Kamienica przy ulicy Kochanowskiego 2 w Katowicach

Kamienica przy ulicy Jana Kochanowskiego 2 i Plebiscytowej 1 w Katowicach

Hotel „Deutsches Haus” (dawny)

nr rej. A/1546/94 z dnia 28 września 1994 roku
Kamienica od strony ulicy T. Kościuszki (2022)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	ul. J. Kochanowskiego 2 / ul. Plebiscytowa 1, 40-035 Katowice
Typ budynku	kamienica mieszkalno-użytkowa
Styl architektoniczny	eklektyzm z elementami secesji i neogotyku
Architekt	Paul Frantzioch
Kondygnacje	6+1
Rozpoczęcie budowy	1896
Ukończenie budowy	1906
Pierwszy właściciel	Paul Frantzioch
Położenie na mapie Katowic Kamienica przy ul. Kochanowskiego 2
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica przy ul. Kochanowskiego 2
Położenie na mapie województwa śląskiego Kamienica przy ul. Kochanowskiego 2
50°15′22,15″N 19°01′15,28″E/50,256153 19,020911

Kamienica przy ulicy Jana Kochanowskiego 2 i Plebiscytowej 1 w Katowicach – zabytkowa, narożna kamienica mieszkalno-użytkowa, położona w narożniku ulicy J. Kochanowskiego 2 i Plebiscytowej 1 w Katowicach-Śródmieściu. Powstała ona w latach 1896–1906 jako Hotel „Deutsches Haus”. Została ona zaprojektowana przez Paula Frantziocha w stylu eklektycznym z elementami secesji i neogotyku. W kamienicy w latach 1920–1921 mieścił się Polski Komisariat Plebiscytowy w Katowicach, którego kierownikiem był Henryk Jarczyk, a w okresie międzywojennym była ona siedzibą licznych organizacji. Po II wojnie światowej kamienica stała się budynkiem mieszkalnym.

Historia

Tablica na fasadzie kamienicy upamiętniające miejsce, w którym w latach 1920–1921 działał Polski Komisariat Plebiscytowy w Katowicach

Kamienica została wybudowana w latach 1896–1906^[1] (bądź też wzniesiono ją pomiędzy 1896 a 1906 rokiem^[2] lub w 1900 roku^[3]). Projekt kamienicy opracował Paul Frantzioch^[4]. Kamienica ta powstała jako Hotel „Deutsches Haus”, a hotel ten prowadziła siostra Paula – Aloisia Frantzioch. Prócz hotelu w kamienicy mieściły się mieszkania dla pracowników hotelu i restauracji, a także kilka lokali mieszkalnych na wynajem^[3]. Paul Frantzioch był właścicielem budynku do 1914 roku^[2], kiedy to hotel został zakupiony przez Friedricha Brokera^[3].

W latach 1920–1921 roku w części kamienicy przy ulicy Plebiscytowej 1 mieścił się Polski Komisariat Plebiscytowy w Katowicach i też z tego faktu pochodzi obecna nazwa znajdującej się przy kamienicy ulicy^[5]. Kierownikiem Komitetu został lekarz dr Henryk Jarczyk^[3]. W dniu 18 sierpnia 1920 roku^[6] w takcie trwających w Katowicach rozruchów bojówki niemieckie zdobyły hotel^[3], zdemolowały wnętrze budynku, zmusiły pracowników do ewakuacji, a także pobiły dr. Henryka Jarczyka^[6]. Po zakończeniu trzeciego powstania śląskiego i zakończeniu działalności Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, w 1921 roku przeniesiono do budynku Naczelną Radę Ludową, zajmująca się organizowaniem administracji dla przyszłego autonomicznego województwa śląskiego^[3].

W 1922 roku budynek hotelu został przejęty przez Skarb Państwa, a w kamienicy zostało umieszczone biura części wydziałów Urzędu Województwa Śląskiego, w tym m.in. Wydział Zdrowia Publicznego, Wydział Pracy i Opieki Społecznej oraz Śląska Izba Rolnicza. W 1929 roku wydziały te zostały przeniesione do nowo wybudowanego gmachu Sejmu Śląskiego przy ulicy Jagiellońskiej, a w dawnym hotelu swoja siedzibę znalazły różnego typu organizacje^[3].

