Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach

Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach

nr rej. A-1566/94 z 30 grudnia 1994 roku
Kamienica widziana od strony ulicy Warszawskiej (2022)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	ul. Dyrekcyjna 10, 40-013 Katowice
Typ budynku	kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa
Styl architektoniczny	modernizm z elementami secesji
Architekt	firma Ignatza Grünfelda
Kondygnacje	5+1
Ukończenie budowy	1906
Ważniejsze przebudowy	ok. 1935–1939
Pierwszy właściciel	L. Altmann
Położenie na mapie Katowic Kamienica przy ul. Dyrekcyjnej 10
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica przy ul. Dyrekcyjnej 10
Położenie na mapie województwa śląskiego Kamienica przy ul. Dyrekcyjnej 10
50°15′32,24″N 19°01′23,35″E/50,258956 19,023153

Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach – kamienica mieszkalno-handlowo-usługowa z 1906 roku, położona przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach-Śródmieściu, róg z ulicą Warszawską, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Jej projekt opracowała firma budowlana Ignatza Grünfelda. Została wybudowana w stylu modernistycznym z elementami secesji.

Historia

Pocztówka, pochodząca z okresu przedwojennego, przedstawiająca obecny gmach Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego; zaraz po prawej stronie teatru widoczna kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10, która miała wówczas dach mansardowy

Kamienica została oddana do użytku w 1906 roku^[1]. Pierwszym właścicielem kamienicy był L. Altmann, a potem spadkobiercy^[2]. Projekt kamienicy powstał w firmie budowlanej Ignatza Grünfelda, zaś sam projekt podpisał Hugo Grünfeld. Powstała ona w tym samym czasie co sąsiednia^[3], również zabytkowa^[4], kamienica przy ulicy Staromiejskiej 6. Obie kamienice zaś zyskały podobny detal zewnętrzny^[3].

W okresie międzywojennym w kamienicy działało szereg przedsiębiorstw. Na I piętrze kamienicy swoje biura miało towarzystwo „Katowicki Handel Żelaza” (składnice towarzystwo miało natomiast przy ulicy Młyńskiej 37), E. Korzuszasz prowadziła w kamienicy Kolekturę Loterii Państwowej^[2], a także działała pracownia gorsetów^[5]. W latach 1924–1926 działał tutaj zakład „Elektrolux”, oferujący odkurzacze i froterki^[5], zaś w 1927 roku został założony Bank Udziałowy w Katowicach, którego siedzibę ulokowano w kamienicy przy ulicy Dyrekcyjnej 10. Należał on do Związku Żydowskich Towarzystw Spółdzielczych w Polsce^[6].

W latach 1935–1936 działały m.in.: pracownia ubrań męskich „Friemel”, sklep z artykułami gumowymi J. Ottensosera, salon kwiatów Elsy Ehrlich (kwiaciarnia działała już w 1926 roku^[5]), a także hurtownia żelaza L. Altmanna, która była właścicielem budynku^[7][5].

W okresie 1935–1939 kamienica została nadbudowana^[8]. W wyniku nadbudowy utraciła ona swój pierwotny, mansardowy dach, zamieniając na dach płaski^[3]. W dniu 31 grudnia 1994 roku kamienicę wpisano do rejestru zabytków^[4], zaś w okolicach 1996 roku renowacji została poddana elewacja zewnętrzna budynku^[9].

W przeszłości mieściła się tutaj Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Katowicach^[10]. Działała ona jeszcze tutaj około 2000 roku^[5], zaś w późniejszym czasie swoją siedzibę przeniosła na ulicę Staromiejską 4^[11].

Charakterystyka

Kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa położona jest przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach, róg z ulicą Warszawską, w katowickiej jednostce pomocniczej Śródmieście^[8]. Wybudowana jest ona w stylu modernistycznym z elementami secesji^[1]. Została ona wzniesiona na nieregularnym planie zbliżonym do prostokąta. Budynek ma prostą bryłę z narożnym wykuszem, kryty jest stropodachem^[3]. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 683 m². Kamienica ma pięć kondygnacji nadziemnych i jedną podziemną^[8].

Parter kamienicy został przebudowany i obłożony płytkami z piaskowca, zaś na pozostałych kondygnacjach elewacja jest tynkowana i bogato ozdobiona detalami architektonicznymi. Elewacja od strony ulicy Dyrekcyjnej jest niesymetryczna, w której po dwie osie są rozczłonkowane za pomocą żłobkowanych pilastrów prócz drugiej kondygnacji w pierwszych pięciu osiach, zaś pomiędzy pilastrami znajdują się duże okna zamknięte łukiem wklęsło-wypukłymi (pozostałe okna w kamienicy są prostokątne). Na pierwszej osi trzeciej i czwartej kondygnacji znajdują się łukowe balkony^[3].

W narożniku kamienicy znajduje się bogato zdobiony wykusz, w którym zastosowano dekoracje sztukatorskie, na drugiej kondygnacji boniowania, a na trzeciej i czwartej kondygnacji także wertykalne dekoracje^[3]. Wykusz ten, obejmujący drugą, trzecią i czwartą kondygnację, jest utrzymywany na dwóch ozdobnych wspornikach^[12].

Elewacja od strony ulicy Warszawskiej jest dwuosiowa. Pierwszą oś tworzy wykusz, zaś w drugiej osi znajdują się szerokie okna, a nad nimi płyciny z dekoracjami sztukatorskimi. W tej osi, na trzeciej kondygnacji wbudowano także łukowo wygięty, pełen balustrad balkon^[3].

We wnętrzu zachowała się oryginalna ceramiczna posadzka i okładziny ścian, a także oryginalna stolarka drzwiowa. Znajdują się także schody dwubiegowe z metalową, ozdobną balustradą z secesyjnymi motywami. Okna klatki schodowej zostały przeszklone kryształowymi i kolorowymi szybkami^[3].

Kamienica jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-1566/94^[4], a granice ochrony obejmują całą bryłę budynku^[1]. Ponadto budynek wpisany jest także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice^[13].

Na początku 2022 roku w systemie REGON pod tym adresem zarejestrowane były 32 aktywne podmioty gospodarcze^[14], a mieściły się tu wówczas m.in.: agencja kreatywna^[15], biuro projektowe^[16], gabinet psychoterapii i wsparcia pedagogicznego^[17], kancelaria adwokacka^[18], oddział Santander Consumer Banku^[19], pracownie projektowe^[20][21][22] i redakcja czasopisma „Sport”^[23].

Galeria

Przypisy

Bibliografia

• JerzyJ. Abramski JerzyJ., Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4  (pol.).
• BarbaraB. Klajmon BarbaraB., Katowicka kamienica mieszczańska. 1840-1918. Śródmieście, wyd. 1., Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 1997, ISBN 83-85871-09-8  (pol.).