Kanał Dunaj–Morze Czarne

Kanał Dunaj-Morze Czarne
Canal Dunărea–Marea Neagră
Ilustracja
Państwo

 Rumunia

Lata budowy

1949–1953, 1973–1987

Długość

64,2 km

Głębokość
• średnia


7 m

Szerokość
• maksymalna
• minimalna


120 m
70 m

Początek
Akwen

Dunaj

Miejsce

Cernavodă

współrzędne

44°20′53″N 28°01′21″E/44,348056 28,022500

Koniec
Akwen

Morze Czarne

Miejsce

Agigea, Năvodari

współrzędne

44°06′00″N 28°38′25″E/44,100000 28,640278

Typ kanału

żeglugowy

Śluzy

4

Plan kanału
Położenie na mapie okręgu Konstanca
Mapa konturowa okręgu Konstanca, w centrum znajduje się punkt z opisem „początek”, natomiast po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie Rumunii
Mapa konturowa Rumunii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „początek”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „koniec”

Kanał Dunaj–Morze Czarne[1] (rum. Canal Dunărea–Marea Neagră) – kanał żeglugowy o długości 64,2 km na terytorium Rumunii, łączący Dunaj w okolicy miasta Cernavodă z Morzem Czarnym w okolicach Konstancy. Wybudowany z wykorzystaniem pracy przymusowej więźniów reżimu komunistycznego. Udostępniony w latach 1984–1987.

Opis

Kanał łączy Dunaj, w okolicy miasta Cernavodă, z portem Agigea nad Morzem Czarnym w okolicach Konstancy. W 1987 roku wybudowano odnogę północną kanału, która biegnie od głównego koryta kanału w okolicy miasta Poarta Albă do portu Năvodari nad Morzem Czarnym. Ma długość 64,2 km. Celem budowy było skrócenie długości drogi wodnej z Dunaju do Morza Czarnego i ominięcie trudnej pod względem nawigacyjnym delty Dunaju. Wybudowanie kanału skróciło tę drogę o prawie 400 km[2][3].

Kanał ma szerokość 90 m na dnie i 120 (140[2]) m na powierzchni, głębokość gwarantowana to 7 m. Odnoga północna przy długości 31,2 km ma szerokość 70 m na dnie i 90 (110[2]) m na powierzchni, a głębokość 5,5 m. Promień zakrętów nie jest mniejszy niż 3 km na odnodze głównej i 1,2 km na odnodze północnej. Prześwit pod mostami jest nie mniejszy niż 17 m, zaś pod liniami energetycznymi nie mniejszy niż 29 m. Nad brzegami kanału znajdują się śródlądowe porty w Medgidia i Murfatlar. Na kanale znajdują się cztery śluzy: w Cernavodă, Agigea, Ovidiu i Midia[4][5].

Kanał przewidziany jest do prowadzenia zespołów barek z pchaczem. Zespół może liczyć do 6 barek o nośności do 3000 ton (całkowita długość zespołu 296 metrów, szerokość do 23 metrów). Kanał dostępny jest też dla statków o nośności do 5000 ton (nie przekraczających długością 138 m, szerokością 16,8 i zanurzeniu nie większym niż 5,5 m)[5]. Umożliwia transport w obydwu kierunkach[2]. Ułatwia połączenie żeglugowe z portami Europy Zachodniej i centralnej oraz systemem kanałów Wołga-Don[3][5].

Historia i budowa

Rumuński znaczek pocztowy z 1951 roku, przedstawiający budowę Kanału Dunaj-Morze Czarne
Śluza na Kanale Dunaj-Morze Czarne

Pomysł budowy kanału sięga XIX wieku[6]. Dodatkowo – jak pokazały wydarzenia z 28 września 1940 r. (wkrótce po zajęciu Besarabii oddziały sowieckie zajęły wówczas kolejne sporne, w ich ocenie, tereny i zabroniły Rumunom nawigacji w tym rejonie, a w kolejnych miesiącach opanowały jeszcze kilka wysp w rejonie Delty Dunaju)[7] – Związek Radziecki miał ambicje kontrolowania ujścia Dunaju.

Decyzję o budowie kanału podjęło 25 maja 1949 roku Biuro Polityczne Rumuńskiej Partii Komunistycznej[3][8]. Jego przywódcy utrzymywali, że do wybudowania kanału zainspirował ich Stalin oraz radzieckie doświadczenia w wykorzystaniu pracy przymusowej więźniów w robotach publicznych (w tym także przy budowie kanałów)[8][9]. W 1950 roku przyjęto ustawę o pracy przymusowej, która to praca miała stanowić element „reedukacji wrogich elementów”. Obozy pracy przymusowej powstawały w rejonach, w których wytyczono trasę kanału już w 1949 roku. Do 1953 roku liczba więźniów zaangażowanych jednocześnie w pracach przy budowie kanału sięgnęła 60 tys. (40 tys.[8]) osób. Podstawowym narzędziem ich pracy były oskardy i łopaty[10][3]. Szacuje się, że w sumie w tych pracach uczestniczyło około miliona rumuńskich więźniów[11], i że w konsekwencji ciężkich warunków pracy przy budowie kanału, chorób i głodowych racji pokarmowych ok. 200 tys. osób zmarło[12]. Dlatego też projekt ten nazywano „kanałem śmierci” (Canalul Morţii) oraz „cmentarzem rumuńskiej burżuazji”[8][13].

