Kamienica przy ulicy Moniuszki 5 w Katowicach

Kamienica przy ulicy Stanisława Moniuszki 5 w Katowicach

nr rej. A/120/04 z dnia 13 sierpnia 2004 roku
Kamienica od frontu (2013)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	Ul. S. Moniuszki 4, 40-005 Katowice
Typ budynku	kamienica mieszkalno-handlowa
Styl architektoniczny	modernizm z elementami secesji
Architekt	A. Zimerman
Kondygnacje	4+1+1
Ukończenie budowy	1905
Pierwszy właściciel	E. Goldstein i E. Freudenthal
Obecny właściciel	Śląskie Kamienice
Położenie na mapie Katowic Kamienica przy ul. Moniuszki 5
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica przy ul. Moniuszki 5
Położenie na mapie województwa śląskiego Kamienica przy ul. Moniuszki 5
50°15′37,9″N 19°01′24,9″E/50,260528 19,023583

Kamienica przy ulicy Stanisława Moniuszki 5 w Katowicach – zabytkowa kamienica mieszkalno-handlowa, położona przy ulicy S. Moniuszki 5 w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. Zaprojektowana przez budowniczego A. Zimermana w stylu modernistycznym z elementami secesyjnymi, o ozdobnej fasadzie, m.in. z panneau pomiędzy oknami i motywem roślinnym ciągnącym się nad parterem. Kamienica, oddana do użytku w 1905 roku, od 13 sierpnia 2004 roku jest wpisana do rejestru zabytków.

Historia

Kamienica we wrześniu 2014 roku

Kamienica została wzniesiona w 1905 roku^[1] według projektu budowniczego A. Zimermana^[2]. Została ona wybudowana przy ówczesnej Markgrafenstraße dla dwóch kupców: E. Goldsteina i E. Freudenthala. W latach 1907–1908 wybudowano kanalizację z odpływem bezpośrednim do Rawy, w 1908 roku zaś z uwagi na cofnięcie wiosną tego samego roku ścieków wraz z wodą z Rawy powstała studnia zbiorcza. W 1911 roku dobudowano balkony na drugiej kondygnacji w ścianach wewnętrznych zachodniej i wschodniej oficyny. W 1932 roku powstało przyłącze kanalizacyjne z kamienicy do sieci ciągnącej się wzdłuż ulicy S. Moniuszki, w ten sposób eliminując możliwość przedostawania się wody z Rawy^[1].

W 1925 roku zarządcą kamienicy była Genowefa Niedzielowa, od 1928 roku zaś pojawia się Herman Beitner jako zarządca obiektu i Abraham Ingster jako jego właściciel^[1]. Według księgi adresowej wydanej w 1935 roku pozostawał on właścicielem tejże kamienicy. W tym czasie zamieszkiwały ją osoby różnych profesji, w tym: urzędnicy, właściciel drogerii, dyrektor, kolejarze, robotnicy i inni^[3].

Po II wojnie światowej, jeszcze w 1952 roku pojawia się w dokumentach rodzina Ingsterów jako właściciele działki wraz ze znajdującą się na niej kamienicą przy ulicy S. Moniuszki 5. W tym samym roku przekazano w ramach darowizny na rzecz miasta Katowice działki położone w pasie drogowym ulicy. Dwa lata później, w 1954 roku kamienica ta jest już własnością komunalną. W tym samym roku powstała nielegalna szopa, która istniała do lat 80. XX wieku^[1]. W 1976 roku adaptowano część strychu. Lokale handlowo-usługowe na parterze powstały natomiast prawdopodobnie w latach 60.–70. XX wieku i zostały przebudowane w latach 90. XX wieku^[1].

