Karabin

Karabin (z fr. carabine[a], dawniej: flinta[b], fuzja[c]) – długa indywidualna broń strzelecka, zasilana najczęściej amunicją karabinową. Karabin charakteryzuje się stosunkowo długą lufą i znaczną donośnością. Często wyposażany jest w bagnet. Jego skróconą i lżejszą wersją jest karabinek.

Karabiny wyewoluowały w XVII w. od używanych dawniej muszkietów i arkebuzów. Szybko zdobywając popularność, od XVIII w. były już powszechnie podstawową bronią żołnierzy, utrzymując się w tej roli aż po współczesność. Są również popularną bronią myśliwską oraz sportową.

Ze względu na ogromną rozpiętość produkcji w czasie, karabiny są bronią bardzo zróżnicowaną pod względem konstrukcyjnym. Mimo, iż co do zasady wiąże się je z bronią indywidualną, to w szerszym znaczeniu niekiedy zalicza się do nich również broń zespołową (karabiny maszynowe oraz karabiny przeciwpancerne).

Kontrowersje terminologiczne

Definiowanie

W terminologii stosowanej w Polsce nie istnieje jedna jasna i klarowna definicja karabinu, co nastręcza pewnych trudności przy próbie jej sprecyzowania. Ponadto podawane definicje potrafią być ze sobą sprzeczne bądź niespójne nawet w ramach tej samej publikacji (por. Bibliografia). Istotnym problemem jest również określenie od kiedy mamy do czynienia z wykształceniem się karabinów jako osobnej konstrukcji, względem używanych wcześniej innych rodzajów ręcznej broni palnej. Poniżej przedstawiono próby zdefiniowania tego pojęcia na podstawie wybranych źródeł.

Konstanty Górski

W kontekście historii wojskowości o ręcznej broni palnej używanej dawniej w Polsce, pisał już w XIX w. pułkownik i historyk Konstanty Górski. W swoich dziełach Historya piechoty polskiej oraz Historya Artyleryi Polskiej wielokrotnie wzmiankuje o rusznicach, hakownicach, muszkietach i arkebuzach używanych w Polsce w okresie od XIV do XVII w. Natomiast od XVIII w. jako podstawową broń polskiej piechoty przedstawia „flinty z bagnetami”[2][3] (co biorąc pod uwagę etymologię nazwy „flinta” odnosi się do karabinów właśnie[4][5][d]).

Bronią ręczną w piechocie polskiej już od początku XVIII wieku była flinta z bagnetem, zaopatrzona w zamek krzemienny

Konstanty Górski, Historya Artyleryi Polskiej

Zamiennie z terminem „flinta” Górski posługuje się również terminem „karabin”, jednak jedynie w kontekście broni XVIII wiecznej, a więc odnośnie do karabinów skałkowych (a nie konstrukcji wcześniejszych)[6].

Mała Encyklopedia Wojskowa

W ujęciu historycznym analogiczną definicję karabinu jako broni używanej od XVIII w. możemy znaleźć w wydanej w latach 60-70 XX w. Małej Encyklopedii Wojskowej opracowanej przez redakcję pod przewodnictwem gen. dyw. Józefa Urbanowicza. Jednak z zaznaczeniem iż nazwy „karabin” zaczęto używać dopiero w okresie Księstwa Warszawskiego (XIX w.)[7][e].

Natomiast w ujęciu współczesnym karabin definiowany jest tam jako broń ręczna przeznaczona do rażenia celów na odległościach od 400 do 1000 m, wyposażona w długą lufę oraz bagnet[7].

Włodzimierz Kwaśniewicz

W definicji podawanej przez Włodzimierza Kwaśniewicza, karabin jest ręczną bronią palną, wyposażoną w stosunkowo długą lufę oraz bagnet, a jego cechą charakterystyczną jest wytwarzanie dużej prędkości wylotowej wystrzeliwanego pocisku oraz możliwość używania karabinu również do walki wręcz[9].

W przeciwieństwie do poprzedników, Kwaśniewicz traktuje jednak „karabin” jako synonim wszelkiej długiej ręcznej broni palnej znanej już od początku jej istnienia (od XIV w.). W swojej publikacji z 1987 r. 1000 słów o dawnej broni palnej Kwaśniewicz wyraźnie rozróżnia jednak „karabiny” w okresie do XVIII w. od ich późniejszych wersji. Jest to jednak o tyle kontrowersyjne, że odnosząc się do tych pierwszych powołuje się na publikację wspomnianego wcześniej Konstantego Górskiego, który jednak ani razu nie określił „karabinem” broni sprzed XVIII w.[9]. W innych miejscach swojej publikacji Kwaśniewicz również nie nazywa dawniejszych „arkebuzów”, „muszkietów” i „rusznic” karabinami, definiując je jako osobne typy broni palnej, jednocześnie określając karabinem dopiero „flintę” (a więc broń z zamkiem skałkowym z XVIII w. a nie wcześniejszą)[10].

Polski Komitet Normalizacyjny

W aktualnym dokumencie normalizującym nazewnictwo broni strzeleckiej z 2004 r. (PN-V-01016), karabin określany jest jedynie lakonicznie jako „broń strzelecka indywidualna przystosowana do strzelania amunicją karabinową”[11].

Cechy wspólne definicji

Mimo wyraźnych rozbieżności (a nawet sprzeczności) w definiowaniu karabinu, poszczególne źródła wskazują najczęściej na „flintę” jako najstarszą formę karabinu. Pokrywa się to z praktycznym stosowaniem nazwy „karabin”, nie używanej wobec archaicznych rodzajów długiej broni palnej (jak rusznice, hakownice, petrynały, muszkiety, arkebuzy – występujące zawsze pod nazwą własną), popularnej natomiast wobec nowocześniejszych konstrukcji od czasu spopularyzowania na przełomie XVII-XVIII w. zamków skałkowych (np. „karabiny skałkowe”, a następnie: „karabiny kapiszonowe”, „karabiny iglicowe” itd.).

Ponadto karabin zgodnie charakteryzowany jest jako broń długa, pozwalająca razić przeciwnika ze znacznych odległości, często wyposażana w bagnet umożliwiający stosowanie karabinu również do walki wręcz.

Etymologia

Współczesna nazwa tej broni („karabin”) etymologicznie wywodzi się z języka francuskiego (fr. carabine)[12] i stosowana była początkowo (tak jak w oryginale) w kontekście broni skróconej przeznaczonej dla kawalerii. Z czasem jednak broń skróconą zaczęto nazywać „karabinkiem”, a „karabin” stał się nazwą broni długiej (przeznaczonej głównie dla piechoty). Wobec karabinów (już jako broni długiej) za językiem francuskim stosowano niekiedy również nazwę „fuzja” (fr. fusil)[1].

Wpływ języka angielskiego

W języku angielskim mianem karabinu określa się wyłącznie broń gwintowaną (ang. rifle od rifling – gwintowanie)[13], przez co karabiny gładkolufowe zaliczane są w tym języku do „muszkietów” (ang. musket)[14]. Ze względu na współcześnie znaczny wpływ tego języka, anglojęzyczna definicja niejednokrotnie używana jest również w Polsce, co ma związek również z dosłownym i bezrefleksyjnym tłumaczeniem źródeł anglojęzycznych. Jest to jednak terminologicznie niepoprawne gdyż oba pojęcia („karabin” i „muszkiet”) są w obu językach definiowane w odmienny sposób.