W 1953 roku prace wstrzymano w związku z trudną sytuacją gospodarczą w kraju i podjęto je dopiero w 1973 roku na mocy decyzji Nicolae Ceauşescu. Prace nad główną odnogą ukończono w maju 1984 roku, zaś nad odnogą północną – w październiku 1987 roku[8]. Przy budowie kanału zostało przemieszczone 381 mln m³ ziemi, więcej niż przy budowie Kanału Sueskiego o 25 mln m³, a o 140 mln m³ więcej niż Kanału Panamskiego[14][15], 5 mln m³ betonu zużyto do budowy śluz i umocnienia brzegów kanału[16]. Szacuje się, że koszt budowy kanału wyniósł około 2 mld dolarów, który miał się zwrócić w ciągu 50 lat. Jednak roczny dochód generowany przez kanał w roku 2005 wyniósł nieco ponad 3 mln euro, co oznacza, że kanał nie będzie rentowny przez co najmniej 500 lat[17].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Dunaj–Morze Czarne, Kanał, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-05-05].
  2. ↑ a b c d Drogi wjazdowe do Rumunii (pol.). Konsulat Rumunii. [dostęp 2015-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
  3. ↑ a b c d Nicolas Spulber, „The Danube – Black Sea Canal and the Russian Control over the Danube”, in Economic Geography, vol. 30, no.3 (July 1954), s. 236–245.
  4. ↑ Tibor Iván Berend, An Economic History of Twentieth-Century Europe, Cambridge University Press, Cambridge, 2006, s. 155–156.
  5. ↑ a b c Inland Transport Committee TRANS/SC.3/2003/3, Europejska Komisja Gospodarcza, 2003, s. 4 [zarchiwizowane z adresu 2015-05-18] (ang.).
  6. ↑ n, History of the Construction of the Danube-Black Sea Canal, Ionut Cojocaru, 3 maja 2013 [dostęp 2021-01-30] (rum.).
  7. ↑ Krzysztof Dach, Tadeusz Dubicki, Marszałek Ion Antonescu. Biografia żołnierza i polityka, Łódź 2003, s. 61.
  8. ↑ a b c d e Adrian Cioroianu, Pe umerii lui Marx. O introducere în istoria comunismului românesc („On the Shoulders of Marx. An Incursion into the History of Romanian Communism”), Editura Curtea Veche, Bucharest, 2005, Chapter 9.4, s. 300–307.
  9. ↑ Vladimir Tismăneanu: Stalinism for All Seasons: A Political History of Romanian Communism. Berkeley, California: University of California Press, 2003. ISBN 0-520-23747-1.
  10. ↑ Unfinished Canal (ang.). W: „Time” [on-line]. 24 sierpnia 1953.
  11. ↑ James Graff: Continental Shifts (ang.). „Time”, 4 grudnia 2005. [zarchiwizowane z tego adresu (13 lutego 2006)].
  12. ↑ Anne Applebaum, Gulag: A History, Doubleday, 2003, review by Hans Sherrer for Justice:Denied (March 20, 2005).
  13. ↑ Joseph Rothschild, Nancy Meriwether Wingfield, Return to diversity: A Political History of East Central Europe Since World War II, Oxford University Press, New York, 1999, s. 161 ISBN 0-19-511993-2.
  14. ↑ David Turnock, The Danube-Black Sea Canal and its impact on Southern Romania, „GeoJournal”, 12 (1), 1986, DOI: 10.1007/BF00213023 (ang.).
  15. ↑ Danube-Black Sea Canal.
  16. ↑ The history of the Danube – Black Sea Canal opublikowany: iptana.ro.
  17. ↑ Marian Cosor, Canalul Dunăre-Marea Neagră îşi va scoate banii în 633 de ani, Radio Constanţa, 26 maja 2005 [zarchiwizowane z adresu 2015-05-19] (rum.).

Media użyte na tej stronie

Romania Constanta Location map.jpg
Autor: Radufan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Constanţa County Romania
Relief Map of Romania.png
Autor: Nzeemin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief map of Romania.
Timbru Canal 1952.jpg
1951 postage stamp (surcharged 1952) for the 1951-55 five-year plan with inscription: "In 1955 the Danube-Black Sea Canal will come into use".
Danube-Black Sea Canal.jpg
Danube-Black Sea Canal, near Contanta, Romania
Danube-Black Sea Canal.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0