Kamienice Fabryki Ćmielów w Krakowie
 Kamienica w 2018 roku | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Województwo |  małopolskie |
| Miejscowość | Kraków |
| Adres | ul. Biskupia 9–11 ul. Sereno Fenn’a 2 |
| Styl architektoniczny | modernizm |
| Architekt | Fryderyk Tadanier |
| Rozpoczęcie budowy | 1937 |
| Ukończenie budowy | 1938 |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°04′02,53″N 19°56′10,20″E/50,067369 19,936167 | |
 Kamienica w 2018 roku | |
| Państwo | Polska |
|---|---|
| Województwo | małopolskie |
| Miejscowość | Kraków |
| Adres | plac Matejki 2 |
| Styl architektoniczny | modernizm |
| Architekt | Fryderyk Tadanier |
| Rozpoczęcie budowy | 1938 |
| Ukończenie budowy | 1940 |
| 50°03′58″N 19°56′32″E/50,066111 19,942222 | |
Kamienice Fabryki Ćmielów w Krakowie – dwie modernistyczne kamienice zbudowane w latach 30. XX wieku przy ulicy Biskupiej 9-11 oraz placu Matejki 2 w Krakowie, której inwestorami byli dyrektor i główny udziałowiec Fabryki Porcelany w Ćmielowie.
Historia
W drugiej połowie lat 30. XX wieku dyrektor Fabryki Porcelany w Ćmielowie Stanisław Syski oraz ich główny udziałowiec Stanisław Burtan postanowili zainwestować pieniądze w budowę dwóch kamienic w Krakowie. Zaprojektowanie obu budynków powierzyli krakowskiemu architektowi Fryderykowi Tadanierowi.
Obie kamienice znajdują się w gminnej ewidencji zabytków[1].
Kamienica przy ulicy Biskupiej
Kamienicę dla inż. Stanisława Syskiego i firmy „Ćmielów”, znajdującą się przy ulicy Biskupiej 9-11, wybudowano w latach 1937-1938. Jest ona znakomitym przykładem nurtu umiarkowanego modernizmu[2]. Wcześniej znajdował się na tej działce dom projektu Aleksandra Biborskiego z lat 1881-1886.
Budynek przy ulicy Biskupiej jest czteropiętrowy, a od strony ulicy Sereno Fenn’a o jedną kondygnację wyższy. Elewacje rozczłonkowano wertykalnymi profilowanymi podziałami z otworami okiennymi w płytkich wnękach. W narożniku umieszczono duże narożne okna weneckie we wspólnym obramowaniu. Parter budynku obłożono płytami ze sztucznego kamienia, z którego wykonano również okładziny gzymsów. Artykulację poziomą elewacji tworzy gzyms nad „boniowanym” parterem, gzyms nad czwartą kondygnacją, przerwany w narożniku, oraz gzymsy nad piątą kondygnacją i gzyms wieńczący. W parterze kamienicy znajdują się mieszkania: kawalerskie i dla dozorcy, a na piętrach trzypokojowe mieszkania. Klatka schodowa wyposażona została w windę.
Portal wejściowy od strony ulicy Biskupiej zdobi godło plastyczne przedstawiające znak firmy Ćmielów. Podczas zatwierdzania projektu Wydział Budownictwa krakowskiego magistratu zażądał wykonania godeł nad klatkami wejściowymi, stąd nad wejściem od strony ulicy Sereno Fenn’a pojawiła się rzeźba górnika autorstwa Franciszka Kalfasa nawiązująca do górniczego wykształcenia dyrektora Syski[3]. Na drugim piętrze kamienicy zamieszkał w 1938 roku jej architekt – Fryderyk Tadanier (zachowała się do dziś jego wizytówka)[4].
Kamienica przy placu Matejki
Druga kamienica powstała w latach 1938–1940 przy placu Jana Matejki. Zaprojektowana została jako pięciopiętrowa kamienica w stylu umiarkowanego modernizmu. Na każdym z pięter zaprojektowano po dwa trzypokojowe mieszkania. Wysokość budynku została dostosowana do sąsiadującego z nim Gmachu Narodowego Banku Polskiego. Wydział Budownictwa zalecił, aby kamienne filary na parterze były gładkie, bez mijanego boniowania, zaś obramienia okien I piętra bogatsze. Elewacja frontowa otrzymała mocne wertykalne podziały przeprowadzone lizenami, między którymi umieszczono okna. Na pierwszym piętrze skrajne okna flankowane są dwoma płaskorzeźbami każde; wykonane są one ze sztucznego kamienia, a przedstawiają zgeometryzowane wazony ze sztucznymi kwiatami projektu i autorstwa Franciszka Kalfasa. Na elewacji zachowała się tabliczka-wizytówka Fryderyka Tadaniera z datą 1940[5]. W 1940 roku przedłożono dodatkowe plany na zmiany w układzie wewnętrznym piwnic i parteru (zaplanowano pomieszczenia dla apteki, dyżurki laboratorium na parterze)[2].
Przypisy
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2021-09-30.
- ↑ a b Beata Makowska: Modernistyczne kamienice w Krakowie zaprojektowane przez Fryderyka Tadaniera. s. 139-140.
- ↑ Barbara Zbroja: Architektura międzywojennego Krakowa 1918–1939. Kraków: Wydawnictwo Wysoki Zamek, 2013, s. 254-255. ISBN 978-83-936117-8-2.
- ↑ Kamila Twardowska: Kamienica czynszowa Fabryki Ćmielów S.A.. W: Szlak Modernizmu [on-line]. [dostęp 2018-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-18)].
- ↑ Barbara Zbroja: Architektura międzywojennego Krakowa 1918–1939. Kraków: Wydawnictwo Wysoki Zamek, 2013, s. 281-283. ISBN 978-83-936117-8-2.
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.15 N
- S: 49.95 N
- W: 19.76 E
- E: 20.26 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Kamienica Fabryki Ćmielów w Krakowie przy placu Jana Matejki 2. Projekt architekta Fryderyka Tadaniera, 1938-1940.
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kamienica, logo Zakładów Porcelany Ćmielów, ul. Biskupia 11, Kraków
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Rzeźba Górnika autorstwa Franciszka Kalfasa na Kamienicy Fabryki Ćmielów w Krakowie przy ulicy Biskupiej 9-11.
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Jedna z czterech płaskorzeźb przedstawiających wazon ze sztucznymi kwiatami autorstwa Franciszka Kalfasa na Kamienicy Fabryki Ćmielów w Krakowie przy Placu Jana Matejki 2.
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Kamienica Fabryki Ćmielów w Krakowie przy ulicy Biskupiej 9-11. Projekt architekta Fryderyka Tadaniera, 1937-1938.