Język potoczny

W języku potocznym karabiny (zwłaszcza myśliwskie) często określane są mianem „strzelb”[15][16], co również jest niepoprawne, gdyż strzelba jest specyficzną bronią konstrukcyjnie przystosowaną do strzelania śrutem[17].

Historia

Historia rozwoju karabinów jest procesem ciągłym, trwającym nieprzerwanie od XVII w. aż po współczesność. Początkowo były one tak jak ich protoplaści (muszkiety i arkebuzy) bronią odprzodową. Zasadniczy przełom nastąpił w XIX w., kiedy to zaczęły pojawiać się udane konstrukcje karabinów odtylcowych, co zainicjowało gwałtowny rozwój broni palnej na przełomie XIX i XX w. Błyskawiczne pojawianie się szeregu coraz to nowych i zróżnicowanych konstrukcji karabinów (jednostrzałowych, powtarzalnych, samopowtarzalnych, maszynowych, automatyczych, przeciwpancernych) nie było jednak procesem spójnym chronologicznie, a często ich poszczególne konstrukcje rozwijane były równolegle i niezależnie od siebie.

Karabiny odprzodowe

Karabin skałkowy

Karabin gładkolufowy z zamkiem skałkowym, ok. 1670 r.

Pierwsze karabiny pojawiły się w drugiej połowie XVII w. stopniowo wypierając użytkowane dotychczas muszkiety (z zamkami lontowymi) oraz arkebuzy (z zamkami kołowymi). W przeciwieństwie do swoich protoplastów, karabiny wyposażano w nowocześniejsze zamki skałkowe zapewniające dużo większą niezawodność i prostotę obsługi. Ponadto były znacznie lżejsze co wraz z wprowadzonymi masowo bagnetami czyniło z nich skuteczną broń również do walki wręcz. Upowszechnienie się karabinów od początku XVIII w. zrewolucjonizowało taktykę walki piechoty, dzięki czemu możliwe stało się zastąpienie dwóch osobnych formacji: muszkieterów (których zadaniem było ostrzeliwanie przeciwnika) oraz pikinierów (walczących wręcz oraz chroniących muszkieterów przed atakami kawalerii), jedną zunifikowaną formacją piechoty liniowej sprawdzającej się zarówno w walce na dystans jak i wręcz[18][19].

Pruscy grenadierzy uzbrojeni w karabiny, bitwa pod Dobromierzem 1745 r.

Przez pierwsze stulecia swojego istnienia, karabiny były niemal wyłącznie bronią ładowaną odprzodowo[f]. Broń odprzodową można było załadować jedynie w sposób rozdzielny, tzn. umieszczając w niej osobno ładunek miotający, przybitkę oraz pocisk, co było czynnością bardzo czasochłonną. W celu załadowania karabinu odprzodowego należało ustawić go w pozycji pionowej, wsypać do lufy proch, następnie wcisnąć do niej przybitkę i ubić ją stemplem, na koniec umieszczano w lufie ołowiany kulisty pocisk (niekiedy z flejtuchem), który również należało ubić stemplem aby mocno osadzić go na dnie lufy. Dopiero po wykonaniu tych czynności, można było podnieść broń, odciągnąć kurek, podsypać panewkę prochem, wycelować i wystrzelić[20].

Z czasem system ładowania usprawniono wprowadzając patrony, stanowiące papierową tuleję wypełnioną odmierzoną porcją prochu i umieszczonym wewnątrz pociskiem. Strzelec rozdzierał spód patronu, wysypywał z niego proch do lufy a następnie wpychał pocisk z papierową tuleją (pełniącą równocześnie rolę przybitki i flejtucha).

Ze względu na fakt, że przepychanie pocisku przez lufę gwintowaną (do której musiał być ciasno dopasowany) było czynnością bardzo kłopotliwą (pocisk należało wbijać za pomocą stempla i młotka), karabiny piechoty liniowej wyposażano w lufy gładkie, co umożliwiało szybkie i łatwe umieszczanie w nich pocisków. Rozwiązanie takie było obarczone jednak poważnymi wadami, ponieważ wyposażony w taką lufę karabin był bronią wyjątkowo niecelną i cechował się słabą donośnością. Aby zatem ogień karabinowy był wystarczająco skuteczny, żołnierze zmuszeni byli strzelać salwami z bliskich odległości, następnie przechodząc do walki na bagnety. Mimo to, karabiny z lufami gwintowanymi (tzw. sztucery) również znajdowały się na wyposażeniu wojska, znajdując się na wyposażeniu jegrów – formacji strzelców prowadzących rzadszy ale celny ogień z większych odległości, uzupełniających w ten sposób piechotę liniową prowadzącą zmasowany i częstotliwy ogień na krótkim dystansie.

Karabin kapiszonowy i pocisk Minié

Karabin gwintowany Enfield M1853 z zamkiem kapiszonowym

Przez cały wiek XVIII w rozwoju karabinów odprzodowych panowała zasadniczo stagnacja, a ich konstrukcja nie ulegała większym zmianom. Znaczący postęp nastąpił dopiero w następnym stuleciu za sprawą wynalezienia w I połowie XIX w. zamka kapiszonowego, który zwiększył niezawodność broni palnej oraz zredukował jej wrażliwość na warunki atmosferyczne. Dużo ważniejszym wynalazkiem okazał się jednak wprowadzony wkrótce nowy rodzaj pocisku (typu Minié), umożliwiający łatwe i szybkie ładowanie broni gwintowanej. Jako, że posiadał on mniejszą średnicę niż kaliber lufy, ładowanie nie nastręczało żadnych trudności, jednak ze względu na jego specyficzną konstrukcję, w momencie wystrzału rozszerzał się, ściśle dopasowując się do gwintu w przewodzie lufy. Nowy pocisk szybko zyskał popularność, inicjując masowe wprowadzenie karabinów gwintowanych na wyposażenie żołnierzy wszystkich formacji, co w szybkim czasie doprowadziło do marginalizacji karabinów gładkolufowych. Karabiny powszechnie stały się od tej pory bronią celną, nadal jednak obarczone były ograniczeniami broni odprzodowej – systemem rozdzielnego ładowania.

Karabiny odtylcowe

Mimo, iż prototypy broni odtylcowej pojawiały się już od XIV w.[21] to ze względu na ograniczenia technologiczne nie zostały szerzej spopularyzowane. Sytuacja zmieniła się dopiero w połowie XIX w. gdy rozwój technologiczny umożliwił w końcu opracowanie karabinów wyposażonych w skuteczny system ryglowania wlotu lufy, co chroniło strzelca przed wydostawaniem się gazów prochowych. Podczas gdy po ponad 100 letniej stagnacji, za sprawą wynalezienia zamka kapiszonowego i pocisków typu Minié, karabiny odprzodowe uległy znaczącemu rozwojowi, równolegle prowadzono już prace nad karabinami odtylcowymi które miały zrewolucjonizować budowę broni palnej.

