Karabinek Mauser Kar98k

Karabiner 98 kurz
Ilustracja
Państwo

 III Rzesza

Producent

Mauser i inni

Rodzaj

Karabin powtarzalny

Historia
Produkcja

19351945

Wyprodukowano

11,5 miliona egzemplarzy

Dane techniczne
Kaliber

7,92 mm

Nabój

7,92 × 57 mm Mauser

Magazynek

stały, 5 nabojów

Wymiary
Długość

1110 mm

Długość lufy

600 mm

Masa
broni

4,1 kg (karabin niezaładowany)

Inne
Prędkość pocz. pocisku

760 m/s

Karabiner 98k (Kar98k, K98k) – niemiecki karabinek[a] powtarzalny opracowany jako zmodernizowana i skrócona wersja karabinu Gew98. Podstawowy karabinek sił zbrojnych III Rzeszy w latach 1935–1945. Współcześnie stanowiący wyposażenie kompanii reprezentacyjnej Bundeswehry.

Historia konstrukcji

Przepisowym karabinem Armii Cesarstwa Niemieckiego w czasie I wojny światowej był Mauser Gewehr 98 (Gew98). Był to typowy karabin z przełomu XIX i XX wieku o długości 1250 mm, z lufą długości 740 mm. Doświadczenia wojenne wykazały jednak, że tak długa lufa jest zbędna, a karabin za długi.

Efektem tych doświadczeń było skonstruowanie w latach 20. XX wieku w kilku państwach skróconych karabinów systemu Mausera z lufami długości 590–600 mm (belgijski FN Mle 24, czechosłowacki vz. 24, polski kbk wz. 29). W Niemczech podstawą do stworzenia krótkiego karabinu był Kar98b (zmodernizowany Gew98). Była to broń o wymiarach typowego karabinu czyli z lufą 740 mm, różniąca się od Gew98 jedynie zgiętą rączką zamkową, mocowaniem pasa nośnego (do noszenia przez plecy), oraz zmodyfikowanym podajnikiem magazynka (przy pustym magazynku podajnik blokował zamek w tylnym położeniu informując żołnierza o konieczności ponownego załadowania magazynka).

Nowy karabinek był początkowo produkowany na eksport. Dopiero 14 czerwca 1935 r. został przyjęty do uzbrojenia jako Kar98k, stając się podstawową bronią nowo tworzonego Wehrmachtu. Pierwszą modernizację Kar98k przeszedł w 1939 r. Osłonięto wtedy muszkę tunelową osłoną. Kiedy zaczęło brakować drewna orzechowego na łoże, zastąpiono je łożem wykonanym ze sklejki. Nowy materiał wymusił zmianę konstrukcji kolby, która zamiast płaskiej stopki otrzymała tłoczony z blachy trzewik. Coraz więcej części karabinka było tłoczonych (zamiast frezowanych).

Żołnierz Wehrmachtu strzelający z Kar98k w czasie powstania warszawskiego

Pogarszająca się sytuacja militarna nazistowskich Niemiec na frontach II wojny światowej sprawiła, że od 1943 r. wprowadzano coraz więcej uproszczeń w konstrukcji karabinka. Broń ta w literaturze określana jest jako Kriegsmodell – wzór wojenny. Przedni bączek zastąpiła opaska z blachy, karabinki przestały być wyposażane w osadę bagnetu i wycior. W 1944 r. zastąpiono umieszczone na kolbie blaszane kowadełko z przelotowym otworem (tak zwana babka służąca do rozkładania zamka), otworem w trzewiku kolby. Egzemplarze wykonane w 1945 r. często posiadały stały celownik przystrzelany na odległość 100 metrów i skrócone łoże (oszczędność drewna). Niektóre egzemplarze nie posiadały żadnego pokrycia zabezpieczającego przed korozją. Zmiany te wprowadzano stopniowo. W latach 1935–1945 wyprodukowano prawie 11,5 miliona sztuk. Fabrykacja miała miejsce w oberndorfskich i berlińskich zakładach Mausera, u JP Sauera w Suhl, w Ermie, Berlin – Lübecker Maschinenfabrik, Berlin – Suhler Waffen und Farzeugewerke, Steyr – Daimler – Puch AG Werk w Steyr, FN w Herstalu koło Liège, Waffenfabrik Brünn w Brnie i Gustloff Werke Werk w Weimarze[1]. Pomimo wprowadzenia do uzbrojenia karabinów samopowtarzalnych i automatycznych Kar98k do końca wojny pozostał podstawową bronią Wehrmachtu i Waffen-SS.

Bagnet S84/98 stosowany w Kar98k

Wraz z karabinkiem żołnierz otrzymywał skórzany pas nośny, bagnet S84/98 wraz z żabką, dwie ładownice wz. 11 (czarne lub w różnych odcieniach brązu każda na sześć pięcio-nabojowych łódek) oraz uniwersalny przybornik do czyszczenia broni wz. 34.

Amunicja

Celownik wyskalowany został do naboju z pociskiem ciężkim sS (polskie oznaczenie SC), w innych państwach używanym wyłącznie do ciężkich karabinów maszynowych.

Broń wyborowa

(c) Bundesarchiv, Bild 169-0526 / CC-BY-SA 3.0

Wyselekcjonowane pod względem skupienia i celności egzemplarze zaopatrywano w montaż do celownika optycznego. Stosowano różnorodne celowniki o powiększeniu półtorakrotnym (ZF41) i czterokrotnym różnych wytwórców[2].

