Kamienica przy Rynku 45 we Wrocławiu
 nr rej. A/1530/293 z 30.12.1970[1] | |
 Kamienica przy Rynku 45 | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Miejscowość | Wrocław |
| Adres | Rynek 45 |
| Kondygnacje | cztery |
| Kolejni właściciele | Michał z Krakowa i jego spadkowicze (do 1420/1423), Anna Smarse (1424-1441), Katarzyna Smarse (1441), Paul i Małgorzata Junker (1441-1457), Niklas i Agneth Kauer (1457-1465), Lucas Hasenfelt (1465-1479), Greger Reichel (1492), Michael i Cristina Behme (1500), Hans Sigersdorff (1500-1501), Heinrich von Vollgenad (XVIII wiek), J.G. Selenke |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′38,90″N 17°01′56,06″E/51,110806 17,032239 | |
Kamienica przy Rynku 45 – kamienica na wrocławskim rynku, na jego północnej pierzei, zwanej Targiem Łakoci.
Historia i architektura kamienicy
.png)
Budynek został wzniesiony w okresie późnego średniowiecza, pomiędzy drugą połową XIV wieku a trzecią tercją XV. Pierwotnie był to budynek o wymiarach 8 x 18 metrów, dwutraktowy, jednoprzestrzenny frontowy i dwudzielny, dwupoziomowy od strony podwórza. Od strony Rynku znajdowało się co najmniej jedno okno; przy ścianie wschodniej znajdował się otwór drzwiowy łączący dolny poziom traktu tylnego pokrytego sklepieniami kolebkowymi. W zachodniej części korytarza komunikacyjnego wydzielonego na przełomie XV i XVI wieku znajdowały się schody prowadzące na parter[2]. W 1436 roku kamienica została połączona z prostopadłą parcelą znajdującą się przy ulicy Kuźniczej 64/65 i, jak wynika z dokumentów źródłowych, była połączona z posesją przy obecnej ulicy Igielnej 22[3][4].
W pierwszej połowie XVIII wieku za sprawą Heinricha von Vollgenada, budynek przeszedł przebudowę. Powstał wówczas trzykondygnacyjny budynek o czteroosiowej fasadzie zwieńczonej trzykondygnacyjnym szczytem otoczony wolutami. Wnętrza kamienicy miały układ trzytraktowy, z klatką schodową w trakcie środkowym. Fasada otrzymała barokową formę, a na poziomie drugiej kondygnacji umieszczono ozdobny wykusz[5][6].
Na przełomie XVIII i XIX wieku fasada kamienicy otrzymała nową formę. Budynek został przebudowany według projektu A. Kühnela, a jego wykonawcami byli mistrz murarski Carl Meineck i cieśla Heinrich Kuveke. Fasada kamienicy w kolejnych latach (1914, 1921 i 1925) zmieniała swój wygląd, sukcesywnie pozbawiana była wystroju i dekoracji[6]. W 1919 w kamienicy na parterze i I piętrze swoją siedzibę miała firma N. Berger[7]
Właściciele i postacie związane z kamienicą
Do lat 1420/1423 kamienica była własnością rodziny Krakau, do Michała z Krakowa a następnie do jego synów[8]. Od 1424 kamienica przeszła w ręce rodziny Smarse, pierwotnie do Anny Smarse a następnie w 1441 do Katarzyny. W tym samym roku posesja została sprzedana Paulowi i Małgorzacie Junker[4]. Paul z zawodu był złotnikiem wybieranym na starszego cechu; obywatelstwo Wrocławia nabył w 1430. Kamienica znajdowała się w jego majątku do 1457 roku, kiedy to została sprzedana Niklasowi Kauerowi, paśnikowi i jego żonie Agneth[9]. Po śmierci Niklasa, kamienica pozostała w rękach jego żony, która ok. 1460 wyszła ponownie za mąż, za Lucasa Hasenfelta. W 1465 Agneth zmarła a posesja została w rękach jej męża i drugiej żony Barbary do 1479. Według kolejnych materiałów źródłowych w 1492 roku nowym właścicielem kamienicy był Greger Reichel, w 1500 Michael i Cristina Behme (Böhme) (od 1500 roku właściciele kamienicy 59 i kamienicy 49[10] a w latach 1500-1501 Hans Sigersdorff[11].
W pierwszej połowie XVIII wieku kamienica należała do Heinricha von Vollgenada[6]
Po II wojnie światowej
Działania wojenne w 1945 roku w niewielkim stopniu uszkodziły kamienicę. W 1945 roku została ona odbudowana z zachowaniem prostej elewacji. Jedynie w części parterowej zastosowano boniowanie. Po 1946 w kamienicy swoją siedzibę miała Spółdzielnia Wydawnicza „Książka”[12], a następnie, do połowy pierwszej dekady XXI wieku, sklep odzieżowy „Salon Agatka”[6].
Przypisy
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie. 2021-09-30.
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 25.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 270.
- ↑ a b Goliński 2015 ↓, s. 272.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 67.
- ↑ a b c d Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 313.
- ↑ Łagiewski 2010 ↓, s. 214.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 271.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 273.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 345-347.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 274.
- ↑ Baner reklamowy SM "Książka"
Bibliografia
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Zdzisław Wiśniewski: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2002.
- Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz2: 1421-1500). Wrocław: Chronicon, 2015.
- Maciej Łagiewski: Wrocławscy Żydzi 1850-1944. Wrocław: Muzeum Miejskie Wrocławia, 2010.
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa Wrocławia, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Fasada kamienicy nr 45 na wrocławskim Rynku. Grafika jest rekonstrukcją kamienic z 1800 roku, autorstwa Rudolfa Steina