Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach

Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach
Symbol zabytku nr rej. A-1566/94 z 30 grudnia 1994 roku
Ilustracja
Kamienica widziana od strony ulicy Warszawskiej (2022)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

ul. Dyrekcyjna 10,
40-013 Katowice

Typ budynku

kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa

Styl architektoniczny

modernizm z elementami secesji

Architekt

firma Ignatza Grünfelda

Kondygnacje

5+1

Ukończenie budowy

1906

Ważniejsze przebudowy

ok. 1935–1939

Pierwszy właściciel

L. Altmann

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ul. Dyrekcyjnej 10”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy ul. Dyrekcyjnej 10”
Ziemia50°15′32,24″N 19°01′23,35″E/50,258956 19,023153

Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicachkamienica mieszkalno-handlowo-usługowa z 1906 roku, położona przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach-Śródmieściu, róg z ulicą Warszawską, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Jej projekt opracowała firma budowlana Ignatza Grünfelda. Została wybudowana w stylu modernistycznym z elementami secesji.

Historia

Pocztówka, pochodząca z okresu przedwojennego, przedstawiająca obecny gmach Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego; zaraz po prawej stronie teatru widoczna kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10, która miała wówczas dach mansardowy

Kamienica została oddana do użytku w 1906 roku[1]. Pierwszym właścicielem kamienicy był L. Altmann, a potem spadkobiercy[2]. Projekt kamienicy powstał w firmie budowlanej Ignatza Grünfelda, zaś sam projekt podpisał Hugo Grünfeld. Powstała ona w tym samym czasie co sąsiednia[3], również zabytkowa[4], kamienica przy ulicy Staromiejskiej 6. Obie kamienice zaś zyskały podobny detal zewnętrzny[3].

W okresie międzywojennym w kamienicy działało szereg przedsiębiorstw. Na I piętrze kamienicy swoje biura miało towarzystwo „Katowicki Handel Żelaza” (składnice towarzystwo miało natomiast przy ulicy Młyńskiej 37), E. Korzuszasz prowadziła w kamienicy Kolekturę Loterii Państwowej[2], a także działała pracownia gorsetów[5]. W latach 1924–1926 działał tutaj zakład „Elektrolux”, oferujący odkurzacze i froterki[5], zaś w 1927 roku został założony Bank Udziałowy w Katowicach, którego siedzibę ulokowano w kamienicy przy ulicy Dyrekcyjnej 10. Należał on do Związku Żydowskich Towarzystw Spółdzielczych w Polsce[6].

W latach 1935–1936 działały m.in.: pracownia ubrań męskich „Friemel”, sklep z artykułami gumowymi J. Ottensosera, salon kwiatów Elsy Ehrlich (kwiaciarnia działała już w 1926 roku[5]), a także hurtownia żelaza L. Altmanna, która była właścicielem budynku[7][5].

W okresie 1935–1939 kamienica została nadbudowana[8]. W wyniku nadbudowy utraciła ona swój pierwotny, mansardowy dach, zamieniając na dach płaski[3]. W dniu 31 grudnia 1994 roku kamienicę wpisano do rejestru zabytków[4], zaś w okolicach 1996 roku renowacji została poddana elewacja zewnętrzna budynku[9].

W przeszłości mieściła się tutaj Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Katowicach[10]. Działała ona jeszcze tutaj około 2000 roku[5], zaś w późniejszym czasie swoją siedzibę przeniosła na ulicę Staromiejską 4[11].

Charakterystyka

Kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa położona jest przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach, róg z ulicą Warszawską, w katowickiej jednostce pomocniczej Śródmieście[8]. Wybudowana jest ona w stylu modernistycznym z elementami secesji[1]. Została ona wzniesiona na nieregularnym planie zbliżonym do prostokąta. Budynek ma prostą bryłę z narożnym wykuszem, kryty jest stropodachem[3]. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 683 m². Kamienica ma pięć kondygnacji nadziemnych i jedną podziemną[8].

Parter kamienicy został przebudowany i obłożony płytkami z piaskowca, zaś na pozostałych kondygnacjach elewacja jest tynkowana i bogato ozdobiona detalami architektonicznymi. Elewacja od strony ulicy Dyrekcyjnej jest niesymetryczna, w której po dwie osie są rozczłonkowane za pomocą żłobkowanych pilastrów prócz drugiej kondygnacji w pierwszych pięciu osiach, zaś pomiędzy pilastrami znajdują się duże okna zamknięte łukiem wklęsło-wypukłymi (pozostałe okna w kamienicy są prostokątne). Na pierwszej osi trzeciej i czwartej kondygnacji znajdują się łukowe balkony[3].

W narożniku kamienicy znajduje się bogato zdobiony wykusz, w którym zastosowano dekoracje sztukatorskie, na drugiej kondygnacji boniowania, a na trzeciej i czwartej kondygnacji także wertykalne dekoracje[3]. Wykusz ten, obejmujący drugą, trzecią i czwartą kondygnację, jest utrzymywany na dwóch ozdobnych wspornikach[12].

