Karabinek Mauser Kar98
 Karabiner 98AZ | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | Arsenały Królewskie |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Produkcja | 1898-1918 |
| Wyprodukowano | ok. 3000 egz. |
| Dane techniczne | |
| Kaliber | 7,92 mm |
| Nabój | |
| Magazynek | stały, 5 nab.[1] |
| Wymiary | |
| Długość | patrz tabela |
| Długość lufy | patrz tabela |
| Masa | |
| broni | patrz tabela |
| Inne | |
| Prędkość pocz. pocisku | patrz tabela |
Karabiner 98 (Kar98, Kar98A, Kar98AZ) – niemiecki karabinek powtarzalny, opracowany jako skrócona i lżejsza wersja karabinu Gew98.
Historia
Geneza
Pod koniec XIX wieku w Niemczech prowadzone były prace nad nowym karabinem piechoty, który miałby zastąpić nieudany karabin Gew88. Równolegle, prowadzone były prace nad karabinkiem, konstrukcyjnie związanym z opracowywanym karabinem[2].
W tym okresie podstawowym uzbrojeniem piechoty były długie karabiny. Jednakże w oddziałach kawalerii oraz pomocniczych (m.in. artyleria, saperzy) ich gabaryty były niepraktyczne, dlatego też uzbrajano je w karabinki. Często karabinki wywodziły się konstrukcyjnie z karabinów, powstawały m.in. przez skrócenie lufy i zastosowanie lżejszych łóż[3].
Versuchskarabiner 98 i Karabiner 98A
W roku 1898 wyprodukowano pierwsze egzemplarze nowego karabinka, które przekazano wybranym jednostkom do testów. Oznaczono go jako Versuchskarabiner 98, czyli karabinek próbny wzór 98. Ogółem powstało ok. 3000 tych karabinków. Z wyglądu przypominał trochę karabinek Kar88 – łoże sięgało aż do wylotu lufy, zaś nakładka całkowicie zakrywała lufę od góry. Całość zakończona była okuciem, które stanowiło jednocześnie podstawę oraz osłonę muszki. Karabinek miał bączek tylny, wąski z kanalikiem oraz stałym strzemieniem po lewej stronie. Bączek trzymany był przez sprężynę, tak jak w karabinie Gew98. W broni zastosowano krzywiznowy z krzywizną w ramieniu wyskalowany od 200 do 1200 m. Rączka zamka była wygięta i opuszczona w dół, dzięki czemu przylegała do łoża. Kabłąk był trochę mniejszy niż w karabinie i nie miał otworu do klamry pasa. Pas mocowany był do boku kolby poprzez przeciągnięcie przez podłużny otwór i następnie blokowany klamrą po prawej stronie. Konstruktorzy karabinka nie przewidzieli możliwości mocowania do niego bagnetu[4].
Testy przeprowadzone w jednostkach wyszły niezbyt korzystnie i karabinki próbne dość szybko wycofano. W ich miejsce wprowadzono drugi wzór karabinka określany jako Karabiner 98A. Litera „A” występująca w oznaczeniu została wzięta od niemieckiego słowa Aufpflanzvorrichtung, co znaczy nasada bagnetu. Karabinek Kar98A był w nią wyposażony dzięki czemu istniała możliwość stosowania bagnetu umocowanego na wspomnianej broni. Karabinek ten występował w kilku, nieznacznie różniących się od siebie odmianach dla kawalerii oraz artylerii[5].
Einheitskarabiner 98
W czerwcu 1902 roku decyzją Cesarza Wilhelma oficjalnie przyjęto do wyposażenia nowy, wspólny dla wszystkich jednostek wzór karabinku oznaczony jako Einheitskarabiner 98, czyli karabinek ujednolicony wzór 98[5].