Karabin iglicowy

Karabin iglicowy Zündnadelgewehr M/41

W 1836 r. Johann Nikolaus von Dreyse opracował pierwszy udany odtylcowy karabin iglicowy, który kilka lat później został przyjęty na wyposażenie armii pruskiej jako Zündnadelgewehr M/41. Karabin wyposażony został w nowy zamek ślizgowo-obrotowy, który oprócz pełnienia funkcji odpalenia ładunku wyposażony był również w mechanizm ryglowy zamykający i otwierający tylną część lufy (jej wlot). Umożliwiło to użycie naboju zespolonego w łusce papierowej, który zawierał w sobie zespoloną naważkę prochu, pocisk oraz spłonkę (która odpalała ładunek po uderzeniu w nią iglicy zamka po naciśnięciu spustu). To rewolucyjne rozwiązanie pozwoliło przezwyciężyć ograniczenia karabinów odprzodowych w których każdy element „naboju” należało przepychać ręcznie przez całą długość lufy. W nowym karabinie iglicowym, wystarczyło otworzyć zamek, umieścić nabój w komorze a po jego zamknięciu karabin gotowy był już do strzału. Rozwiązanie takie skrajnie zwiększyło szybkostrzelność karabinu, oprócz tego broń można było bezproblemowo ładować w pozycji leżącej, lub chowając się za niskimi osłonami, co zwiększało bezpieczeństwo strzelca przed ostrzałem przeciwnika.

Mimo wprowadzenia karabinów iglicowych w armii pruskiej, w innych państwach popularnością nadal cieszyły się odprzodowe karabiny kapiszonowe, których konstrukcje rozwijano wprowadzając nowe modele tego typu broni. Sytuacja zmieniła się wraz ze spektakularnym zwycięstwem Królestwa Prus nad Cesarstwem Austrii w czasie wojny prusko-austriackiej w 1866 r. Uzbrojeni w odprzodowe karabiny Lorenza żołnierze austriaccy ponieśli znacząco większe straty względem uzbrojonych w karabiny Dreysego żołnierzy pruskich, co niezbicie wykazało wyższość karabinu odtylcowego. Zwycięstwo Prusaków zainicjowało wzmożone zainteresowanie karabinami iglicowymi w Europie i wprowadzaniem tego typu broni na wyposażenie również innych armii. Jeszcze w tym samym roku w armii francuskiej wprowadzono karabin Chassepot Mle 1866, a rok później karabin Karlé wz.1867 w armii rosyjskiej i Carcano Mod. 1867 w armii włoskiej. Popularność karabinów iglicowych trwała jednak bardzo krótko, ze względu na gwałtowny w tym okresie rozwój broni strzeleckiej i pojawianiem się coraz nowocześniejszych konstrukcji.

Karabin jednostrzałowy i łuska metalowa

Karabin jednostrzałowy Martini-Henry

Nabój w łusce metalowej, znany był już w I połowie XIX wieku, jednak wykorzystywano go głównie do zasilania rewolwerów. Była to początkowo amunicja trzpieniowa, a następnie bocznego zapłonu (stanowiąca jej rozwinięcie). Wraz z rosnącą popularnością karabinów odtylcowych, jeszcze w latach 60 XIX w. zrodził się pomysł zaadaptowania tego rodzaju amunicji do ich zasilania. Zastosowanie nowego rodzaju amunicji (oraz jej dalszy rozwój: amunicja centralnego zapłonu) znacznie zwiększyło niezawodność i osiągi karabinów (metalowa łuska dodatkowo uszczelniała zamek), co jednocześnie przyczyniło się do błyskawicznego wyparcia z uzbrojenia starszych karabinów iglicowych (wykorzystujących łuski papierowe). Za przykład karabinów jednostrzałowych o takiej konstrukcji mogą posłużyć: amerykański Springfield M1865, austro-węgierski Werndl M1867, rosyjskie Berdany wz. 1868 i 1870, niemiecki Mauser M1871, brytyjski Martini-Henry czy francsuki Gras Mle 1874.

Nowy rodzaj amunicji wyznaczył jednak kres popularności karabinów jednostrzałowych, gdyż umożliwiał zastosowanie bardziej zaawansowanych systemów zasilania (karabiny powtarzalne), których pierwsze konstrukcje zaczęły pojawiać się równolegle z wprowadzaniem nowych karabinów jednostrzałowych (lata 60-70 XIX w.). W ciągu kilku dekad doprowadziło to do całkowitej marginalizacji karabinów jednostrzałowych na rzecz nowocześniejszych karabinów powtarzalnych.

Karabin powtarzalny

Karabin powtarzalny Henry

Podczas gdy w latach 60-70 XIX w. głównym nurtem rozwoju broni strzeleckiej była adaptacja nabojów w łusce metalowej do zasilania karabinów jednostrzałowych, równolegle powstawały już pierwsze konstrukcje karabinów powtarzalnych. Broń tego typu posiadała magazynek, a więc zintegrowany z karabinem pojemnik w którym przechowywano zapas amunicji. Dzięki odpowiedniej budowie zamka współgrającego z magazynkiem, strzelec za pomocą wykonania odpowiednich ruchów manipulatorem zamka, mógł szybko przeładować broń wprowadzając z magazynka kolejny nabój do komory[22]. Stanowiło to znaczne udogodnienie względem karabinu jednostrzałowego, ponieważ strzelec nie był już zmuszony do każdorazowego wyjmowania i ładowania pojedynczego naboju z ładownicy. Rozwiązanie takie znacznie zwiększało szybkostrzelność, umożliwiając oddanie sekwencji stosunkowo szybkich strzałów (do czasu opróżnienia magazynka).

Pierwszy karabin powtarzalny, który trafił do produkcji seryjnej zaprojektowano w amerykańskim przedsiębiorstwie Volcanic Repeating Arms (jednak nie odniósł on sukcesu). Następnie projekt rozwijano w firmie New Haven Arms Company założonej przez Olivera Winchestera. Zaprojektowany tam przez Tylera Henry'ego w 1860 r. „karabin Henry'ego” stał się pierwszą udaną bronią tego typu produkowaną na masową skalę[23], a firma wyspecjalizowała się w produkcji karabinów powtarzalnych już pod marką Winchester.

Karabin powtarzalny Vetterli

Mimo rosnącej popularności karabinów powtarzalnych na rynku cywilnym, powszechny konserwatyzm wojskowych początkowo nie sprzyjał wprowadzeniu ich w armii. Niechęć wzbudzała przede wszystkim obawa przed zbyt szybkim zużywaniem amunicji przez żołnierzy wyposażonych w zbyt szybkostrzelną (zdaniem wojskowych) broń. Pierwszym krokiem przełamującym ten impas było wprowadzenie karabinu Spencera na wyposażenie kawalerii Armii Unii w czasie wojny secesyjnej (nie zastąpił on jednak karabinów jednostrzałowych w piechocie)[24]. Dopiero w 1869 r. jako pierwsza na świecie na całkowite przezbrojenie w karabiny powtarzalne zdecydowała się armia szwajcarska, wprowadzając na wyposażenie karabiny Vetterli. Jako przykład niechęci wojskowych do karabinów powtarzalnych w tym okresie może posłużyć decyzja armii włoskiej, która zamawiając w Szwajcarii karabiny Vetterli, wymogła zaprojektowanie dla nich wersji pozbawionej magazynka (Vetterli Mod. 1870), a więc uwstecznienie konstrukcji do karabinu jednostrzałowego.

