Kanał Odra-Hawela

Kanał Odra-Hawela

Oder-Havel-Kanal

Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Lata budowy	1913
Długość	101,6 km
Początek
Miejsce	Śluza Spandau w Berlinie
współrzędne	52°32′24″N 13°12′33″E/52,540000 13,209167
Koniec
Akwen	Odra
Miejsce	Śluzy Hohensaaten, 667 km biegu Odry
współrzędne	52°52′50″N 14°09′26″E/52,880556 14,157222
Śluzy	Spandau, Lehnitz, Podnośnia statków Niederfinow, Hohensaaten
Położenie na mapie Brandenburgii początek koniec
Położenie na mapie Niemiec początek koniec

Nowa podnośnia – śluza windowa Niederfinow Nord, wys. podnoszenia 36m

Kanał Odra-Hawela^[1] (niem. Oder-Havel-Kanal) – kanał w Niemczech, w Brandenburgii, o długości 82,8 km, oddany do użytku 17 czerwca 1914 roku^[2][3]. Zastąpił Kanał Finow z XVII wieku. Całkowita długość drogi wodnej Hawela – Odra (niem. Havel-Oder-Wasserstraße HOW) wynosi 101,6 km. Łączy Odrę koło Cedyni z Hawelą koło Oranienburga. Stanowi ważne połączenie dróg wodnych Niemiec i Polski i zachodnią Europą oraz Berlina ze Szczecinem.

Kanał swój początek ma na śluzie Spandau w Berlinie (kilometr 0) i przebiega przez berlińskie jeziora. Na jego 10 kilometrze znajduje się początek Kanału Haweli wybudowanego w 1952 w celu ominięcia Berlina Zachodniego. Dalej droga wodna jest kanałem lateralnym środkowej Haweli. Za śluzą Lehnitz osiąga największą wysokość nad poziomem morza. Dalszy odcinek kanału biegnie prosto na wschód, łączy się krótkim zachowanym odcinkiem kanału Malzer z Hawelą. W miejscowości Zerpenschleuse krzyżuje się z kanałem Finow^[3].

Za miastem Eberswalde kanał przebiega na wysokim nasypie-akwedukcie Ragöser Damm, lustro wody znajduje się tu ponad 28 m powyżej doliny, przez którą akwedukt usypano. W chwili otwarcia kanału był to najwyższy akwedukt nasypowy na świecie.

Na 78,0 kilometrze znajduje się wybudowana w 1934 śluza windowa - podnośnia Niederfinow o wymiarach wanny 85 metrów na 12 metrów i wysokości podnoszenia 36 metrów^[4]. Pierwotnie znajdowały się tu cztery śluzy o podnoszeniu 9 m każda, tzw. schody śluzowe, zbudowane wraz z kanałem jako rozwiązanie tymczasowe, z góry przewidziane do zastąpienia podnośnią (do 1972 r. utrzymywane były w stanie gotowości do użycia na wypadek awarii podnośni). W 1992 r. zapadła decyzja o budowie większej i nowocześniejszej podnośni Niederfinow Nord, ale termin jej oddania w 2016 r. nie został dotrzymany i dopiero w roku 2022 weszła ona do eksploatacji.

Za podnośnią kanał biegnie starorzeczem Odry zwanym Wriezener Alte Oder (Stara Odra Wrzesińska) i kończy się wpływając do Odry na 667,0 km (kilometr 93) śluzami Hohensaaten, 3 kilometry na północ od Osinowa Dolnego. Śluza Hohensaaten Ost łączy kanał z Odrą, śluza Hohensaaten West z kanałem Hohensaaten – Friedrichsthal, który stanowi dalszy ciąg drogi wodnej Berlin – Szczecin (obie drogi mają wspólny kilometraż, kończący się ujściem kanału do Odry Zachodniej). Kanał Odra – Hawela posiada trzy śluzy i podnośnię o łącznej różnicy poziomów 45,7 / 46,7 metrów.

Kanał pierwotnie miał nosić nazwę Grossschifffahrtweg Berlin-Stettin (Wielka Droga Wodna Berlin – Szczecin), ale podczas otwarcia na cześć obecnego na uroczystości cesarze Wilhelma II nadano jej nazwę Hohenzollernkanal. Nazwa "Kanał Odra – Hawela" została wprowadzona w czasach NRD, w Berlinie Zachodnim używano nadal starej nazwy. Po zjednoczeniu Niemiec ostatecznie wybrano nazwę obecną^[3].

Nad kanałem leżą, poza Berlinem, miasta Oranienburg, Eberswalde i Oderberg.

Zobacz też

• śluza wodna

Przypisy