Kanclerz skarbu

Kanclerz skarbu
Chancellor of the Exchequer
Stanowisko
Państwo

 Wielka Brytania

Data utworzenia

1558

Pierwszy kanclerz

John Baker

Obecny kanclerz

Jeremy Hunt

Obecny od

14 października 2022

Siedziba

11 Downing Street

Wielka Brytania
Godło Wielkiej Brytanii
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Wielkiej Brytanii
Portal Wielka Brytania

Kanclerz skarbu (ang. Chancellor of the Exchequer[a]), dawniej drugi lord skarbu (ang. Second Lord of Treasury) – brytyjski urząd ministerialny z siedzibą na Downing Street nr 11. Nadzoruje skarbową i monetarną politykę rządu. Ze sprawowania tego urzędu są wyłączeni członkowie Izby Lordów, mogą go sprawować tylko członkowie Izby Gmin, będący jednocześnie członkami Tajnej Rady. Kanclerz skarbu jest tytułowany jako „wielce czcigodny” (ang. The Right Honourable).

Angielska nazwa urzędu jest konsekwencją jego historycznej ewolucji. Pierwotnie kanclerz skarbu, jako urzędnik podległy lordowi wielkiemu skarbnikowi (Lord High Treasurer, zazwyczaj pełniący również funkcję skarbnika – Treasurer)[1], był członkiem Trybunału Skarbu (ang. Court of Exchequer), wywodzącego się z czasów normańskich kolegialnego organu o uprawnieniach administracyjno-sądowych w zakresie ustalania i poboru dochodów królewskich. Z uwagi na nikłą biegłość w zakresie matematyki, od około 1110 roku członkowie tego organu używali stołu pokrytego wzorem szachownicy, celem ułatwienia rachunków[2].

W wyniku ewolucji i reform finansów państwa, w tym występującej od 1667 praktyki powierzania urzędu skarbnika specjalnej komisji w miejsce jednej osoby[2], co doprowadziło również do faktycznej likwidacji urzędu lorda wielkiego skarbnika (oba urzędy pełniła zawsze jedna osoba, na podstawie nominacji datowanych na ten sam dzień), kanclerz skarbu stał się zwyczajowym członkiem tej komisji, od 1712 jako drugi lord skarbu (Second Lord of Treasury)[3]. Gdy stanowisko pierwszego lorda skarbu (First Lord of Treasury) związane zostało z funkcją premiera Zjednoczonego Królestwa, kanclerz skarbu stał się głównym urzędnikiem zajmującym się finansami państwa.

W 1833 zlikwidowano ostatecznie Trybunał Skarbu, przekształcając go w resort rządowy (HM Treasury), na którego czele stanął kanclerz skarbu[2].

Obecnie urząd ten pełni Jeremy Hunt.

Lista kanclerzy skarbu

Kanclerze skarbu królestwa Anglii

  • 1558–1559 – John Baker
  • 1559–1589 – Walter Mildmay
  • 1589–1603 – John Fortescue
  • 1603–1606 – George Home, 1. hrabia Dunbar
  • 1606–1614 – Julius Caesar
  • 1614–1621 – Fulke Greville
  • 1621–1628 – Richard Weston
  • 1628–1629 – Edward Barrett, 1. baron Barrett
  • 1629–1642 – Francis Cottington, 1. baron Cottington
  • 1642–1643 – John Culpepper
  • 1643–1646 – Edward Hyde
  • 1661–1672 – Anthony Ashley-Cooper, 1. hrabia Shaftesbury
  • 1672–1676 – John Duncombe
  • 1676–1689 – John Ernle
  • 1689–1690 – Henry Booth, 2. baron Delamere
  • 1690–1694 – Richard Hampden
  • 1694–1699 – Charles Montagu
  • 1699–1701 – John Smith
  • 1701–1708 – Henry Boyle, 1. baron Carleton

Kanclerze skarbu Wielkiej Brytanii

Kanclerze skarbu Zjednoczonego Królestwa

Zobacz też

Uwagi

  1. Angielskie exchequer pochodzi od starofrancuskiego eschequier oznaczającego „szachownicę”.

Przypisy

  1. Skarbnicy i komisarze skarbu 1660–1870 (ang.)
  2. a b c Krótka historia skarbu (ang.)
  3. Kanclerz skarbu 1660–1870 (ang.)
  4. Emma Clarke, Who is Rishi Sunak? Meet the new Chancellor replacing Sajid Javid, Evening Standard, 13 lutego 2020 [dostęp 2020-03-04] (ang.).

Media użyte na tej stronie