Kapalin

Kapalin

Kapalin (staropol. kłobuczek, kupalin) – hełm otwarty o dzwonie otoczonym szerokim, nachylonym w dół rondem.

Dzwon kapalina mógł być zaokrąglony (zbliżony kształtem do półkuli) lub szpiczasty (zbliżony kształtem do stożka). W niektórych przypadkach na dzwonie występowała dodatkowo grań przebiegająca wzdłuż hełmu. Dzwon przechodził bezpośrednio w rondo, które mogło mieć różną szerokość oraz kąt nachylenia. W przypadku szerokiego i mocno opadającego ronda wycinano w nim wiziury (otwory umożliwiające obserwację). W rzadszych przypadkach w kapalinie występował również nosal częściowo osłaniający twarz.

Kapaliny znane były już w starożytności (na przykład hełm beocki cieszący się popularnością wśród najemników w epoce hellenistycznej). Używane były następnie przez całe średniowiecze, jednak największą popularność zdobyły w późnym okresie tej epoki (XIII – XV wiek). Ze względu na prostą konstrukcję kapaliny były hełmami stosunkowo tanimi, przez co używane były przede wszystkim przez uboższe warstwy społeczne walczące w formacjach piechoty^[a] (co jednak nie było regułą, a hełmy te niejednokrotnie znajdowały się również na wyposażeniu rycerstwa).

W XVI wieku z kapalinu wyewoluował inny rodzaj hełmu – morion.

W czasie I wojny światowej John L. Brodie opracował wzorowany na kapalinie wojskowy hełm stalowy – hełm Brodie.

Uwagi

Bibliografia

• Włodzimierz Kwaśniewicz: Leksykon dawnego uzbrojenia ochronnego, Warszawa: Bellona, 2005.
• Zdzisław Żygulski: Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu, Warszawa: PWN, 1982.