Karabin powtarzalny Mauser Gew98

Sytuacja uległa znacznej zmianie w latach 80-90 XIX w., gdy nastąpił gwałtowny wzrost zainteresowania tego typu karabinami. W krótkim czasie poszczególne armie rozpoczęły szybki proces przezbrajania się w karabiny powtarzalne czego przykładem mogą być: Gew1871/84, Gew88 oraz Gew98 w armii niemieckiej, Mannlichery M1886, M1888, M1890 M1895 w armii austro-węgierskiej, Gras-Kropatschek Mle 1878 i Lebel Mle 1886 w armii francuskiej, Lee-Metford i Lee-Enfield w armii brytyjskiej czy Mosin wz. 1891 w armii rosyjskiej.

Istotnym etapem rozwoju karabinów powtarzalnych stało się zastąpienie używanych początkowo magazynków rurowych, nowocześniejszymi pudełkowymi, które umożliwiały stosowanie systemów szybkiego ładowania magazynków za pomocą ładowników lub łódek[25][26], oraz wynalezienie prochu bezdymnego, który skrajnie poprawiał osiągi broni, zastępując używany od początku istnienia broni palnej proch czarny[27].

Od początku XX w. karabiny powtarzalne były już standardową indywidualną bronią żołnierzy wszystkich nowoczesnych armii, stanowiąc ich broń podstawową zarówno w czasie I jak i II wojny światowej[22].

Karabin maszynowy

Ciężki karabin maszynowy MG08

Oprócz rozwoju karabinu jako broni indywidualnej, od II połowy XIX w. tworzono również broń zespołową zasilaną amunicją karabinową, która była w stanie prowadzić ogień ciągły. Prekursorami w tym względzie były kartaczownice, których zasilany ręcznie obracaną korbą mechanizm umożliwiał zautomatyzowanie cyklu pracy broni poprzez błyskawiczne dosyłanie naboi z magazynka, ich odpalanie oraz ekstrakcję łusek[28].

Mimo to kartaczownice nie są uznawane za karabiny, a miano to zyskał dopiero skonstruowany przez Hirama Maxima w 1884 r. karabin maszynowy, w którym do działania automatyki broni wykorzystano energię gazów prochowych z odpalanych naboi. Skonstruowany przez Maxima karabin do działania automatyki wykorzystywał krótki odrzut lufy, zasilany był z taśmy nabojowej lub magazynka bębnowego i charakteryzował się wysoką szybkostrzelnością[29].

Karabin maszynowy Maxima w 1891 r. został przyjęty na wyposażenie armii brytyjskiej[29], co wkrótce dało początek masowemu wprowadzaniu karabinów maszynowych również w innych armiach (np. Schwarzlose M.7 w Austro-Węgrzech, St Etienne Mle 1907 we Francji czy MG08 w Niemczech). Były to jednak wyłącznie ciężkie (ckm) oraz wielkokalibrowe (wkm) karabiny maszynowe, charakteryzujące się znaczną masą, najczęściej dodatkowo zwiększoną poprzez stosowanie systemu chłodzenia lufy cieczą[g]. Sprawiało to, że karabiny maszynowe początkowo były wyłącznie bronią defensywną (stacjonarną), montowaną na specjalnych podstawach (np. na trójnogu), ich przeniesienie i ponowne rozstawienie było bardzo czasochłonne, a obsługa wymagała zaangażowania większej ilości żołnierzy. Mimo to karabin maszynowy okazał się bronią charakteryzującą się dużą siłą ognia i zdolnością skutecznego rażenia całych pododdziałów przeciwnika[30][31].

Ręczny karabin maszynowy BAR

Na początku XX w. zrodził się pomysł zaadaptowania karabinu maszynowego do roli broni ofensywnej. Priorytetem w tym względzie, okazało się zwiększenie mobilności tego typu broni, a co za tym idzie przede wszystkim zredukowanie jej masy. Doprowadziło to do opracowania lekkich (lkm) (np. brytyjski Lewis, francuski Hotchkiss Mle 1909) oraz jeszcze lżejszych ręcznych (rkm) karabinów maszynowych (np. francuski Chauchat Mle 15, amerykański BAR)[30]. Zwiększenie mobilności oraz zmniejszenie masy w tego typu broni osiągano przykładowo poprzez zastąpienie zasilania taśmowego – magazynkowym, rezygnację z chłodzenia cieczą[h], przekonstruowanie części składowych, zastąpienie ciężkiej podstawy – lekkim składanym dwójnogiem.

Uniwersalny karabin maszynowy MG42

Zróżnicowanie typów karabinów maszynowych wytworzyło konieczność posiadania przez wojsko ich osobnych typów w zależności od ich zastosowania taktycznego (ciężkie karabiny maszynowe – jako broń defensywna, lekkie i ręczne karabiny maszynowe – jako broń ofensywna). Sytuacja taka trwała do lat 30 XX w., kiedy to za sprawą niemieckiego karabinu maszynowego MG34 powstała broń uniwersalna łącząca w sobie cechy wszystkich konstrukcji. Od tego czasu popularność zaczęły zyskiwać uniwersalne karabiny maszynowe (ukm) w zależności od potrzeb mogące pełnić funkcję ckm-u (na podstawie trójnożnej) lub lkm/rkm-u (podpierane dwójnogiem). Charakterystyczną cechą ukm-ów było stosowanie ciężkich szybko wymiennych luf co umożliwiało prowadzenie intensywnego ognia bez potrzeby stosowania chłodzenia cieczą[30].

Karabin przeciwpancerny

Karabin przeciwpancerny wz. 35 „UR”

Innym typem broni zespołowej zaliczanej do karabinów są powstałe w czasie I wojny światowej karabiny przeciwpancerne. Pojawiły się one jako odpowiedź na wprowadzenie do działań wojennych czołgów, stanowiąc próbę umożliwienia ich zwalczania przez żołnierzy piechoty. Początkowo próbowano w tym celu stosować specjalną amunicję przeciwpancerną w standardowych karabinach powtarzalnych, jednak ze względu na niską skuteczność takiego rozwiązania powstały wyspecjalizowane karabiny przeciwpancerne, z charakterystycznymi długimi lufami nadającymi pociskom większą prędkość wylotową. Pierwszym karabinem tego typu był niemiecki Tankgewehr M1918, wprowadzony pod koniec wojny. Następnie w okresie międzywojennym konstrukcje karabinów przeciwpancernych były nadal rozwijane, jednak w trakcie II wojny światowej wraz z pojawianiem się coraz silniej opancerzonych czołgów, ich skuteczność została sprowadzona niemal do zera. Ich wykorzystanie ograniczono jedynie do zwalczania lekko opancerzonych wozów bojowych (np. transporterów). Ostatecznie w trakcie konfliktu karabiny tego typu zostały całkowicie wyparte przez zdecydowanie skuteczniejsze granatniki przeciwpancerne, a ich produkcji i rozwoju zaniechano.