Od 13 lutego 1925 roku w kamienicy od strony ulicy Plebiscytowej 1 mieściła się redakcja czasopisma Polska Zachodnia^[5].

W 1935 roku właścicielem części kamienicy przy ulicy J. Kochanowskiego 2 był chemik dr Artur Wulfson. W tym czasie prócz lokali mieszkalnych znajdowały się m.in. następujące zakłady: biuro pośrednictwa pracy Jakóba Mullera, hurtownia i skład skór A. i S. Preschel, skład kolonialny Ernesta Czempasa, zakład rentgenowski dr. M. Früß, pośrednictwo pracy dla artystów Wilhelma Różańskiego, piekarnia Heleny Ciupki i skład kapeluszy Erny Poznańskiej^[7].

Właścicielem części kamienicy przy ulicy Plebiscytowej 1 był w tym czasie był Skarb Państwa. W tej części kamienicy prócz lokali mieszkalnych swoją siedzibę miały liczne związki i instytucje: Liga Morska i Kolonialna, Zarząd Główny Związku Powstańców Śląskich, Oddział Katowice Związku Zawodowego Kelnerów i Pokrewnych Zawodów, Związek Tramwajarzy, Zarząd Okręgu Śląskiego Związku Oficerów Rezerwy RP, Związek Uchodźców Śląskich, Śląski Zarząd Wojewódzki Związku Inwalidów Wojennych RP, Oddział Katowice Związku Legionistów Polskich, Zarząd i Komenda Okręgu Śląskiego Związku Rezerwistów, Zarząd Główny Oddziałów Młodzieży Powstańczej, Federacja Pracowników Umysłowych, Związek Inwalidów Górniczych i Hutniczych, a także Zarząd Główny Towarzystwa Polek^[8].

Po II wojnie światowej kamienica została przekształcona na mieszkalną, a w niej ulokowano mieszkania komunalne. Pa parterze budynku działała m.in. restauracja „Bristol”^[3]. W latach 80. XX wieku na elewacji kamienicy umieszczono tablicę upamiętniającą dr. Henryka Jarczyka^[3].

W dniu 28 września 1994 roku budynek wpisano ją do rejestru zabytków^[4]. W 1994 roku część kamienicy przy ulicy J. Kochanowskiego 2 przeszła modernizację, zaś część przy ulicy Plebiscytowej 1 została zmodernizowana w 2001 roku^[9]. W 2014 roku część kamienicy przeszła remont elewacji zewnętrznej^[10].

Charakterystyka

Zabytkowa narożna kamienica mieszkalno-użytkowa położona jest w narożniku ulicy J. Kochanowskiego 2 i ulicy Plebiscytowej 1 katowickiej dzielnicy Śródmieście^[9].

Wybudowana jest ona w stylu eklektycznym z elementami secesji i neogotyku^[4]. Powierzchnia zabudowy części kamienicy przy ulicy J. Kochanowskiego 2 wynosi 573 m², zaś części przy ulicy Plebiscytowej 1 wynosi 442 m². Powierzchnia użytkowa części przy ulicy Plebiscytowej 1 wynosi 1133,79 m². Obie części kamienicy mają sześć kondygnacji nadziemnych i podpiwniczenie^[9].

Kamienica jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem A/1546/94^[1] – granice ochrony obejmują cały budynek^[4]. Budynek wpisany jest także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice^[11], a także jest ujęta w strefie ochrony konserwatorskiej ustanowionej na podstawie przepisów uchwalonego 28 maja 2014 roku miejscowego placu zagospodarowania przestrzennego fragmentu Śródmieścia Katowic^[9].

Na początku lutego 2022 roku w systemie REGON przy ulicy J. Kochanowskiego 2 zarejestrowanych było 20 aktywnych podmiotów gospodarczych, zaś w części przy ulicy Plebiscytowej 1 było ich łącznie 13^[12].

Galeria

Przypisy

Bibliografia

• JerzyJ. Abramski JerzyJ., Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4  (pol.).
• MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9  (pol.).
• Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik, 1935  (pol.).
• JadwigaJ. Lipońska-Sajdak JadwigaJ., Przechadzki historyczne po Katowicach, wyd. trzecie, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2013, ISBN 978-83-64356-00-1  (pol.).