Kapela janczarska
Kapela janczarska – rodzaj orkiestry wojskowej w dawnej Rzeczypospolitej. Pod wpływem kontaktów i wojen z Turcją, w XVII wieku pojawiły się kapele wojskowe[1], popularne od czasów Jana III Sobieskiego, królowie polscy utrzymywali zespół muzyków grających na instrumentach tureckich. W skład kapeli janczarskiej wchodziły instrumenty melodyczne podwójnostroikowe: surmy, szałamaje i małe flety, oraz rozbudowana grupa instrumentów perkusyjnych złożona z kotłów, talerzy i bębnów podłużnych (tarabanów).
Opis źródłowy
Skład i brzmienie takiej kapeli utrwalił sugestywnie i obrazowo Jędrzej Kitowicz w Opisie obyczajów polskich za panowania Augusta III. Jest to jeden z niewielu przykładów dokładnego, literackiego opisu grającej orkiestry janczarskiej:
Składała się ona z sześciu, a najwięcej ośmiu oboistów, a raczej piszczków, na szałamajach do oboju podobnych przeraźliwie piszczących, z sześciu doboszów, z dwóch palkierów, w dwie pary kociołków na ziemi postawione bijących, i z dwóch brzękaczów, tacami mosiężnymi w środku wypukłymi, w brzegach płaskimi, okrągłymi, uderzaniem jednej o drugą tęgi brzęk czyniących[2]
Charakterystyczny rytm
 | Typical Turkish rhythm Reconstruction of Turkish Stop on Early Pianos |
| Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy. | |
W muzyce armii janczarskiej instrumenty perkusyjne często grały następujący rytm, odpowiadający marszowi lewa..., lewa..., lewa, prawa, lewa,...
Pozostałe instrumenty podkreślały rytm w przednutkach.
Wpływ na muzykę
Muzyka kapeli janczarskich miała wpływ m.in. na Wolfganga Amadeusza Mozarta np. w V Koncercie skrzypcowym:
| Piano reduction Mozart Turkish Theme from Violin Concerto No. 5 |
| Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy. | |
Charakterystyczny rytm i przednutki obecne są również w partii lewej ręki w pasażu Marsza tureckiego z IX Sonaty fortepianowej Mozarta:
| Rondo Alla Turca |
| Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy. | |
Przypisy
- ↑ „...Muzyka wojskowa do tych dwóch chorągwi, jako trębacze, surmacze, dobosze, kosztem skarbu mego przez p. pułkownika Jana Baranowskiego obmyśliwana i zatrzymana być ma...”, [w:] Testament Jeremiego Wiśniowieckiego z 28 marca 1651.
- ↑ Janczarska kapela. W: Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska. T. tom II.
Media użyte na tej stronie
Image of notes for a passage of "Turkish" music from Mozart Violin Concerto No. 5, part 1
Image file created with Sibelius software by Opus33. This music is in the public domain.
The image is not copyrighted, and it is hereby released by Opus33 into the public domain.
Image of notes for a passage of "Turkish" music from Mozart Violin Concerto No. 5, part 2
Image file created with Sibelius software by Opus33. This music is in the public domain.
The image is not copyrighted, and it is hereby released by Opus33 into the public domain.
Piano reduction of "Turkish" passage from Mozart Violin Concerto No. 5
Digital recording, made with an acoustic piano and Wavesurfer and Fruity Loops software by Opus33 with assistance from Opus20. This music is in the public domain.
The recording is not copyrighted, and it is hereby released by Opus33 into the public domain.
The following tag, though it is not quite accurate, is included in order to authorize this file according to the Wikipedia rules:
Recreation of the sound of the "Turkish stop" on early 19th century pianos, in which the soundboard was struck by a padded hammer. The builders of such pianos sought to imitate a bass drum.
Technique employed: lurk under piano, raise dampers by thrusting rod for damper pedal upward with right hand, strike soundboard with left hand covered with four socks. Edit sound file to use five copies of the best-sounding blow.
This was as drum-like as I could make it but is somewhat overloaded. Others are welcome to try to improve this result.
Copyright information:
Digital recording, made with an acoustic piano and Wavesurfer software by Opus33. Conversion to Ogg format with CDex. This music is in the public domain.
The recording is not copyrighted, and it is hereby released by Opus33 into the public domain.
Autor: MozartListener, Licencja: CC BY-SA 3.0
A part of the rondo "Alla Turca" from Piano Sonata No. 11 in A major, K. 331, composed by Wolfgang Amadeus Mozart
An audio speaker emitting sound waves, in the Gnome style