Karabin samopowtarzalny

Karabin samopowtarzalny SWT-40

Pomimo zdecydowanej dominacji karabinów powtarzalnych jako broni indywidualnej, nadal trwały prace nad udoskonaleniem ich konstrukcji poprzez usprawnienie obsługi i zwiększenie szybkostrzelności. Jednym z pomysłów ich dalszego rozwoju była próba zaadaptowania koncepcji wykorzystania energii gazów prochowych znanej z karabinów maszynowych, również do automatycznego przeładowania podstawowego karabinu każdego żołnierza. Istotną cechą tej koncepcji była rezygnacja z możliwości prowadzenia ognia ciągłego (jako zbyt kłopotliwej), umożliwiając strzelanie wyłącznie ogniem pojedynczym.

Pierwsze prototypy karabinów samopowtarzalnych powstawały już pod koniec XIX wieku[32], a na początku XX stulecia rozpoczęto wprowadzanie pierwszych modeli do produkcji seryjnej. Były to jednak konstrukcje bardzo nieudane i zawodne (np. meksykański Mondragón M1908[33][34] czy niemiecki Mauser M1916). Pewien sukces w tym kierunku odnieśli Francuzi, wraz z karabinem RSC Mle 1917, jednak do końca I wojny światowej broń tego typu nie przyjęła się na większą skalę.

Rzeczywiście udane konstrukcje karabinów samopowtarzalnych pojawiły się dopiero w okresie międzywojennym[32] oraz podczas II wojny światowej (np. amerykański M1 Garand, rosyjski SWT, niemiecki G43), mimo to nie wyparły one z uzbrojenia karabinów powtarzalnych, stanowiąc jedynie ich uzupełnienie. Wyjątek stanowiła tu armia amerykańska, która jeszcze przed wybuchem II wojny światowej niemal w całości przezbroiła się w karabiny samopowtarzalne[32]. Mimo stopniowo rosnącej popularności broni tego typu, nie stały się one konstrukcją dominującą ze względu na równoległy rozwój karabinów automatycznych, których koncepcja okazała się bardziej perspektywiczna.

Karabin automatyczny

Karabin automatyczny Fiodorow

Idei opracowania karabinu automatycznego przyświecała chęć połączenia siły ognia ręcznego karabinu maszynowego, z mobilnością karabinu powtarzalnego. Tak jak w przypadku karabinów samopowtarzalnych postanowiono zaadaptować koncepcję wykorzystania energii gazów prochowych do działania automatyki broni, jednak bez rezygnacji z możliwości prowadzenia ognia ciągłego. Zasadniczym problemem była kwestia kontroli odrzutu karabinu strzelającego silnym nabojem karabinowym przy jednocześnie dostatecznie lekkiej konstrukcji, tak aby mogła stanowić broń indywidualną. W przypadku ręcznych karabinów maszynowych problem ten niwelowano poprzez samą masę broni oraz stosowanie składanej podpory (dwójnóg). W przypadku lekkiej broni osobistej takie rozwiązania nie były jednak możliwe do zaakceptowania.

Pierwsi broń tego typu wprowadzili na uzbrojenie Rosjanie w czasie I wojny światowej (karabin Fiodorowa), a kontrolę broni umożliwiało zastosowanie stosunkowo słabego japońskiego naboju karabinowego 6,5 × 50 mm SR[35]. Jednakże późniejsze próby adaptacji karabinów automatycznych do silniejszej amunicji okazywały się nieudane (np. rosyjski AWS-36 czy niemiecki FG42).

Karabin szturmowy StG 44

Zasadniczy przełom w rozwoju tej klasy karabinów nastąpił w czasie II wojny światowej, za sprawą zastosowania przez Niemców naboju pośredniego w karabinach MKb42 i StG44. Nabój ten o energii plasującej się pomiędzy amunicją pistoletową a karabinową, zapewniał na tyle mały odrzut, że umożliwiał dogodne prowadzenie ognia ciągłego na małych odległościach, a jednocześnie dostatecznie dużą energię aby skutecznie razić cele ogniem pojedynczym na odległościach do 400-600 m. Powstały w ten sposób „karabin szturmowy” (niem. sturmgewehr) był zatem konstrukcją łączącą w sobie cechy zarówno pistoletu maszynowego jak i karabinu[36].

Masowe wykorzystanie StG44 w czasie wojny wykazało sensowność założeń przyświecających opracowaniu tego typu broni, co w konsekwencji doprowadziło do rosnącej popularyzacji karabinów automatycznych zasilanych amunicją pośrednią (klasyfikowanych zazwyczaj już jako karabinki lub nazywane karabinami/karabinkami szturmowymi[i]) po II wojnie światowej co doprowadziło do szybkiego wyparcia z uzbrojenia najpopularniejszych dotychczas karabinów powtarzalnych.

Karabinek automatyczny AK

Po wojnie szczególną popularność w państwach bloku wschodniego zdobył rosyjski AK (zasilany nabojem pośrednim 7,62 × 39 mm wz. 43), który okazał się konstrukcją ponadczasową, a oparte na nim karabiny nadal stanowią podstawowe uzbrojenie strzeleckie wielu państw świata (np. AK-74 w Rosji, czy wz. 96 Beryl w Polsce). Odmiennie niż w państwach bloku wschodniego, na zachodzie przez długi czas do zasilania karabinów automatycznych starano się wykorzystywać silną amunicję karabinową (np. belgijski FN FAL czy niemiecki HK G3), bądź stosowano karabiny samopowtarzalne (np. amerykański M14). Ostatecznie jednak i tam zaczęto powszechnie stosować amunicję pośrednią (np. w amerykańskim M16), co sprawiło że karabiny automatyczne zasilane tym nabojem stały się współcześnie najpopularniejszą indywidualną bronią wojskową na świecie[37].

Karabiny współcześnie

Prototypowy karabin automatyczny HK G11, na amunicję bezłuskową

Współcześnie w rozwoju broni strzeleckiej zasadniczo ponownie zapanowała stagnacja. Wprowadzane kolejne nowsze generacje karabinów mimo, iż coraz doskonalsze pod względem technicznym, są jedynie twórczym rozwinięciem koncepcji opracowanych pod koniec XIX i w pierwszej połowie XX wieku. Mimo pojawiających się innowacji, nie niosą one za sobą tak rewolucyjnych zmian jak wynalazki przełomu poprzednich stuleci, które zmieniały oblicze wojen.

Za zapowiedź poważniejszej rewolucji, można było uznać prace prowadzone od lat 60 XX w. nad karabinami zasilanymi amunicją bezłuskową (np. HK G11), jednak w większości zostały one zarzucone pod koniec XX w., a obecnie zainteresowanie tego typu bronią jest marginalne.

