Kantymir Murza

Kantymir Murza (zm. 1637), zwany też chanem Temirem albo Krwawym Mieczem, tatarski dowódca i polityk.

Życiorys

Wielokrotnie dowodził najazdami tatarskimi na Rzeczpospolitą. Przewodził ordom przednim: Białogrodzkiej, Budziackiej i Dobrudzkiej. Około 1603 utworzył samodzielny Chanat Nogajski.

Główny sprawca zwycięstwa armii turecko-tatarskiej pod Cecorą w 1620. Brał udział w bitwie pod Chocimiem w 1621 roku, po której otrzymał tytuł bejlerbeja.

W zimie 1623–1624 Tatarzy pod jego dowództwem przeszli szybko przez Ruś Czerwoną i dotarli na zachodzie do Dunajca i Wisły w rejonie Sandomierza, zaś na północy do ziemi bełskiej, chełmskiej i województwa lubelskiego[1].

W lecie 1624 roku Tatarzy pod wodzą Kantymira splądrowali całą środkową Małopolskę aż pod Sędziszów i Krosno. W Urzejowicach, Gniewczynie, Sieteszy, Gaci, Markowej, Kosinie spalono kościoły i wsie, a ludność w dużej liczbie zabrano w jasyr[2].

Kantymir poniósł klęskę z rąk Stanisława Koniecpolskiego pod Martynowem 20 czerwca 1624, a ofiary jasyru zostały odbite[3].

9 października 1629 pobity przez Stefana Chmieleckiego nad Gniłą Lipą (bitwa pod Bursztynem – rozbicie zagonu tatarskiego Kantymira Murzy przez wojska koronne regimentarza Stefana Chmieleckiego; w walce poległ brat Kantymira, a 2 tys. Tatarów wzięto do niewoli). Po roku 1630 dążył do przejęcia władzy na Krymie, w 1635 wszczął wojnę domową.

W 1636 roku z jego polecenia jego syn ściął starostę Stanisława Daniłowicza, wuja późniejszego króla Polski Jana III Sobieskiego.

Pobity w 1637, został zamordowany z rozkazu sułtana tureckiego.

Miał brata Achtymira Murzę[4].

Przypisy

  1. ↑ Jacek Chchaj. Łacińskie szkolnictwo parafialne na Rusi Koronnej od XVI do XVIII w. 2003
  2. ↑ Władysław Fołta. Ruch ludowy w Przeworskiem. 1975; Stefan Inglot. Udział chłopów w obronie Polski. 1946
  3. ↑ „Nie ustawały napady tatarskie jako odpowiedź na wyprawy kozackie. W latach 1623 i 1624 Tatarzy dotarli niemal po Wisłę, rabując kraj i uprowadzając jasyr.” [w:] Gierowski, J.A. Historia Polski, 1505–1764, 1988;
  4. ↑ Zbiór pamiętników historycznych o dawnéy Polszcze, z rękopismów tudzież dzieł w różnych językach o Polscze wydanych, Tom VI, Lwów 1833