Odmiany składane

Dla spadochroniarzy skonstruowano dwie wersje składane. W roku 1939 zbudowano kilka egzemplarzy próbnych ze składaną na lewą stronę kolbą. W zakładach Mausera stworzono rozkładany na dwie części Kar 98/42. Miejsce rozłączania znajdowało się na wysokości komory nabojowej. Powstało tylko kilka sztuk do prób wojskowych[3].

Opis konstrukcji

Ładowanie Kar98k za pomocą łódki

Karabinek Kar98k był indywidualną bronią powtarzalną. Zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy. Ryglowanie za pomocą trzech rygli. Zasilanie ze stałego, dwurzędowego magazynka pudełkowego o pojemności pięciu naboi. Przyrządy celownicze składały się z trójkątnej muszki i celownika krzywkowego. Broń była wyposażona w bagnet nożowy. Na zakończeniu lufy można było montować 30 mm granatnik karabinowy (garłacz) Gewehrgranatgerät (zwany potocznie Schiessbecher). Wystrzeliwano z niego za pomocą ślepego naboju granaty odłamkowe, przeciwpancerne (trzy wzory) i agitacyjne (z ulotkami)[4].

Kar98k ze względu na swoje rozmiary (długość pośrednia pomiędzy typowym krótkim karabinkiem a długim karabinem) zaliczany jest przez niektórych bronioznawców (np. Leszka Erenfeichta) do kategorii broni określanej jako krótki karabin (termin zapożyczony z literatury anglosaskiej)[5].

Użytkownicy

Warszawski powstaniec z kompanii Anna batalionu „Gustaw” z karabinkiem Kar98k
Kar98k na wyposażeniu kompanii reprezentacyjnej Bundeswehry

Po zakończeniu II wojny światowej karabinki Kar98k trafiły do arsenałów wielu państw, w niektórych jako broń formacji pomocniczych na przykład polska Straż Przemysłowa. Broń zyskała opinię solidnej i niezawodnej. Do tego była łatwo dostępna w dużych ilościach. Między innymi wiele Kar98k było używanych do lat 70. w Izraelu (większość izraelskich egzemplarzy została przebudowana na wersję kalibru 7,62 × 51 mm NATO). Obecnie jest wykorzystywany przez Wachbataillon – reprezentacyjny pododdział Bundeswehry.

Zobacz też

Uwagi

  1. Oficjalnie w armii niemieckiej broń ta klasyfikowana była jako karabinek (niem. karabiner). Jednak ze względu na swoje rozmiary Kar98k często określany jest jako karabin bądź „krótki karabin”.

Przypisy

  1. Witold Głębowicz, Roman Matuszewski, Tomasz Nowakowski: Indywidualna broń strzelecka II Wojny Światowej, Warszawa 2000, s. 28–29.
  2. Szerzej zobacz Richard D. Law: Karabiner 98k als Scharfschützenwaffe, Stuttgart 1998.
  3. Terry Gardner, Peter Chamberlain: Enzyklopädie deutscher Waffen 1939 – 1945. Handwaffen, Artilleri, Beutwaffen, Sonderwaffen, Stuttgart 2006, s. 34.
  4. Wadim Kornijenko: Uzbrojenie Wermachtu i Waffen SS, Białystok 1993, s. 148–155.
  5. Leszek Erenfeicht: Konie robocze. Karabiny powtarzalne II wojny światowej. „Strzał”, 5(25)/2005, s. 28.

Bibliografia

  • Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku), Warszawa 1994.
  • Terry Gardner, Peter Chamberlain: Enzyklopädie deutscher Waffen 1939 – 1945. Handwaffen, Artilleri, Beutwaffen, Sonderwaffen, Stuttgart 2006.
  • Witold Głębowicz, Roman Matuszewski, Tomasz Nowakowski: Indywidualna broń strzelecka II Wojny Światowej, Warszawa 2000.
  • Wadim Kornijenko: Uzbrojenie Wermachtu i Waffen SS, Białystok 1993.
  • Richard D. Law: Karabiner 98k als Scharfschützenwaffe, Stuttgart 1998.

Media użyte na tej stronie

Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of SFR Yugoslavia.svg
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Bundesarchiv Bild 169-0526, Russland, Scharfschütze in Stellung.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 169-0526 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Scharfschütze in seiner Stellung, September 1942, 6. Armee vor Stalingrad.
Bagnet wyjęty z pochwy.JPG
Autor: Kominek1993, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bagnet wyjęty z pochwy
Kar 98K mod01 noBG.png
Autor: Armémuseum (The Swedish Army Museum) through the Digital Museum (http://www.digitaltmuseum.se), Licencja: CC BY-SA 4.0
Darstellung eines Karabiner 98k
2june 2007 188b.jpg
Autor: Utente:Jollyroger, Licencja: CC BY-SA 2.5
German Guard Soldiers (Wachbataillon der Bundeswehr)
Warsaw Uprising by Chrzanowski - Stolica 57 - 14608.jpg
Powstanie Warszawskie: Żołnierz z kompanii "Anna" batalionu "Gustaw" w okopie przy ulicy Długiej 13/15, ze zdobycznym Mauserem 98k. Na drugim planie fragment fasady kościoła Garnizonowego.
K98kclip.jpg
Autor: Michael E. Cumpston, Licencja: CC BY-SA 3.0
Karabiner 98K stripper clip with 8x57mm Mauser rounds.