Elewacja od strony ulicy Warszawskiej jest dwuosiowa. Pierwszą oś tworzy wykusz, zaś w drugiej osi znajdują się szerokie okna, a nad nimi płyciny z dekoracjami sztukatorskimi. W tej osi, na trzeciej kondygnacji wbudowano także łukowo wygięty, pełen balustrad balkon[3].

We wnętrzu zachowała się oryginalna ceramiczna posadzka i okładziny ścian, a także oryginalna stolarka drzwiowa. Znajdują się także schody dwubiegowe z metalową, ozdobną balustradą z secesyjnymi motywami. Okna klatki schodowej zostały przeszklone kryształowymi i kolorowymi szybkami[3].

Kamienica jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-1566/94[4], a granice ochrony obejmują całą bryłę budynku[1]. Ponadto budynek wpisany jest także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[13].

Na początku 2022 roku w systemie REGON pod tym adresem zarejestrowane były 32 aktywne podmioty gospodarcze[14], a mieściły się tu wówczas m.in.: agencja kreatywna[15], biuro projektowe[16], gabinet psychoterapii i wsparcia pedagogicznego[17], kancelaria adwokacka[18], oddział Santander Consumer Banku[19], pracownie projektowe[20][21][22] i redakcja czasopisma „Sport[23].

Galeria

Przypisy

  1. a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2021-01-05]. (pol.).
  2. a b Abramski 2000 ↓, s. 74.
  3. a b c d e f g h Klajmon 1997 ↓, s. 56.
  4. a b c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  5. a b c d e Abramski 2000 ↓, s. 75.
  6. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN: Wirtualny Sztetl. Bank Udziałowy w Katowicach. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  7. Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik, s. 25 (pol.).
  8. a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  9. Katowice – ul. Dyrekcyjna 10. www.malanowicz.eu. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  10. Antoni Steuer: Leksykon struktur katowickiego sportu i turystyki. R. www.mhk.katowice.pl, 2021-11-10. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  11. Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK: Kontakt. krajoznawca.org. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  12. Polska Niezwykła: Kamienica przy ul. Dyrekcyjnej Nr 10. www.polskaniezwykla.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  13. Urząd Miasta Katowice: GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW. Wyszukiwanie Zabytku Nieruchomego. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  14. Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  15. Kava Studio: Kontakt. www.kava360.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  16. Urbanity: OSTROWSKI ARCHITEKTURA. www.urbanity.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  17. Gabinet Psychoterapii i Wsparcia Pedagogicznego PRZEBUDZENIE: Kontakt. www.przebudzenie.katowice.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  18. Kancelaria Adwokacka Adwokat Piotr Bańczyk: Kontakt. www.piotrbanczyk.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  19. Santander Consumer Bank: Mapa Oddziałów Katowice. www.santanderconsumer.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  20. Południe Architekci: Kontakt. www.poludniearchitekci.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  21. STUDIO NUMER 10: Kontakt. www.studionumer10.com. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  22. MUSK collective design: Kontakt. www.musk.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
  23. Sport: Kontakt. sportdziennik.com. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).

Bibliografia

  • Jerzy Abramski, Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4 (pol.).
  • Barbara Klajmon, Katowicka kamienica mieszczańska. 1840-1918. Śródmieście, wyd. 1., Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 1997, ISBN 83-85871-09-8 (pol.).

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Katowice Dyrekcyjna 10 & Warszawska 1 2022.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
kamienica przy ul. Dyrekcyjnej 10 w Katowicach i kamienica przy ul. Warszawskiej 1 (z prawej) i Warszawskiej 3 (z lewej), widok z okna budynku Teatru Śląskiego
Katowice Dyrekcyjna 10 2022.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
kamienica przy ul. Dyrekcyjnej 10 w Katowicach
Katowice Dyrekcyjna 10 hallway 2022.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
korytarz na parterze kamienicy przy ul. Dyrekcyjnej 10 w Katowicach, widok przez szybę zewnętrznych drzwi od ul. Dyrekcyjnej (odbija się w drzwiach wewnętrznych)
Katowice Dyrekcyjna 10 door 2022.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
drzwi do kamienicy przy ul. Dyrekcyjnej 10 w Katowicach, widok z ul. Dyrekcyjnej
Katowice-secesja-12.jpg
Autor: Deborog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Art Nouveau, detale kamienicy
Katowice - Ul. Warszawska - Herb miasta 01.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Herb Katowic na kamienicy przy ul. Dyrekcyjnej 10, zbudowanej w 1906r. według projektu firmy budowlanej Ignatz Grünfeld.
Katowice Dyrekcyjna 10 passage 2022.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
przejazd bramowy na podwórze kamienicy przy ul. Dyrekcyjnej 10 w Katowicach, widok przez zamkniętą bramę
Katowice-secesja18.jpg
Autor: Deborog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice-Art Nouveau, detale kamienicy