Kapituła orderu

Kapituła orderu – kolegium kawalerów orderu, kilkuosobowa instytucja stojąca na straży honoru orderu, dla którego został ustanowiony. Przygotowuje i przedstawia do zatwierdzenia projekty zarządzeń i ustaw dotyczących orderu oraz opiniuje wnioski o jego nadanie. Dawniej decydowała również o przyjęciu do grona kawalerów. Na jej czele stoi zwykle Wielki Mistrz, będący w przypadku odznaczenia państwowego głową państwa nadającego order.

Obecnie w Polsce

Członkami kapituł orderów mogą być tylko obywatele polscy. Każda kapituła orderu działa na podstawie statutu, który zatwierdza Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Istnieje pięć kapituł orderów: Kapituła Orderu Orła Białego, Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, Kapituła Orderu Odrodzenia Polski, Kapituła Orderu Krzyża Wojskowego i Kapituła Orderu Krzyża Niepodległości. Jedynym polskim orderem, który nie posiada kapituły, jest Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, nadawany cudzoziemcom i obywatelom polskim stale zamieszkałym za granicą.

Kapituła ma prawo wyrażania opinii we wszystkich sprawach dotyczących orderu, a w szczególności:

• opiniuje wnioski o nadanie lub pozbawienie orderu, wniesione przez Prezesa Rady Ministrów przed ich przedstawieniem Prezydentowi,
• może wystąpić do Prezydenta z inicjatywą nadania orderu lub jego pozbawienia,
• zapoznaje się z projektami aktów normatywnych dotyczących orderu,
• może występować do organów uprawnionych o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w sprawach dotyczących orderu.

Kapituła po rozpatrzeniu przedstawionych jej wniosków o nadanie lub pozbawienie orderu podejmuje uchwały:

• o pozytywnym zaopiniowaniu wniosku,
• stwierdzające, że przedstawiony wniosek nie uzasadnia nadania lub pozbawienia orderu lub że wniosek nie może zostać uwzględniony z powodu niezgodności z obowiązującymi przepisami prawa.

Kapituła może przed wydaniem ostatecznej opinii zwrócić się do wnioskodawcy o uzupełnienie wniosku. Kapituła może zaproponować nadanie innej niż proponowana klasy orderu.

Bibliografia

• kapituła orderu, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-04] .
• Józef Urbanowicz (red.): Mała Encyklopedia Wojskowa. T. 2 (K-Q). Warszawa: MON, 1970, s. 534.
• Bogdan Suchodolski (red.): Wielka encyklopedia powszechna PWN. Warszawa: PWN, 1962, s. 279.
• Kapituły Orderów. prezydent.pl. [dostęp 2016-01-21].
• Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. prezydent.pl. [dostęp 2013-07-01].
• Ustawa z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1031)