Schemat karabinu modułowego w konfiguracji: karabinu automatycznego i ręcznego karabinu maszynowego

Obecnie można za to zaobserwować coraz większą popularność tworzenia karabinów o konstrukcji modułowej (np. Grot), opartych na systemie demontowalnych komponentów (modułów), umożliwiających stosunkowo łatwą rekonfigurację broni w zależności od potrzeb (np. z karabinu automatycznego na wyborowy, lub z układu klasycznego na bezkolbowy (bullpup)). Zaletami takiej konstrukcji jest możliwość dostosowania broni do konkretnych sytuacji taktycznych i szybkiej wymiany uszkodzonych elementów, a także usprawnienie produkcji i logistyki[38].

Istotny rozwój nastąpił natomiast w kwestii wyposażenia dodatkowego broni. Wśród podstawowych karabinów automatycznych używanych przez wojsko coraz większą popularność zyskują celowniki optyczne i kolimatorowe (w niektórych armiach będąc już standardem), zastępując celowniki mechaniczne w roli celownika głównego. Broń jest również często wzbogacana o takie elementy jak laserowe wskaźniki celu, latarki taktyczne, specjalistyczne celowniki noktowizyjne i termowizyjne, granatniki podwieszane, chwyty przednie, a stosowanie uniwersalnych szyn montażowych (jak np. szyna Picatinny), umożliwia szybką i łatwą konfigurację wyposażenia karabinu w zależności od indywidualnych potrzeb strzelca. Nie mniej istotne stało się również zwracanie uwagi na ergonomię karabinu. Popularne stają się kolby o regulowanej długości, manipulatory umożliwiające coraz sprawniejszą i wygodniejszą obsługę broni. Zaczęto brać również pod uwagę opcję dostosowania broni do potrzeb strzelców leworęcznych, którzy mogą stanowić nawet do 15% użytkowników.

Zastosowanie wojskowe

Amerykański marines z karabinem automatycznym M16

W ujęciu wojskowym, podstawową broń indywidualną żołnierzy większości armii świata stanowią współcześnie karabiny automatyczne (głównie zasilane amunicją pośrednią, marginalizując w tej roli amunicję karabinową).

Karabiny samopowtarzalne zostały natomiast sprowadzone głównie do roli broni strzelców wyborowych (np. SWD). Na wyposażeniu wojskowym nadal znajdują się jeszcze karabiny powtarzalne, jednak pełniąc wyłącznie funkcję karabinów wyborowych ze względu na wyższą celność od broni samopowtarzalnej i automatycznej (np. M24).

Wśród broni zespołowej ciężkie i lekkie karabiny maszynowe zostały całkowicie zastąpione uniwersalnymi karabinami maszynowymi (np. M240). Nadal na wyposażeniu pozostają również wielkokalibrowe karabiny maszynowe (używane głównie jako broń pokładowa np. Browning M2) i ręczne karabiny maszynowe, które obecnie zasilane są amunicją pośrednią (np. FN Minimi). Używane dawniej karabiny przeciwpancerne wyewoluowały natomiast w wielkokalibrowe karabiny wyborowe służące głównie do niszczenia sprzętu technicznego przeciwnika (jednak sporadycznie wykorzystywane również do rażenia celów żywych).

Zastosowanie cywilne

Rekonstruktorzy wykorzystujący karabiny skałkowe w inscenizacji

W ujęciu cywilnym największą popularnością cieszą się karabiny powtarzalne (wykorzystywane zarówno w sporcie jak i myślistwie), a stosowanie w tym celu karabinów samopowtarzalnych jest zdecydowanie rzadsze. Natomiast dostęp do karabinów automatycznych jest w większości państw znacząco ograniczony. Współcześnie dużym zainteresowaniem cieszą się także archaiczne karabiny odprzodowe, których repliki są masowo produkowane na potrzeby rekreacji, sportu i rekonstrukcji historycznej. Jednocześnie dostęp do nich jest zazwyczaj znacznie ułatwiony. Przykładowo w Polsce na broń odprzodową rozdzielnego ładowania wytworzoną przed 1885 r. (bądź jej replikę) nie jest wymagane pozwolenie na broń, a wystarczy ukończony 18 rok życia.

Zobacz też

Uwagi

  1. zob. etymologia słowa karabin
  2. W odniesieniu do karabinów skałkowych, od niem. flinte (flint – krzemień)
  3. od fr. fusil[1]
  4. szerzej zob. flinta w Wikisłowniku
  5. Wątpliwości budzi jednak fakt, że karabiny opisywane są tam jako XVIII w. broń z zamkiem kołowym, a od XIX w. z zamkiem skałkowym (co stanowi przesunięcie o ponad 100 lat wobec rzeczywistego stosowania tych zamków)[7]. Jednocześnie pod hasłem „flinta” określa się tam karabin wyposażony w zamek skałkowy używany od XVIII w.[8] (zachodzi tu więc sprzeczność, względem informacji zawartych w haśle karabin)
  6. Nieliczne pojawiające się prototypy karabinów odtylcowych, nie zostały spopularyzowane aż do połowy XIX w.
  7. W wyniku intensywnego ognia ciągłego, lufa karabinu maszynowego ulegała szybkiemu nagrzaniu, co wymuszało konieczność jej chłodzenia. W późniejszych latach powstał system szybkiego wymieniania luf, co pozwalało odrzucić nagrzaną lufę i zastąpić ją zapasową.
  8. Nie było to jednak regułą, przykładowo niemiecki lekki karabin maszynowy MG 08/15, zachował zasilanie taśmą nabojową, oraz chłodzenie cieczą
  9. Szerzej na ten temat zob. Karabin automatyczny – nazewnictwo

