy skrzyżowaniu z ulicą Kurzy Targ.

Historia i architektura kamienicy

Sień w kamienicy nr 33 z 1896 r. z widocznymi elementami dekoracyjnymi

Kamienica nr 33, widok od ulicy Kurzy Targ; w tym miejscu stały wcześniej kamienice Kurzy Targ 6,7,8

Parcela narożna została wytyczona już w pierwszej połowie XIII wieku. Prawdopodobnie miała ona formę wieży o czym świadczy wysokość ścian i obecność szerokich odsadzek na każdej kondygnacji budynku^[2]. Na niej wzniesiono dwukondygnacyjny budynek murowany w stylu romańskim. W XVI wieku kamienica została przebudowana, a z tego okresu zachował się portal z medalionami i kolumna międzyokienna^[3].

Kolejna przebudowa miała miejsce po 1794 roku; powstała wówczas fasada zachowała się do czasów współczesnych i stanowi jeden z najlepiej zachowanych przykładów neoklasycyzmu berlińskiego. Jego projektantem był Carl Gotthard Langhans. Część parterowa i pierwszego pietra została wówczas wyboniowana: na parterze szerokimi pasami, wyżej węższymi; wyboniowany został również cały narożnik od strony ulicy Kurzy Targ. Od strony Rynku okna zostały wpasowane w płaskie wnęki arkadowe. Na pierwszym piętrze, od strony ulicy Kurzy Targ umieszczono okno arkadowe, ujęte parami rozstawionych kolumn, a nad nimi, na wysokość dwóch kondygnacji, znajdowała się płytka wnęka zakończona dekorowanym półkolem^[4].

W 1836 roku kamienica przeszła na własność kupieckiego rodu Heimannów, Ernsta Heimana, twórcy Bankhaus Heinrich Heimann (Prywatnego Domu Bankowego) w 1819 roku^[5]; kamienica była własnością rodu Heimannów do 1945 roku^[3].

W 1867 roku budynek został poddany gruntownej przebudowie. Autorem prac projektowych był Albert Grau. Heinrich Heimann zakupił dodatkowo trzy przylegające kamienice nr 6, 7, 8 na Kurzym Targu, które zostały wewnętrznie skomunikowane.
W 1896 roku wykonano kolejne prace budowlane również pod okiem Alberta Grau, a wyposażenie wnętrz domów, według historyka sztuki Łukasza Krzywki, zostało zaprojektowane wzorując się na pałacach łódzkich fabrykantów. Kamienice 6, 7, 8 na Kurzym Targu zostały wyburzone, a w ich miejsce wzniesiono czterokondygnacyjną, pięcioosiową kamienicę pokrytą trzykondygnacyjnym wykuszem utrzymanym w stylu późnego francuskiego renesansu z charakterystyczną wieżyczką^[3]. W piwnicy kamienicy ulokowano skarbiec (po 1914 dwupoziomowy) oraz wzniesiono wspólną klatkę schodową z kamienicą nr 6 na Kurzym Targu.

W 1912 roku, kolejny potomek rodu Heimannów, Georg Heimann za sprawą berlińskiej spółki Bielenburg & Moser, a pod okiem wrocławskich architektów ze spółki Simon & Halfpaap, przeprowadził prace modernizacyjne w kamienicy; wyburzył kamienicę nr 34, a na jej miejsce wybudował nową kamienicę w formie eklektyzmu, podobny styl nadał kamienicy nr 33 i 6 na Kurzym Targu. Pierwotny projekt zakładał wyburzenie dwóch kamienic nr 33 i 34 oraz trzech budynków przy Kurzy Targ 6, 7, 8, a w ich miejsce wzniesienie jednego potężnego budynku. Z powodu kryzysu wywołanego I wojną światową plany zostały zredukowane do wyburzenia jedynie kamienicy nr 34^[6] i połączenia wszystkich budynków w jeden kompleks biznesowy. Sala na parterze w kamienicy 33 była wykonana w stylu secesyjnym i posiadała szklany dach. We wszystkich pomieszczeniach umieszczono stiukowe polichromowane plafony z końca XIX wieku; w pomieszczeniach zachowały się również różne elementy neorenesansu, neorokoka i neoklasycyzmu. Górne partie kamienicy miały charakter mieszkalny^[3][7]. Od strony Rynku, z lewej strony fasady znajduje się renesansowy portal z oszklonymi i zakratowanymi drzwiami^[6].

Po II wojnie światowej

W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica nie uległa dużym zniszczeniom, ale często zmieniające się instytucje zajmujących pomieszczenia na parterze doprowadziły kamienicę do ruiny. Od 1992 roku w kamienicy rozpoczęły się prace renowacyjne, dzięki czemu odzyskała ona swój wcześniejszy, neoklasycystyczny wygląd. Od 1995 roku w kamienicy znajduje się Bank PKO BP^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
• Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Ossolineum, 1976.
• Krystyna Kirschke: Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890–1930: struktura, kolorystyka, dekoracja. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-918-6.
• Małgorzata Chorowska, Czesław Lasota: O zabudowie murowanej w pierzejach Rynku i ulic. W: Jerzy (red.) Piekalski, Krzysztof Wachowski: Ulice średniowiecznego Wrocławia. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii: Wratislavia Antiqua 11, 2010.