Kaplica św. Jerzego w Baniach

Kaplica św. Jerzego w Baniach

A-417 (ruina) z dnia 5 grudnia 1963
widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Banie
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Baniach
Wezwanie	św. Jerzego
Historia Data zakończenia budowy 1417
Dane świątyni Styl gotycki
Położenie na mapie gminy Banie Kaplica św. Jerzego w Baniach
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kaplica św. Jerzego w Baniach
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Kaplica św. Jerzego w Baniach
Położenie na mapie powiatu gryfińskiego Kaplica św. Jerzego w Baniach
53°06′03,82″N 14°39′40,03″E/53,101060 14,661120

Kaplica św. Jerzego w Baniach – gotycka kaplica z kamienia i cegły znajdująca się w Baniach, w woj. zachodniopomorskim.

Architektura

Kaplica jest budowlą salową orientowaną, wzniesioną na planie prostokąta. Ściany wykonane są z granitu, kamienia polnego i cegły. W murach wykonano dwa portale, jeden na ścianie zachodniej, drugi na północnej. Całość nakryto dachem dwuspadowym^[1].

Obecnie wyposażenie, na które składają się płaskorzeźby z XVII i XVIII wieku, reprezentuje styl barokowy^[2].

Historia

W 1234 roku książę Barnim I nadał Banie zakonowi templariuszy, po jego kasacie miejscowość przejęli joannici, którzy w 1345 roku odstąpili miasto księciu Barnimowi III^[2]. Razem ze szpitalem^[2] joannici wznieśli^[1] w 1417 roku kaplicę w stylu gotyckim^[2]. Początkowo kaplica służyła jako przytułek dla chorych, w tym trędowatych^[1].

W XV wieku przy kaplicy wystawiano misteria pasyjne, których organizacji zaprzestano w 1498 roku w związku z wydarzeniami, które nastąpiły w czasie uroczystości^[3]. Według legendy zajścia w Baniach miały swoje źródło w rywalizacji dwóch aktorów grających w inscenizacji śmierci Jezusa. Spór toczył się o serce towarzyszącej im aktorki. Aktorzy ci wcielili się w postacie Jezusa i legionisty Longinusa, a aktorka w postać Marii^[3]. Aktorka przyjęła wcześniej oświadczyny aktora grającego Jezusa^[4]. Aktor grający legionistę postanowił w czasie inscenizacji zabić rywala, przebijając go włócznią, którą według scenariusza miał wbić w worek wypełniony farbą udającą krew. Ugodzony naprawdę aktor umierając spadł razem z krzyżem na aktorkę grającą Marię, która zginęła pod ciężarem ciała i krzyża. Aktor grający św. Jana, zorientowawszy się w sytuacji, zabił mordercę na oczach widzów, za co został uwięziony i skazany na śmierć^[3]. Gdy zorientowano się w przyczynach morderstwa, narzeczonych pochowano w kaplicy^[4]. W wyniku zajść, które stały się głośne w regionie, sąd książęcy na zawsze zakazał wystawiania misteriów w Baniach, a zakaz nie został złamany przez miejscową ludność aż do jej wysiedlenia po II wojnie światowej^[3].

Pomimo reformacji kaplica pozostała w rękach katolików aż do czasu włączenia regionu do Polski w 1945 roku. Zniszczona w czasie II wojny światowej, popadła w ruinę^[1]. W 1946 roku pierwszy polski proboszcz spotkał się ze strony starostwa z kategorycznym zakazem odgrywania inscenizacji, dalszych prób odgrywania misteriów pasyjnych nie podejmowano aż do dziś^[3].

Ruina kaplicy została wpisana do rejestru zabytków 5 grudnia 1963 roku^[5]. Kaplica została odbudowana w latach 1997–1998, a funkcje religijne spełnia ponownie od 25 maja 1998 roku^[1].

Przypisy