Kanem-Bornu

Obszar wpływów państwa Kanem około roku 1200
Bornu około roku 1750
Bornu około 1750
Brytyjski rysunek, przedstawiający wojowników z królestwa Kanem-Bornu

Kanem-Bornupaństwo afrykańskie, istniejące od VIII do XIX w. w okolicach jeziora Czad. Jego nazwa jest połączeniem nazw dwóch państw: Kanem i Bornu, które następowały po sobie. Bornu uważane jest za kontynuację Kanem, ze względu na ciągłość władzy sułtańskiej w obu tych państwach. Sułtani z założonej w 800 roku dynastii Saif rządzili ponad 1000 lat.

Państwo Kanem powstało w VIII w. W XI w. jego władcy przyjęli islam. Szczyt potęgi królestwa przypada na wiek XII–XIII, gdy za panowania króla Dunama Dibbalami armia państwa miała liczyć 30 tysięcy wojowników. W XV w. centrum władzy przeniosło się ze wschodu, z Kanem, na zachód do Bornu, które rozwijało się już od XIV w. Zmiany te przyniosły znaczące korzyści państwu Kanem-Bornu. W XVI–XVII w. za panowania Idrisa Alumy ponownie stało się znaczącą potęgą w regionie.

Do jego upadku w XIX w. przyczyniły się najazdy ludów Fulbe.

Władcy Kanem-Bornu

Okres Kanem
Hummay1075–1097
Dunama I1098–1150
Biri I1150–1176
Bikoru1176–1193
Abd al-Djel Selma1193–1210
Dunama II Dibbalami1210–1224
Kade1224–1242
Kachim Biri1242–1262
Djil1262
Dar1262–1281
Ibrahim I Nikale1281–1301
Abdullah I1301–1320
Selma1320–1323
Kure Gana1323–1325
Kure Kura1326–1327
Muhammad I1327–1329
Idris I1329–1353
Daoud1353–1356
Usman I1356–1369
Usman II1369–1371
Abu Bakr Lagatu1371–1372
Idris Dunama III1372–1380
Omar I1380–1388
Sa'id1388
Kade Alunu1388–1389
Okres Bornu
Biri II1389–1421
Usman Kalinuama1421–1422
Dunama IV1422–1424
Abdullah II1424–1432
Ibrahim II1432–1440
Kadai1440–1446
Dunama V1446–1450
Muhammad II1450–1451
Amarma1451–1453
Muhammad III1453–1458
Ghazi1458–1463
Usman III1463–1473
Omar II1473–1474
Muhammad IV1474–1479
Ali Gazi1479–1507
Idris II Katakarmabe1507–1529
Muhammad V1529–1544
Ali I1544–1548
Dunama VI1548–1566
Abdullah III1566–1573
Aissa Kili N'guirmamaramama1573–1580
Idris III Alaoma1580–1617
Muhammad VI Bukalmarami1617–1632
Ibrahim III1632–1639
Hadż Omar1639–1657
Ali II1657–1694
Idris IV1694–1711
Dunama VII1711–1726
Hadż Hamdan1726–1738
Muhammad VII1738–1751
Dunama VIII Gana1751–1753
Ali III1753–1793
Ahmad1793–1808
Dunama IX Lefiami1808–1811 d. 1817
Muhammad VIII1811–1814
Dunama IX Lefiami (ponownie)1814–1817
Ibrahim IV1817–1846
Ali IV Dalatumi1846

Media użyte na tej stronie

Kanem-Bornu.svg
Autor: ArnoldPlaton, Licencja: CC0
Map of the Kanem-Bornu Empire
Group of Kanem-Bu warriors.jpg
Group of Kanem-Bu warriors. From The earth and its inhabitants, Africa, (published 1890-1893 [v.1, 1892]).
Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Bornu map 1750.svg
Autor: ArnoldPlaton, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of the Bornu Empire as it was c.1750.
CentralEastAfrica1750.png
Autor: Gabagool, Licencja: CC BY 3.0
Map of Central-East Africa in AD 1750. (Partially based on Atlas of World History (2007) - Early modern Africa, map.)