Kamienica przy Rynku 3 we Wrocławiu
| ||
 nr rej. A/1518/143 z 15.02.1962[1] | ||
.JPG) Kamienica Rynek3 | ||
| Państwo |  Polska | |
| Miejscowość | Wrocław | |
| Adres | Rynek 3 | |
| Styl architektoniczny | barok | |
| Rozpoczęcie budowy | XIV wiek | |
| Kolejni właściciele | rodzina Stolcz, Hans Hilblinger, Hans Bach | |
Położenie na mapie Wrocławia  | ||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | ||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | ||
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392 | ||
Kamienica Rynek 3 – kamienica na wrocławskim Rynku w stylu manierystycznym z elementami klasycyzmu; przykład przechodzenia architektury wrocławskich kamienic od renesansu włoskiego do niderlandzkiego manieryzmu[2].
Historia i architektura kamienicy
Pierwszy budynek na parceli został wzniesiony w XIII wieku. Z tego okresu zachowały się cztery kamienne wsporniki pierwotnego stropu drewnianego. W kolejnych wiekach, w XIV i XV kamienica była nieznacznie rozbudowywana. W części parterowej została podzielona na dwie równe części. Po prawej stronie znajdowała się sień przekryta kolebką z lunetami a po lewej dwa pomieszczenia rozdzielone schodami przysuniętymi do ściany wspólnej z kamienicą nr 2, prowadzącymi na wyższe kondygnacje. W górnej części klatka schodowa oświetlona była lukarną umieszczona w koszu pomiędzy budynkami[3].
W XVI wieku zmieniono głównie elewację frontową, której nadano renesansowo-manierystyczną kompozycję; wejście do sieni zyskało kamienny portal, okna kamienne obramienia a partie szczytowe zostały podzielone i ozdobione wijącymi się manierystycznymi spływami zakończonymi wolutowo na dole. Po obu stronach wejścia głównego znajdują się dwa kanelowane pilastry portalu podtrzymujące fragment belkowania i znajdujący się nad nim segmentowy naczółek. W jego centrum znajduje się eliptyczna tarcza herbowa z gmerkiem w kształcie kotwicy i literą "F". Drzwi do sieni datowane są na pierwszą połowę XVIII wieku. Z drugiej połowy XVIII wieku pochodzą natomiast późnobarokowe podokienne lustra oraz skrajne pilastry fasady z dekoracją sznurową[4].
Właściciele i postacie związane z kamienicą
Od 1411-1415 do 1465 roku kamienica była własnością rodziny Stolcz. Do 1436 właścicielem był Nicolaus (Niklas) Stolcz z Brzegu. Był on zamożnym kupcem handlującym srebrem, ale i również suknem. Wraz z żoną posiadał półtorej komory we wrocławskich sukiennicach oraz skupował posiadłości i renty. W latach 1432-1438 zasiadał w radzie i ławach gildii kupieckiej. W 1426 roku, na mocy sporządzonego testamentu na wypadek śmierci Nicolausa, kamienica nr 3 otrzymał w spadku syn imiennik Niklas[5]. Po śmierci starszego Nicolausa w 1436 jego majątkiem, w tym i posesją nr 3, do 1457 dysponowała jego żona Katharina. W tym też roku budynek został darowany najmłodszemu synowi Kasprowi, który został sprzedany po jego śmieci trzy lata później, w 1460 roku. Nowymi właścicielami zostali Magnus i Barbara Krepser (Krebser, Crepser)[6]. W rok po zakupie kamienicy Magnus zmarł pozostawiając ją swojej żonie, która zarządzała nią do 1474 roku. W okresie między 1475 a 1485 kamienice nr 3 zakupił Hans Hilblinger. W kolejnych latach zadłużył on kamienicę na w sumie 16 grzywien czynszu, podejmując na jego poczet kredyt. Dług został spłacony dopiero w 1646 roku. Wcześniej, bo w 1494 ławnicy zasądzili konfiskatę jego majątku na rzecz wierzycieli. W 1495 roku Magnus zmarł i przez jeszcze rok jego majątkiem zarządzała jego żona. W 1499 roku nowym właścicielem kamienicy został Hans Bach[7].
Okres po II wojnie światowej
Podczas działań wojennych w 1945 roku, kamienica uległa niewielkim uszkodzeniom[8]. W 1954 roku kamienica została odrestaurowana, zachowując swój dwutraktowy przedział oraz późnobarokową elewację. Obecnie czteroosiowa (z osią symetrii przesuniętą na lewo) kamienica ma cztery kondygnacje, trzy kondygnacje strychowe i dwukondygnacyjną piwnicę. Kamienica pokryta jest dwuspadowym dachem w układzie szczytowym. W sieni na parterze zachowało się sklepienie ozdobione niderlandzką dekoracją sztukatorską w kształcie rozet przypominających kwiaty. Nowym elementami architektonicznymi są portal nad wejściem traktu północnego, obramienie witryny, portal w elewacji tylnej oraz nowa balustrada schodów[4].
Przypisy
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie. 2020-09-30.
- ↑ Skromna kamienica na dawnej pierzei patrycjuszy, czyli co kryje Rynek 3
- ↑ Czerner 1976 ↓, s. 68.
- ↑ a b Leksykon architektury Wrocławia 2011 ↓, s. 293.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 29.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 31.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 33.
- ↑ Leksykon architektury Wrocławia 2011 ↓, s. 292-293.
Bibliografia
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz2: 1421-1500). Wrocław: Chronicon, 2015.
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa Wrocławia, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Piklus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kamienica Rynek 3, Miasto Wrocław - Stare Miasto