Kaplica Skotnickich na Wawelu

Kaplica św. Wawrzyńca w Krakowie
Distinctive emblem for cultural property.svg A7 (nr rej. wzgórza wawelskiego)
Kaplica publiczna
Ilustracja
Widok Kaplicy Skotnickich od zewnątrz
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Parafia archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie

Wezwanie

św. Wawrzyńca

Położenie na mapie Polski
50°03′17,0485″N 19°56′08,2759″E/50,054736 19,935632
Pomnik nagrobny Michała Skotnickiego

Kaplica pod wezwaniem św. Wawrzyńca, zwana Skotnickich oraz Skarszewskiegorzymskokatolicka świątynia o charakterze zabytkowym, należąca do parafii archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie[1]. Jest jedną z kaplic publicznych bazyliki archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława w Krakowie na Wawelu. Znajduje się przy północnym ramieniu ambitu, pomiędzy kaplicą Lipskich (od zachodu), a kaplicą Zebrzydowskiego (od wschodu).

Historia

Obiekt zbudowano w 1339 r. sumptem Jarosława Bogorii Skotnickiegoarchidiakona krakowskiego, a późniejszego arcybiskupa gnieźnieńskiego. W 1540 r. wstawiono płytę nagrobną kanonika Stanisława Rożnowskiego, odlaną w Krakowie przez Jorga Algajera z Ulm. 16 września 1623 r. biskup krakowski Marcin Szyszkowski wysłał list do kapituły, w którym napisał o swoim zamiarze przebudowania kaplicy na swoje mauzoleum, łącząc ją z sąsiednią – późniejszą kaplicą Lipskich. Po rezygnacji ze swoich planów, projektu przerobienia budowli podjął się scholastyk kapitulny Stanisław Skarszewski oraz oficjał Jan Zerzyński. Do odnawiania obiektu przystąpiono pod koniec 1623 r., a roboty ukończono w 1625 r. Po śmierci Skarszewskiego przybyło jego epitafium, które sprawił Mikołaj Skarszewski (stolnik sandomierski). W 1626 r. na kracie zawieszono miedzianą tablicę w kształcie tarczy z herbami Janina, Rawicz, Ciołek i Kosy, a także drewnianą tabliczkę z napisem Capella Skarszeviana. W 1636 r. kanonik Jan Skarszewski ufundował nowy ołtarz drewniany z czterema kolumnami i obrazem Jezus Ukrzyżowany. Kolejny ołtarz oraz portal projektu Franciszka Placidiego, ufundowano w 1761 r. Obrazy do ołtarza namalował Walenty Janowski. W 1811 r. sumptem Elżbiety Skotnickiej z Laśkiewiczów wzniesiono pomnik Michała Skotnickiego, dłuta Stefano Ricciego.

Architektura

Obiekt założony został na rzucie kwadratu. Do kaplicy wiedzie barokowy portal z marmuru dębnickiego. Półkolistą, oprofilowaną arkadę flankują pilastry, ustawione na cokołach. Trzony kolumn oraz przyłucza arkady inkrustowane są różowym marmurem paczółtowickim, natomiast na wolutowych kapitelach znajduje się ornament, przypominający liście akantu. Na pilastrach wspiera się przełamane belkowanie z przerywanym segmentowym przyczółkiem, zakończonym wolutami. Umieszczoną pośrodku nasadę również wieńczy przełamane belkowanie z segmentowym przyczółkiem, zakończonym krzyżem łacińskim. We wnętrzu, przy ścianie wschodniej usytuowany jest późnobarokowy ołtarz, opatrzony w obrazy Hołd Pasterzy i Św. Piotr Apostoł. W kaplicy znajduje się również epitafium Stanisława Skarszewskiego, wykonane z czarnego marmuru i brązu. Tablica ta składa się z portretu zmarłego, malowanego na blasze, ujętego kolumnami. Inne epitafium wspomina Jakuba Górskiego – rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pod oknem, na ścianie północnej umieszczono brązową, renesansową płytę nagrobną Tomasza Różnowskiego. Przy ścianie zachodniej usytuowany jest także klasycystyczny nagrobek malarza Michała Skotnickiego. Na cokole z czerwonego marmuru znajduje się rzeźba z białego marmuru. Przedstawia ona postać żałobnicy, siedzącej obok złamanej kolumny, zwieńczonej urną. U jej stóp leżą pędzle, paleta oraz lira.

Przypisy

Bibliografia

  • Czyżewski, Krzysztof J., Królewska Katedra na Wawelu. Przewodnik. Wydanie poprawione. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 2002. ISBN 83-88971-37-9
  • Kuczman, Kazimierz. Wzgórze wawelskie. Przewodnik. Wydanie drugie. Kraków 1988.
  • Rożek, Michał. Krakowska katedra na Wawelu. Przewodnik dla zwiedzających. Wydanie trzecie. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 1989.
  • Rożek M., Katedra Wawelska w XVII wieku. Wydanie pierwsze. Wydawnictwo Literackie. Kraków 1980. ISBN 83-08-00198-X

Media użyte na tej stronie

Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kaplica Skotnickich na Wawelu na planie wnętrza Katedry Wawelskiej.png
Kaplica Skotnickich na Wawelu na planie Katedry Wawelskiej
Monument for Michał Bogoria Skotnicki.jpg
Autor: user: Shalom Alechem, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Nagrobek Michała Bogorii Skotnickiego (ok. 1808) w katedrze na Wawelu, autorem nie jest Bertel Thorvaldsen, ale Stefano Ricci
KaplicaSkotnickich-WidokOdZewnątrz-Wawel-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Kaplica Skotnickich na Wawelu. Widok od zewnątrz. Kraków