Kancjonał

Kancjonał brzeski wydany przez Roberta Fiedlera w języku polskim w Brzegu w 1859 roku.

Kancjonał (łac. canticum – monolog, pieśń; średniowieczne cantionale) – w XIV w., zbiór popularnych pieśni religijnych lub śpiewów liturgicznych – kantyk i kantyczek (z nutami lub bez). Nazwa z czasem zastąpiona przez bardziej spopularyzowaną: „kantyczki”.

Historia

Określenie używane głównie w Niemczech i Czechach od połowy XV wieku. Początkowo kancjonałem był zbiór śpiewów liturgicznych Kościoła katolickiego, jednak później zamieszczano w nim również inne śpiewy religijne, przede wszystkim chorały luterańskie.

Pierwsze kancjonały

Kancjonał kórnicki
Kancjonał puławski
Kancjonał Biblioteki Czartoryskich
Kancyjonał albo księgi chwał boskich Walentego z Brzozowa sporządzony ok. 1554/1569
Kancyjonał albo pieśni duchowne z Pisma Św. ku czci a chwale samemu Panu Bogu Piotra Artomiusza sporządzony ok. 1587
Kancyjonał piosnek rozmaitych a nabożnych napisany Roku Pańskiego 1586
Kancyjonał z nutami z 1586 oraz kolejne pod taką nazwą
Do najbardziej znanych kancjonałów należą
Kancjonał istebnicki (ok. 1420)
Kancjonał gotajski (1646–1649)
Kancjonał brzeski (1673) polskojęzyczny kancjonał wydany w śląskim Brzegu.
Dysydenckie
Kancjonał puławski
Kancjonał Zamoyskich
Kancjonał wschowski

Luterańskie kancjonały XIX-wieczne

  • Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangielickich zebrany i ułożony za staraniem ewangielickiego duchowieństwa w Śląsku austryackim, wydanie drugie, Nakładca ks. Jerzy Heczko, drukarz Karol Prochaska, Cieszyn 1866, ss. 111
  • Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangielickich, Wydawnictwo Karol Prochaska, Cieszyn 1897, ss. 691
  • Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcijan ewangelickich. Zatwierdzony przez synod wolny ewangelicki augsb. wyzn., wydanie jedenaste, nakładem c. i k. nadwornej księgarni Karola Prochaski, Cieszyn 1899
  • Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcijan ewangelickich. Zatwierdzony przez synod wolny ewangelicki augsb. wyzn., wydanie szesnaste, Meyer & Raszka, Cieszyn 1914, ss. 692.
  • Kancjonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangelickich, wydanie siedemnaste, Towarzystwo Ewangelickie w Cieszynie (b.d.w.)

Współczesne polskie kancjonały protestanckie

Wydawcy kancjonałów

Bibliografia

  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 424. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
  • Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 87. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)

Media użyte na tej stronie

Kancjonal brzeg.jpeg
Kancjonał wydany w Brzegu w 1889 roku.