Kanguroszczurowate

Kanguroszczurowate
	Potoroidae
	J.E. Gray, 1821
	; Przedstawiciel rodziny – kanguroszczurnik tasmański (Bettongia gaimardi)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	kangurokształtne
Nadrodzina	Macropodoidea
Rodzina	kanguroszczurowate
	Typ nomenklatoryczny
	Potorous Desmarest, 1804
Plemiona
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Kanguroszczurowate^[3] (Potoroidae) – rodzina australijskich ssaków z rzędu dwuprzodozębowców (Diprotodontia) wyodrębniona z kangurowatych, z którymi mają wiele cech wspólnych. Dawniej liczne na terenie niemal całego kontynentu, obecnie wyparte do południowo-wschodnich wybrzeży^[4]^[5]^[6].

Charakterystyka

Kanguroszczurowate wyglądem przypominają kangury lub walabie, ale są od nich mniejsze. Najmniejsze osiągają rozmiary szczura, a największe – królika. Podobnie jak kangurowate, kanguroszczury mają silnie rozwinięte tylne kończyny, zwłaszcza stopy, jednak dysproporcja pomiędzy przednimi a tylnymi kończynami nie jest tak wyraźna jak u kangurów. Kanguroszczury przy większej prędkości poruszają się skacząc na tylnych kończynach, jak kangury, a przy małych prędkościach poruszają się na czterech kończynach, podobnie jak to robią króliki. Ogon kanguroszczurów jest częściowo chwytny, często wykorzystywany do podtrzymywania niesionych w łapach przedmiotów, np. materiału do budowy gniazda. Torba lęgowa jest dobrze rozwinięta, otwiera się do przodu. Różnice pomiędzy przedstawicielami obydwu rodzin wyrażają się również w szczegółach uzębienia.

Wzór zębowy		I	C	P	M
32-34	=	3	0-1	2	4
32-34	=	1	0	2	4

Kanguroszczurowate występują na terenach porośniętych gęstym podszytem. Wiele gatunków zaliczanych do tej rodziny żywi się wydobywanymi z ziemi owocnikami grzybów. Zjadają też bulwy, nasiona i owady.

Systematyka

Rodzina Potoroidae została wyodrębniona z kangurowatych w 1978 przez Archera i Bartholamai’a. W kangurowatych klasyfikowana była jako podrodzina Potoroinae. Kanguroszczurowate wraz z kangurowatymi (Macropodidae) tworzą nadrodzinę Macropodoidea^[7]. Do rodziny należą następujące plemiona^[4]^[3]:

(c) Mick wackers z angielskiej Wikipedii, CC BY 3.0

Kanguroszczur reliktowy (Potorous gilberti)

Bettongini Flannery & Archer, 1987
Potoroini J.E. Gray, 1821

W powyższym wykazie nie uwzględniono taksonów kopalnych.

Zagrożenia

Z gatunków żyjących w czasach współczesnych dwa są uważane za prawdopodobnie wymarłe. Kanguroszczurek pustynny (Caloprymnus campestris), nie był obserwowany od 1935. Ostatni osobnik kanguroszczura szerokolicego (Potorous platyops) został znaleziony w 1875. Dwa kolejne gatunki są zagrożone wyginięciem, a tylko dwa można uznać za liczne.

Do głównych zagrożeń należy spowodowane działalnością człowieka i pożarami ograniczanie siedlisk oraz ataki ze strony drapieżników – lisów, dzikich psów i kotów.

Przypisy

↑ Potoroidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 302, 1821. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14–15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90–92. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ M. Eldridge & G. Frankham: Family Potoroidae (Bettongs and Potoroos). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 600. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Family Potoroidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ I. Hume, P. Jarman, M. Renfree & P. Temple-Smith. Macropodidae. „Fauna of Australia”. 1B. 29, s. 1-70, 1989. Walton Richardson. (ang.).

Bibliografia

P. Myers: Potoroidae. (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2008-04-13]. (ang.).
Kangaroo Biology. Wildlife trade and conservation. [dostęp 2008-04-13]. (ang.).

[itis-1] Potoroidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Gray-2] J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 302, 1821. (ang.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14–15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90–92. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Eldridge&Frankham-5] M. Eldridge & G. Frankham: Family Potoroidae (Bettongs and Potoroos). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 600. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Family Potoroidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[Hume-7] I. Hume, P. Jarman, M. Renfree & P. Temple-Smith. Macropodidae. „Fauna of Australia”. 1B. 29, s. 1-70, 1989. Walton Richardson. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne