Kanał wodny

Główne kanały i drogi wodne w Europie
Grecja – Kanał Koryncki
Niemcy – Kanał Śródlądowy
Polska – Kanał Elbląski
Polska – Kanał Gliwicki
Rosja – Kanał Moskiewski
Wenecja, Włochy, kanały zamiast ulic
Kanał de la Peyrade w Sète we Francji
Canal à Zaandam, Claude Monet (1871).

Kanał wodny – sztuczny ciek, fragment drogi wodnej, którego celem jest połączenie istniejących naturalnych dróg wodnych. Tak powstałe drogi wodne znacznie ułatwiają żeglugę i wydatnie skracają czas podróży statków. Najdłuższy na świecie jest liczący około 1800 km Wielki Kanał w Chinach.

Informacje ogólne

Kanał wodny łączący dwa morza to kanał żeglugi morskiej. Prowadzi się je zazwyczaj przez wąskie przesmyki. Niektóre z nich skróciły drogę statków nawet o kilka tysięcy kilometrów. Czasami za kanał żeglugi morskiej uznaje się pogłębiony tor wodny w płyciźnie oddzielającej dwa akweny.

Natomiast kanał wodny łączący rzeki i jeziora to kanał żeglugi śródlądowej. Gęsta sieć rzeczna i przecinające je kanały tworzą śródlądowe szlaki wodne. Najkorzystniejsze jest budowanie kanałów w miejscach, gdzie dział wód jest stosunkowo niski, a żeglowne odcinki wód zbliżają się do siebie na małą odległość. Do pokonywania różnic poziomów wody wynikających z ukształtowania terenu służą śluzy lub pochylnie.

Kanał wodny jest sztuczną arterią wodną zwykle o trapezowym przekroju poprzecznym, ubezpieczonych skarpach, zaopatrzoną w urządzenia hydrotechniczne, w zależności od przeznaczenia wyróżnia się kanały:

żeglugowe
Budowle ziemne (najczęściej), które oprócz toru wodnego na ogół zawierają obiekty takie jak: śluzy, syfony, lewary, bramy, nabrzeża przeładunkowe. Taka sztuczna droga wodna jest podzielona na stanowiska o różnych poziomach zwierciadła wody za pomocą śluz, podnośni lub pochylni. Są najczęściej przedłużeniem naturalnych dróg wodnych lub łączących drogi wodne różnych systemów przez pokonanie działu wodnego. Również są to kanały boczne (lateralne, równoległe), biegnące wzdłuż rzek na odcinkach, na których problemem byłoby zapewnienie wymaganych parametrów nawigacyjnych. Wśród nich wyróżnia się kanały żeglugowe morskie głębokowodne (kanały: Kiloński, Koryncki) oraz żeglugowe śródlądowe o szerokości do 100 m i głębokości do 3 m i więcej (np. kanały: Erie w Stanach Zjednoczonych, Welland w Kanadzie, Kanał Śródlądowy w Niemczech).
melioracyjne
Są podstawą systemu melioracyjnego, od którego odgałęziają się kanały boczne – rowy melioracyjne (np. Kanał Fergański, w Polsce: kanał Wieprz-Krzna). Mogą być odwadniające lub nawadniające.
przemysłowe i energetyczne
Doprowadzają lub odprowadzają wodę do zakładów przemysłowych i energetycznych (np. Kanał Łączański)
przeciwpowodziowe
Są elementami systemu ochrony przeciwpowodziowej na określonym terenie, np. Kanał Powodziowy we Wrocławiu, Kanał Odpływowy.

Ważniejsze kanały żeglugi morskiej

Ważniejsze kanały śródlądowe

W Polsce

Na świecie

Zobacz też

Bibliografia

  • E. Bajkiewicz-Grabowska, Z. Mikulski, Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

'Canal à Zaandam' by Claude Monet, 1871.JPG
Canal à Zaandam by Claude Monet, 1871, oil on canvas, long-tern loan to the High Museum of Art
Poland Elblaski Canal.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
European Rivers.gif
European waterways (rivers + canals), schematic drawing
Barka na Kanale Gliwickim.jpg
Autor: Adam Dziura, Licencja: CC BY 2.5
Barka na Kanale Gliwickim w okolicy mostu kolejowego koło miejscowości Dzierżno
Mittellandkanal near minden germany.jpg
Autor: Elke Wetzig, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mittelland canal near the town of Minden, Germany
Corinth Canal 2.jpg
Autor: Alterego, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Corinth canal
Venice - Street scene - 4871.jpg
© Jorge Royan / http://www.royan.com.ar, CC BY-SA 3.0
Street scene by a canal. Venice, Italy 2009