Przypisy

  1. a b fuzja I – Słownik języka polskiego PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2022-01-11] (pol.).
  2. Górski 1902 ↓, s. 187.
  3. Górski 1894 ↓, s. 66.
  4. flinta – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2022-01-11] (pol.).
  5. Małgorzata Stefaniak, „Absztyfikant założył ancug”, czyli o niemieckich zapożyczeniach we współczesnej polszczyźnie potocznej, w: Język, Komunikacja, Informacja nr 6/2011, red. I. Koutny, P. Nowak, s. 219
  6. Górski 1894 ↓, s. 178-181.
  7. a b c Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 22.
  8. Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 1 ↓, s. 403.
  9. a b Kwaśniewicz 1987 ↓, s. 71-72.
  10. Kwaśniewicz 1987 ↓, s. 8-7, 56, 107-110, 138.
  11. Polska Norma PN-V-01016, Broń strzelecka, Terminologia, Polski Komitet Normalizacyjny, lipiec 2004.
  12. karabin – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2022-01-11] (pol.).
  13. rifle, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  14. musket, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  15. strzelba – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  16. Stanisław Torecki, 1000 słów o broni i balistyce, wyd. 3, popr. i uzup, Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982, s. 242, ISBN 83-11-06699-X.
  17. strzelba, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-01-11].
  18. Janusz Jarosławski: Bagnety Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Madex, 2018, s. 8-11, 44. ISBN 978-83-947139-2-8.
  19. Tadeusz Królikiewicz, Bagnety, Warszawa: Bellona, [cop. 2014], s. 7, ISBN 978-83-11-13080-7.
  20. Kwaśniewicz 1987 ↓, s. 109-110.
  21. Samurai - The World of the Warrior Stephen Turnbull p. 105
  22. a b Stanisław Torecki, 1000 słów o broni i balistyce, wyd. 3, popr. i uzup, Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982, s. 99, ISBN 83-11-06699-X.
  23. Edwards 1962 ↓, s. 177.
  24. D. Miller, s.192.
  25. Erenfeicht 2016 ↓, s. 12–13.
  26. Matuszewski i Wojciechowski 1986 ↓, s. 4–5.
  27. Erenfeicht 2016 ↓, s. 17.
  28. kartaczownica, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-12-29].
  29. a b Ciepliński i Woźniak 1994 ↓, s. 137.
  30. a b c Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 22-23.
  31. Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 1 ↓, s. 253-254.
  32. a b c Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 26.
  33. Leszek Erenfeicht: Ilustrowana Encyklopedia - Broń Strzelecka XX Wieku. Warszawa: Espadon, 1995, s. 18.
  34. Bernard Fitzsimons: Illustrated Encyclopedia of Weapons and Warfare. T. 18. Londyn: Phoebus Publishing Company, 1978, s. 1933-1934, 2223.
  35. Michał Mackiewicz, AK i M16 w: „Przegląd strzelecki Arsenał” nr 5(100)/2013, s. 7.
  36. Hogg i Gander 2005 ↓, s. 287.
  37. assault rifle, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-04-15] (ang.).
  38. Small Arms Survey 2012 : moving targets. Cambridge: Cambridge University Press, 2012-08-30, s. 246. ISBN 978-0-521-14687-6.

Bibliografia

  • William B. Edwards: Civil War guns; the complete story of Federal and Confederate small arms: design, manufacture, identification, procurement, issue, employment, effectiveness, and postwar disposal. Harrisburg, Pa.: Stackpole Co., 1962. (ang.).
  • Leszek Erenfeicht: Austriackie karabiny Mannlichera. T. 102. Edipresse Polska S.A., 2016, seria: Wielki leksykon uzbrojenia. Wrzesień 1939. ISBN 978-83-7945-633-8.
  • Roman Matuszewski, Ireneusz J. Wojciechowski: Karabin Mannlicher wz. 1895, TBiU nr.109. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986. ISBN 83-11-07321-X.
  • Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo „WIS”, 1994, s. 137. ISBN 83-86028-01-7.
  • Ian Hogg, Terry Gander: Jane's Guns Recognition Guide. Harper & Collins Publishers, 2005. (ang.).
  • Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o dawnej broni palnej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07350-3.
  • Mała Encyklopedia Wojskowa (A-J). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
  • Mała Encyklopedia Wojskowa (K-Q). T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
  • Konstantyn Górski: Historya Artylerii Polskiej. Warszawa: Wende E. i Spółka, 1902.
  • Konstantyn Górski: Historya Piechoty Polskiej. Kraków: Księgarnia Spółka Wydawnicza Polska, 1894.

Media użyte na tej stronie

K98kclip.jpg
Autor: Michael E. Cumpston, Licencja: CC BY-SA 3.0
Karabiner 98K stripper clip with 8x57mm Mauser rounds.
REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Gevär modell 96 Jvm21379 (3).jpg
Autor: Järnvägsmuseet (Swedish Railway Museum), Licencja: CC BY-SA 4.0
Detta exemplar är tillverkat av Carl Gustaf stads Gevärsfaktori år 1906, och har använts inom SJ Driftvärn.

Modellen Gevär m/96 utvecklades av tyska Waffenfabrik Mauser AG på beställning av den svenska armén. Drygt 535.000 gevär kom att tillverkas av Mauser, Carl Gustafs Gevärsfaktori samt Husqvarna Vapenfabriks AB mellan 1896 och 1944. Den sista grenen inom svenska armén att pensionera geväret var Hemvärnet som 1995 ersatte den med Automatkarbin 4 / Ak 4.

Det här exemplaret har använts inom SJ Driftvärn.

Efter att SJ Driftvärn avvecklades 2005 kom en del föremål från driftvärnet att leva vidare vid en av driftvärnets f.d. kursgårdar i Dala-Storsund där föremål bland annat förvarades i ett traditionsrum som fungerade som ett museum eller en utställning över Driftvärnets utveckling, samt i ett gammalt materialförråd. Kursgården var ursprungligen en av 12 kursgårdar runt om i Sverige som ägdes av Statens Järnvägar. Kursgårdarna hade använts som läroplattformar för driftvärnspersonalen och där fick de bland annat lära sig skytte och militär stridsteknik. När Statens Järnvägar bolagiserades överfördes kursgårdarna till Banverket som senare omvandlades till Trafikverket. Kring 2013 beslutade sig Trafikverket för att kursgården i Dala-Storsund skulle moderniseras och i samband med det så revs bl.a. det så kallade traditionsrummet. I oktober 2014 samlade Järnvägsmuseet in diverse olika föremål från det före detta traditionsrummet samt materialförrådet vid kursgården för att komplettera sin samling av föremål och berättelser från driftvärnet.
Berthier Mle1916 carbine cutaway (NB).jpg
Autor: Hélène Rival, Licencja: CC BY-SA 3.0
Berthier Mle1916 carbine cutaway. Weapons Department in the Museum of Art and Industry in Saint-Étienne, France.
Rotating bolt.gif
Rotating bolt action video, with comments in Russian.
AKAnimation2.gif
CynicalMe 02:09, 12 June 2006 (UTC)
Zündnadelschloß.gif
Autor:

