Kanał Gliwicki

Kanał Gliwicki
Ilustracja
Barka na Kanale Gliwickim
Państwo

 Polska

Lata budowy

1935–1939

Długość

40,6 km

Głębokość
• maksymalna


3,5 m

Szerokość
• maksymalna
• minimalna
• średnia


41 m
38 m
39,5 m

Różnica poziomów

43,6 m

Początek
Miejsce

Gliwice

współrzędne

50°19′33,6″N 18°38′23,6″E/50,326000 18,639889

Koniec
Akwen

Odra

Miejsce

Kędzierzyn-Koźle

współrzędne

50°21′32,8″N 18°08′26,2″E/50,359111 18,140611

Typ kanału

żeglugowy

Śluzy

6

Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „początek”, natomiast blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „początek”, natomiast po lewej znajduje się punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „początek”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „koniec”
Śluza Łabędy na Kanale Gliwickim. W oddali Port Gliwice
Śluza na Kanale Gliwickim
Śluza Rudziniec na Kanale Gliwickim
Port na osiedlu Koźle-Port, z lewej początek Kanału Gliwickiego, z prawej Odra w Kędzierzynie-Koźlu
Miejsce połączenia Kanału Gliwickiego z Kanałem Kędzierzyńskim (w lewo), początek kanału Odra – Dunaj wybudowany w latach 1939–1943
Kanał Gliwicki w Pławniowicach

Kanał Gliwicki (niem. Gleiwitzer Kanal) – droga wodna łącząca Odrę z Gliwicami w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Kanał Gliwicki powstał w miejsce starego Kanału Kłodnickiego. Należy do kategorii kanałów żeglugowych dojazdowych, będących rodzajem kanałów łączących[1][2][3][4][5]. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[6], kanał ma III klasę żeglowną na całej długości.

Informacje ogólne

Długość kanału 40,60 km, maksymalna głębokość 3,50 m, różnica poziomów wody między początkiem i końcem kanału wynosi 43,60 m. Pokonanie różnic poziomu wody przez jednostki pływające reguluje 6 śluz wodnych. Kanał żeglugowy wykonany jest częściowo w wykopie, a częściowo w nasypie. Jego szerokość waha się od 38,00 m w wykopie do 41,00 m w nasypie. Dopuszczalna prędkość jednostek pływających na kanale wynosi 9,00 km/h luzem i dla zestawów pustych, oraz 7,00 km/h dla zestawów załadowanych.

Początek kanału znajduje się w Kędzierzynie-Koźlu na 98. kilometrze Odry, koniec – w basenie portowym Portu Gliwice. Kanał przebiega przez województwa opolskie (18,80 km) i śląskie (21,80 km).

Głównym źródłem zasilania kanału jest rzeka Kłodnica oraz jeziora i zbiorniki wodne (Dzierżno Duże, Dzierżno Małe) położone w jego górnej części. Sezon żeglugowy na kanale trwa przeciętnie 270 dni, od 15 marca do 15 grudnia.

Historia

Kanał Gliwicki został zbudowany w latach 1935–1939, uroczyście oddany do użytku 8 grudnia 1939[7] i uruchomiony w 1941. Powstał w miejsce starego Kanału Kłodnickiego istniejącego do 1937 roku. Nazywany był również Kanałem Górnośląskim (Oberschlesischer Kanal), a przez krótki okres Kanałem Adolfa Hitlera (Adolf-Hitler-Kanal).

W 2018 kanałem spławiono 421 barek z 206 808 tonami węgla dla Elektrociepłowni Wrocław[8].

Śluzy

Śluzy na Kanale Gliwickim zaczynając od Portu Gliwice:

Śluza Łabędy

Nazwa pochodzi od Łabęd, dzielnicy miasta Gliwice.

Parametry:

  • Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
  • Różnica poziomów: 4,20 m
  • Długość: 71,50 m
  • Szerokość: 12,00 m
  • Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 3,9 tys. m³
Śluza Dzierżno

Nazwa pochodzi od Dzierżna, dzielnicy miasta Pyskowice.

