Kamionka (gmina Latowicz)

Kamionka

wieś
Kaplica mariawicka św. Walentego w Kamionce
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
Gmina	Latowicz
Sołectwo	Kamionka
Liczba ludności (2011)	276[1][2]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-334[3]
Tablice rejestracyjne	WM
SIMC	0677620
Położenie na mapie gminy Latowicz Kamionka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamionka
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kamionka
Położenie na mapie powiatu mińskiego Kamionka
52°03′25″N 21°45′28″E/52,056944 21,757778
Strona internetowa

Kamionka – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Latowicz. Leży nad rzeczką o nazwie Osmolanka – tu nazywanej Strugą.

W latach 1526-1795 należała do starostwa latowickiego. W latach 1795-1809 – pod zaborem austriackim. Od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej, powiecie siennickim, a od 1866 r. w powiecie mińskim (od 1868 nazwa powiatu nowomiński). W latach 1870-1954 należała do gminy Wielgolas, w latach 1955-1972 – do Gromadzkiej Rady Narodowej w Wielgolesie. Od 1973 r. należy do gminy Latowicz. W latach 1919-1939 była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1975 do 1998 r. – w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.

Historia

Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z epoki kamiennej i są to znalezione na pobliskich polach wyroby krzemienne. Odkryto tu naczynia z popiołami i ceramikę z okresu wczesnego średniowiecza.

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1524 r. W XVI w. wieś liczyła 18 i pół włók ziemi, 30 domów i 180 mieszkańców. W 1613 r. liczba domów spadła do 19, a mieszkańców do 120. Najazd szwedzki spustoszył wioskę – w 1660 r. zasianych było 1½ włóki ziemi, ocalało 5 domów.

W 1789 r. w Kamionce było 10 domów w stanie dobrym. Należały do następujących rodzin: Chróst, Komorek, Olko, Dyła, Reda, Kaczorek, Ozimek, Zioło, Krawczak. Rodziny sołtysów: Redów, Chróstów, Plichtów i Czerniów posiadały przywileje od królów polskich i nadania ziem. Podczas powstania styczniowego w okolicach Kamionki rozegrał się epizod – dnia 11 marca 1863 r. miała miejsce potyczka powstańców z Rosjanami.

W XX-leciu międzywojennym Kamionka liczyła 30 domów. W Nowej Wsi usytuowany był wiatrak koźlak. Dnia 1 XI 1930 r. powstała Ochotnicza Straż Pożarna. Pierwszy zarząd tworzyli jej założyciele: Piotr Duszczyk (prezes), Józef Szostak (komendant), Franciszek Chróst (sekretarz), Władysław Reda (skarbnik) oraz Jan Woliński i Stanisław Jarzębski (członkowie zarządu). W latach 1932-1935 wybudowano remizę strażacką. W 1935 r. zostało założone Koło Gospodyń Wiejskich. W XX-leciu międzywojennym w Kamionce istniała 4-klasowa szkoła powszechna. W latach 70. XX w. Kamionka liczyła 330 mieszkańców i 70 domów. W 2009 r. wieś liczyła 76 domów i 549,85 ha gruntów.

Etymologia

W 1524 r. zapisano po raz pierwszy nazwę „Camiennagrumada”, w 1551 r. – „Camionka”. W Księdze Ziemi Czerskiej w 1540 r. zapisano nazwę „Camijonka”, a następnie w 1565 r., w 1569 r. i późniejszych dokumentach zapisano „Kamionka”. Nazwa wsi odnosi się do położenia na kamienistym miejscu. Miejscowe legendy wskazują, że wieś zawdzięcza nazwę pogańskiej świątyni nazywanej „Kamionkiem”.

Zabytki

Kamienny Krzyż – Kamienny Krzyż w Kamionce został ufundowany w 1898 r. przez Wojciecha Chrósta.

Kapliczka przydrożna – murowana przydrożna kapliczka znajdująca się w Starej Wsi Kamionka, wybudowana w 1838 r. przez Wojciecha Chrósta. Miała ona charakter osobistego wotum dziękczynnego. W 1983 r. została przebudowana przez Piotra Laskowskiego.

Kaplica mariawicka – drewniana kaplica przy skrzyżowaniu dróg z Latowicza, Walisk i Wielgolasu, w centrum Kamionki, została ufundowana przez Franciszka Chrósta i Ludwika Redę, gospodarzy z Kamionki, którzy uciekli z carskiej armii, a kaplicę wznieśli jako wotum dziękczynne za ocalenie życia. Wznosili ją rzemieślnicy, bracia Wojciechowscy z Siodła, w latach 1906-1910. W latach 30. XX w. mariawici stanowili ok. 25% mieszkańców Kamionki. Przed II wojną światową w Kamionce żyło 15 rodzin mariawickich, po wojnie – 7, obecnie – 2. Do Kamionki przyjeżdżali też mariawici z Dzielnika – 4 rodziny, Kiczek – 2 rodziny i Walisk – 1 rodzina. W kaplicy odbywały się odpusty na św. Walentego – 14 lutego i Świętą Trójcę. Wokół kaplicy rosną stare robinie akacjowe i kasztanowce liczące 2,2-2,4 m obwodu. >>> zobacz informacje o kaplicy

Zobacz też

Kamionka, Kamionka Mała, Kamionka Poprzeczna, Kamionka Wielka

Przypisy

Bibliografia

• AGAD, perg. 841 – dokument z 1524 r.
• AGAD, perg. 840 – dokument z 1551 r.
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział I, sygn. 72 cz.2. – Rejestr pogłownego Ziemi Czerskiej
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 143-B – Lustracja Starostwa Latowickiego z 1569 r. (mikrofilm: 2262)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147a – Lustracja starostwa latowickiego z 1613 r. (mikrofilm: 2567)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147-B – Lustracja Starostwa Latowickiego (odpis z 1853 r.) 1660 r. (mikrofilm: 2568)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 159 – Lustracja starostwa latowickiego z 1765 r. (mikrofilm: 2579)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 170 – Lustracja starostwa latowickiego z 1789 r. (mikrofilm: 2585)
• Archiwum Parafii Latowicz, Liber ekronicae parachialis, Parochia Latowicz. [Liber Confraternitatis SS. Rossarii in Latowic ad Maiorem Dei Gloriam di vae q Matris Mariae sine labre conceptae honore tum adavgenda et promovenda Christi fidelium devotio Anno Dni 1777 (1721 – 1951)]
• Kamionka (7), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 778 .
• Gajowniczek. Z. 1999. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz
• Gajowniczek Z., 1999. Dzieje Parafii Latowicz, FPL, Latowicz.
• Gieysztorowa I., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565 roku, cześć l. Warszawa.
• Niedźwiedź J. Ostas C., Opracowanie studialne wartości kulturowych Gminy Latowicz
• Sienkiewicz M., i in. 1999. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Latowicz.
• Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa Mazowieckiego XVII wieku, T.2 (1660-1661), Warszawa
• Gajowniczek Z., 2004. Kaplica Mariawicka w Kamionce [Dokument elektroniczny] : Zabytki Regionu Latowickiego cz. 1 : Projekt: Ślady Przeszłości. Uczniowie opiekują się zabytkami ISBN 83-918396-3-X

Linki zewnętrzne

• Wieś Kamionka w Gminie Latowicz