Maxxl²

, Licencja: CC BY-SA 3.0
Funktionsschema des Zündnadelschloß
8 mm patron till pansarvärnsgevär.png
Autor: Armémuseum (The Swedish Army Museum), Licencja: CC BY 4.0
Poljski protitankovski naboj 7,92x107 DS.
Magazynek Lewisa z polska amunicja 792mm.jpg
Autor: Topory, Licencja: CC BY 3.0
Magazynek Lewisa z polską amunicją 7.92mm.
Flintlock ignition animation.gif
Autor: BBODO, Licencja: CC BY-SA 3.0
Animation of flintlock firing
Kapiszony czproch.JPG
Współczesne kapiszony prod. czeskiej
Naboj kul1.jpg
Autor: Krakuspm, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budowa naboju kulowego
Gewehr 98 noBG.jpg
Autor: Armémuseum (The Swedish Army Museum), Licencja: CC BY-SA 4.0
New version of the photo "https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gewehr_98.jpg" with removed background, removed archive label and added technical shadow.
15th MEU Marines dig into defense 150305-M-ST621-142.jpg
U.S. Marine Lance Cpl. Jordan Fryer provides security during a beach assault aboard Camp Pendleton, Calif., March 5, 2015. Fryer is a mortarman with Kilo Co., Battalion Landing Team 3rd Battalion, 1st Marines, 15th Marine Expeditionary Unit. During the raid Marines secured the beach and allowed Combat Logistics Battalion 15, 15th MEU, to transport vehicles and troops on the beach during Amphibious Squadron/Marine Expeditionary Unit Integration Training (PMINT. (U.S. Marine Corps photo by Sgt. Emmanuel Ramos/Released)
Stoner63-patent.jpg
Patent of Stoner 63
Zündnadelgewehr m-1841 - Preussen - Armémuseum (NB) (cropped).png
Dreyse Needle-gun, m/1841, Prussia. From the collections of Armémuseum (Swedish Army Museum), Stockholm.
1940 Tula SVT40 (transparent).png
Autor: Drake00, Licencja: CC-BY-SA-3.0
SVT-40 russian semi-automatic rifle
Hohenfriedeberg - Attack of Prussian Infantry - 1745.jpg
Hohenfriedeberg, Battle of Hohenfriedeberg, Attack of Prussian Infantry, June 4th, 1745 - shown "Potsdam Giants" Grenadier Guards Batallion (1806: No. 6)
Gevär - Livrustkammaren - 96426.tif
Uwaga: For documentary purposes the original description has been retained. Factual corrections and alternative descriptions are encouraged separately from the original description.
Gevär
Nyckelord: Flintlåsbössa
FlintlockMechanismPlain.png
Flintlock Mechanism
Sturmgewehr44 noBG(1).jpg
Autor: Armémuseum (The Swedish Army Museum), Licencja: CC BY-SA 4.0
German StG44 (Sturmgewehr 44), Germany. Caliber 7,92x33mm Kurz- From the collections of Armémuseum (Swedish Army Museum), Stockholm.
Gevär - Livrustkammaren - 96971.tif
Uwaga: For documentary purposes the original description has been retained. Factual corrections and alternative descriptions are encouraged separately from the original description.
Gevär
Nyckelord: Gevär, Vapen, 1800-tal
Surplus Kalashnikov Magazines bright noBG.jpg
Autor: Votesmall, Licencja: CC BY-SA 4.0
This is essentially the same photograph as my other one of 7.62mm Kalashnikov magazines, except it's brightened up to show more surface detail. The other one had less light to show the shadows on the curves and lines of the stamped metal. Beautiful! These are two 30-round European surplus Kalashnikov magazines (NOT clips) of unknown origins. If I had to make a wild guess, I would say Romanian. The bottom magazine has a corrosive Chinese surplus 7.62x39mm round loaded into the feed lips.
Cordite Filled Cartridge.JPG
Autor: Forrest H. Barfield, Licencja: CC BY-SA 3.0
Close-up of Cordite filaments in a .303 British Rifle cartridge (manufactured in 1964).
A close up of 0.50 Caliber (12.7 mm) Browning Ball M33 Ammunition loaded onto a Browning M2 HB 0.50 caliber heavy machine.JPEG
A close up shot of 0.50 Caliber (12.7 mm) Browning APIT (M8+M20) Ammunition loaded onto a Browning M2 HB 0.50 caliber heavy machine gun sits ready to be fired at a live firing range in the Shoalwater Bay, Queensland, Australia, during Exercise TANDEM THRUST. Note that the red tipped rounds are tracer rounds. They are every fifth, meaning they are four-to-one tracer rounds. TANDEM THRUST is a combined US, Australian, and Canadian military training exercise.
Percussion cap conversion US Model 1814.jpg
Autor: Tom Nardi, Licencja: CC BY 3.0
This R. Johnson made US Model 1814 was converted to percussion cap. The percussion lock also has Johnson's name engrave on it.
Chassepot receiver.jpg
Autor: Hmaag, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chassepot receiver
7.62×54mmR loaded with 9.5 grams (147 gr) L spitzer bullet,.jpg
Autor: Drake00, Licencja: CC BY-SA 3.0
In 1908 the Russian Empire adopted a new 7.62×54mmR service round variant loaded with the "L" 9.5 grams (147 gr) spitzer bullet that had a ballistic coefficient (G1 BC) of approximately 0.393. The 7.62×54mmR M1908 Type L cartridge had a muzzle velocity of 865 m/s (2,838 ft/s).
Paper cartridges from Revolutionary War, 1775-1783.jpg
Autor: Daderot, Licencja: CC0
Paper cartridges from Revolutionary War, 1775-1783 - Exhibit in the Old Colony History Museum - Taunton, Massachusetts, USA.
Army Heritage Museum B.A.R..jpg
Browning Automatic Rifle, this rifle is part of the Army Heritage Museum Collection. American Heritage Museum.
Pistol, Rifle and Intermediate cartridge.jpg
Autor: Sumek101, Licencja: CC BY-SA 4.0
Comparison of Pistol, Rifle and Intermediate cartridge.

From left:

  • 9 × 19 mm Parabellum (Pistol cartridge)
  • 7.92 × 33 mm Kurz (Intermediate cartridge)
  • 7.92 × 57 mm Mauser (Rifle cartridge)
Compare Dreyse-Chassepot.jpg
Compare Dreyse and Chassepot cartridge
MG34.jpg
German WWII MG34 Machine Gun
AK-47 type II noBG.png
Autor: https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Nemo5576, Licencja: CC BY-SA 4.0
Soviet AK-47, Type 2A made from 1951 to 1954/55
Pietra focaia.jpg
Autor: Theo V. Bresler, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tinderbox
MG42 Sideview 2.jpg
Autor: NotLessOrEqual, Licencja: CC0
MG 42 general-purpose machine gun with bipod retracted
NMAH-ET2012-13936 White.jpg
The .577 caliber British Pattern 1853 Rifle-Musket was the second most widely used firearm of the Civil War. A favorite of Confederate soldiers, it was also imported by the Union to keep up with the demand for rifles. Manufactured by the London Armoury Company. Measurements overall, rifle: 54 3/4 in x 2 3/8 in; 139.065 cm x 6.0325 cm
Lewis gun reloading mechanism.gif
Autor: Gareth Fowler, Licencja: Copyrighted free use
gas operated reloading mechanism with 97-round pan magazine
MSB (both).png
Autor:

Doxlulzem (photo)

Sumek101 (photo editing ), Licencja: CC BY-SA 4.0
Polish carbine Grot (MSBS):

Standard version (top)

Bullpup version (bottom)
Chassepot paper cartridge.jpg
Autor: Rama, Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Chassepot_paper_cartridge
Kbur.jpg
Autor: JoncaA, Licencja: CC BY-SA 4.0
karabin ppanc. wz.35
Vetterli M1878.png
Autor: Armémuseum (The Swedish Army Museum), Licencja: CC BY-SA 4.0
Vetterli M1878 Rifle
HK G11 noBG.png
Autor: Clemens Vasters from Viersen, Germany, Germany, Licencja: CC BY-SA 4.0
G11 aus der Wehrtechnischen Sammlung der Bundeswehr
2015 Grupa rekontrukcji historycznej w Kłodzku.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grupa Rekonstrukcji Historycznej 47 Pruski Pułk Piechoty w Kłodzku, rekonstrukcja bitwy o Twierdzę Kłodzko z 1807 roku
Schmidt-Rubin-3.jpg
Autor: Rama, Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Schmidt-Rubin rifle. On display at Morges military museum.