Parametry:

  • Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
  • Różnica poziomów: 10,30 m
  • Długość: 71,50 m
  • Szerokość: 12,00 m
  • Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 9,5 tys. m³
Śluza Rudziniec

Nazwa pochodzi od miejscowości Rudziniec.

Parametry:

  • Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
  • Różnica poziomów: 6,25 m
  • Długość: 71,40 m
  • Szerokość: 12,00 m
  • Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³
Śluza Sławięcice

Nazwa pochodzi od Sławięcic, dzielnicy miasta Kędzierzyn-Koźle.

Parametry:

  • Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
  • Różnica poziomów: 6,25 m
  • Długość: 71,40 m
  • Szerokość: 12,00 m
  • Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³
Śluza Nowa Wieś

Parametry:

  • Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
  • Różnica poziomów: 6,20 m
  • Długość: 71,40 m
  • Szerokość: 12,00 m
  • Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³
Śluza Kłodnica

Nazwa pochodzi od Kłodnicy, dzielnicy miasta Kędzierzyn-Koźle.

Parametry:

  • Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
  • Różnica poziomów: 10,40 m
  • Długość: 71,80 m
  • Szerokość: 12,00 m
  • Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 9,5 tys. m³

Syfon Kłodnicy

W Kędzierzynie-Koźlu, około dwóch kilometrów poniżej śluzy Nowa Wieś, znajduje się „syfon Kłodnicy”. Jest to dwupoziomowe skrzyżowanie Kanału Gliwickiego z rzeką Kłodnicą, która przepływa pod nim. Jest to jedno z trzech takich skrzyżowań cieków wodnych w Polsce. Drugim jest syfon strugi Flis pod Kanałem Bydgoskim w Bydgoszczy, a trzecim – akwedukt w Fojutowie, gdzie krzyżują się Czerska Struga i Wielki Kanał Brdy.

Przypisy

  1. ↑ Tołkacz 2010 ↓, s. 53–56.
  2. ↑ Kulczyk i Winter 2003 ↓, s. 26–27, 29, 32.
  3. ↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 7–11.
  4. ↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 59.
  5. ↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 87.
  6. ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77.
  7. ↑ Alicja Galas, Artur Galas, Dzieje Śląska w datach, Wrocław: Cadus, 2004.
  8. ↑ Wzrost transportu węgla na Kanale Gliwickim o 63 proc., Kurier Kolejowy [dostęp 2018-12-12].

Bibliografia

  • Jan Kulczyk, Jan Winter: Śródlądowy transport wodny. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 2003.
  • Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt Budownictwo.
  • Lech Tołkacz: Infrastruktura transportu wodnego. T. I: Infrastruktura transportu śródlądowego. Szczecin: 2010.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Silesian Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
An der Labander Schleuse.JPG
Autor: Gliwi, Licencja: CC BY-SA 2.5
Śluza w Gliwicach-Łabędach.
Opole Voivodeship Relief location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Barka na Kanale Gliwickim.jpg
Autor: Adam Dziura, Licencja: CC BY 2.5
Barka na Kanale Gliwickim w okolicy mostu kolejowego koło miejscowości Dzierżno
DOE Crossroad.jpg
Autor: Jaroslav Kubec, Licencja: CC BY-SA 3.0
At this place was grounbreaking for the Oder-Danube Canal on December 8, 1939 near Nowa Wieś close to Kędzierzyn. From left to right is Gliwice canal with a wide mouth of a 6-km stretch of Oder-Danube Canal - a branch canal for the chemical factory in Kędzierzyn.
DOE Kózle.jpg
Autor: Jaroslav Kubec, Licencja: CC BY 3.0
The port of Kózle. The picture shows the mouth of the Gliwice Canal disappearing in the bank line. Behind, on the right, the lock of Kozlí on the Oder.
Śluza Rudziniec.jpg
Autor: Pudelek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gliwice Canal (Gleiwitzer Kana), Lock Rudziniec (Rudzinitz), Silesia
GliwiczeKanalSluis1.jpg
Autor: Boerkevitz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Schleuse am Gleiwitzer Kanal
Pławniowice - Kanał Gliwicki.JPG
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kanał Gliwicki przepływający przez Pławniowice.