Kanem-Bornu
Kanem-Bornu – państwo afrykańskie, istniejące od VIII do XIX w. w okolicach jeziora Czad. Jego nazwa jest połączeniem nazw dwóch państw: Kanem i Bornu, które następowały po sobie. Bornu uważane jest za kontynuację Kanem, ze względu na ciągłość władzy sułtańskiej w obu tych państwach. Sułtani z założonej w 800 roku dynastii Saif rządzili ponad 1000 lat.
Państwo Kanem powstało w VIII w. W XI w. jego władcy przyjęli islam. Szczyt potęgi królestwa przypada na wiek XII–XIII, gdy za panowania króla Dunama Dibbalami armia państwa miała liczyć 30 tysięcy wojowników. W XV w. centrum władzy przeniosło się ze wschodu, z Kanem, na zachód do Bornu, które rozwijało się już od XIV w. Zmiany te przyniosły znaczące korzyści państwu Kanem-Bornu. W XVI–XVII w. za panowania Idrisa Alumy ponownie stało się znaczącą potęgą w regionie.
Do jego upadku w XIX w. przyczyniły się najazdy ludów Fulbe.
Władcy Kanem-Bornu
Okres Kanem | |
---|---|
Hummay | 1075–1097 |
Dunama I | 1098–1150 |
Biri I | 1150–1176 |
Bikoru | 1176–1193 |
Abd al-Djel Selma | 1193–1210 |
Dunama II Dibbalami | 1210–1224 |
Kade | 1224–1242 |
Kachim Biri | 1242–1262 |
Djil | 1262 |
Dar | 1262–1281 |
Ibrahim I Nikale | 1281–1301 |
Abdullah I | 1301–1320 |
Selma | 1320–1323 |
Kure Gana | 1323–1325 |
Kure Kura | 1326–1327 |
Muhammad I | 1327–1329 |
Idris I | 1329–1353 |
Daoud | 1353–1356 |
Usman I | 1356–1369 |
Usman II | 1369–1371 |
Abu Bakr Lagatu | 1371–1372 |
Idris Dunama III | 1372–1380 |
Omar I | 1380–1388 |
Sa'id | 1388 |
Kade Alunu | 1388–1389 |
Okres Bornu | |
Biri II | 1389–1421 |
Usman Kalinuama | 1421–1422 |
Dunama IV | 1422–1424 |
Abdullah II | 1424–1432 |
Ibrahim II | 1432–1440 |
Kadai | 1440–1446 |
Dunama V | 1446–1450 |
Muhammad II | 1450–1451 |
Amarma | 1451–1453 |
Muhammad III | 1453–1458 |
Ghazi | 1458–1463 |
Usman III | 1463–1473 |
Omar II | 1473–1474 |
Muhammad IV | 1474–1479 |
Ali Gazi | 1479–1507 |
Idris II Katakarmabe | 1507–1529 |
Muhammad V | 1529–1544 |
Ali I | 1544–1548 |
Dunama VI | 1548–1566 |
Abdullah III | 1566–1573 |
Aissa Kili N'guirmamaramama | 1573–1580 |
Idris III Alaoma | 1580–1617 |
Muhammad VI Bukalmarami | 1617–1632 |
Ibrahim III | 1632–1639 |
Hadż Omar | 1639–1657 |
Ali II | 1657–1694 |
Idris IV | 1694–1711 |
Dunama VII | 1711–1726 |
Hadż Hamdan | 1726–1738 |
Muhammad VII | 1738–1751 |
Dunama VIII Gana | 1751–1753 |
Ali III | 1753–1793 |
Ahmad | 1793–1808 |
Dunama IX Lefiami | 1808–1811 d. 1817 |
Muhammad VIII | 1811–1814 |
Dunama IX Lefiami (ponownie) | 1814–1817 |
Ibrahim IV | 1817–1846 |
Ali IV Dalatumi | 1846 |
Media użyte na tej stronie
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Group of Kanem-Bu warriors. From The earth and its inhabitants, Africa, (published 1890-1893 [v.1, 1892]).
Autor: ArnoldPlaton, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of the Bornu Empire as it was c.1750.
Autor: Gabagool, Licencja: CC BY 3.0
Map of Central-East Africa in AD 1750. (Partially based on Atlas of World History (2007) - Early modern Africa, map.)