W 2002 roku kamienica była własnością prywatną mieszkańców budynku^[1]. 13 sierpnia 2004 roku zespół kamienicy wraz z oficynami wpisano do rejestru zabytków województwa śląskiego^[4]. W listopadzie 2016 roku kamienicę zakupiła spółka Śląskie Kamienice, a jej zakup był zdeterminowany pomyślną inwestycją tej samej firmy w położoną w pobliżu kamienicę przy ulicy S. Moniuszki 10 i 12^[5].

W sierpniu 2022 roku w systemie REGON były aktywne 4 podmioty gospodarcze z siedzibą przy ulicy S. Moniuszki 5^[6]. W tym czasie działało tutaj także m.in. bistro^[7] oraz Okręgowe Biuro Turystyki Polskiego Związku Motorowego^[8].

Charakterystyka

Jedno z okien na fasadzie ze znajdującym się pod nim panneau

Zabytkowa kamienica mieszkalno-handlowa położona jest przy ulicy S. Moniuszki 5 w katowickiej dzielnicy Śródmieście^[9]. Stoi ona w zwartej pierzei ulicy, po jej południowej stronie^[9]. Od południowej zaś strony sąsiaduje ona z otwartym kanałem Rawy^[5]

Wybudowana jest w stylu modernistycznym z elementami secesji^[9] (bądź eklektycznym z elementami secesyjnymi^[1]). Kamienica wraz z oficynami zbudowana jest na planie prostokąta, a oficyny zamykają dziedziniec wewnętrzny kamienicy z czterech stron. Kamienica kryta jest dachem mansardowym od strony ulicy z niewielkim spadkiem w stronę dziedzińca, kryta na mansardzie dachówką, na pozostałych połaciach zaś papą. Kamienica ma cztery kondygnacje, częściowo zaadaptowane poddasze i podpiwniczenie^[1]. Łączna powierzchnia zabudowy kamienicy i jej oficyn wynosi 645 m²^[9], całkowita zaś powierzchnia wynosi 3176,59 m²^[5].

Tynkowana fasada kamienicy jest dziesięcioosiowa ze znajdującym się w środkowej osi wykuszem podpartym łukiem odcinkowym na wspornikach. Ma ono secesyjne zdobienia i okna na każdej kondygnacji, a każde z nich jest inaczej zamknięte w nadprożu. Do wykusza po obydwu jego stronach przylegają balkony na trzech kondygnacjach z kutymi balustradami. Parter kamienicy jest boniowany, a nad nim znajduje się gzyms i fryz z motywem roślinnym w formie gałązek sosny z szyszkami. Okna drugiej i trzeciej kondygnacji są czterokwaterowe, prostokątne i objęte opaskami. Pomiędzy oknami drugiej i trzeciej kondygnacji wbudowane jest secesyjne panneau. Fasada zwieńczona jest gzymsem podokapowym pobudowanym pseudofryzem przechodzącym po nadprożach okiennych na czwartej kondygnacji. Na poziomie poddasza znajdują się cztery okna z lukarnami – po dwa po obydwu stronach wykusza^[1].

Nietynkowane elewacje w dziedzińcu są ubogie w detal architektoniczny. Na elewacji zachodniej znajduje się pięcioboczny ryzalit przy klatce schodowej. Oficyna południowa ma okna od strony Rawy, nie ma ich zaś od strony dziedzińca^[1].

Kamienica we wnętrzu podzielona jest na cztery niezależne od siebie komunikacyjne zespoły mieszkaniowe. Główna kamienica ma bramę wjazdową i wchodzącą w nią klatkę schodową^[1]. Budynek wyposażony jest w instalację wodno-kanalizacyjną, elektryczną, ogrzewanie gazowe (pierwotnie piecowe) i sieć telekomunikacyjną^[1].

Kamienica wraz z oficynami jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem A/120/04^[4] – ochroną objęta jest kamienica w obrysie murów zewnętrznych oraz trzy oficyny usytuowane w granicach działki od strony wschodniej, zachodniej i południowej^[2]. Budynek wpisany jest także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice^[10].

Przypisy