W stosunku do poprzedników uległ zmianie celownik. Był nieco większy i wyskalowany od 300 m do 1800 m. Karabinek nie miał tylnego bączka, łoże było gładkie i sięgało do bączka przedniego. Był on podobny do tego zastosowanego w karabinie Gew98, lecz nie miał haczyka tylko stały strzemień z lewej strony. Wodzidło bagnetu i otwór na wycior opuszczone były o kilka milimetrów. Przez otwór w komorze nasady, bezpośrednio pod lufą, przechodziła cienka, przednia część łoża. Sięgała ona aż do wylotu lufy, która zakończona była osłoną podstawy muszki. Nakładka sięgała od podstawy celownika do bączka[5].
Pierwsze wzory karabinków Kar98 projektowane były do amunicji z pociskami tępołukowymi Patrone 88. W 1905 roku przyjęto nowy typ amunicji z pociskami ostrołukowymi S-Patrone. Próby z dostosowaniem produkowanych karabinków do nowej amunicji zakończyły się fiaskiem. Podczas strzelania nową amunicja obserwowano dużo odrzut, huk i błysk, co było niedopuszczalne. Wobec tego w roku 1905 zakończono produkcję karabinków Einheitskarabiner 98. W sumie, w ciągu trzech lat, w Arsenale Królewskim w Eufurcie wyprodukowano około 20 000 egzemplarzy. Większość z nich trafiła w ręce żołnierzy Niemieckiego Wschodnio-Azjatyckiego Korpusu Ekspedycyjnego oraz do jednostek stacjonujących w Afryce[6].
Karabiner 98AZ
W roku 1908 wprowadzono nowy typ karabinku zastępujący dotąd używane karabinki Einheitskarabiner 98. Otrzymał on zwyczajową nazwę Karabiner 98AZ (Kar98AZ). Litery oznaczały kolejno „A” – Aufpflanzvorrichtung, czyli nasada bagnetu, „Z” Zusammensetzvorichtung, czyli koźlik. Oficjalnie jednak na komorach zamkowych wybijano jedynie oznaczenie Kar. 98. Nazwa nieoficjalna funkcjonowała dla rozróżnienia tego konkretnego wzoru[7].
Kar98AZ projektowany był od początku do nowej amunicji z pociskami S-Patrone. Zastosowano dłuższą lufę, co zmniejszyło odrzut i płomień wylotowy do akceptowalnego poziomu. Kolba przechodziła w łoże sięgające prawie wylotu lufy. Nakładka na lufę sięgała od tulei komory oporowej do bączka przedniego. W nakładce umiejscowiony był otwór, w którym znajdowała się podstawa celownika. Bączek przedni był blisko wylotu lufy, cofnięty tylko nieco ponad długość wodzidła bagnetu. Muszka miała osłonę chroniącą ją z boków. Od strony wylotu miała ona specjlany zaczep służący do mocowania ochraniacza wylotu lufy. W okresie I wojny światowej zaczep ten wykorzystywano także podczas montażu tłumika płomieni. Na spodzie łoża, za bączkiem przednim umieszczony był koźlik. Służył on głównie do ustawiania karabinów w kozioł. W poprzednich wzorach karabinków nie było to możliwe[8].
Karabinek Kar98AZ miał niemal identyczną komorę zamkową jak w karabinie Gew98. Jednakże w przypadku karabinka inne były wymiary komory ryglowej. Ponadto komora zamkowa była oksydowana na czarno. Rączka zamka zagięta była w dół, jednak w przeciwieństwie do poprzednich wzorów karabinków zakończona była metalową kulką[9].
W czasie I wojny światowej karabinki wykorzystywane były w kawalerii, artylerii, oddziałach rowerzystów, saperów, jednostkach łączności, lotnictwie, marynarce wojennej oraz w oddziałach transportowych. Ponadto chętnie korzystali z nich niektórzy snajperzy oraz członkowie oddziałów szturmowych Sturmtruppe[10].
Produkcja karabinków odbywała się tylko w Arsenałach Królewskich, razem w latach 1908-1918 powstało około 1,5 mln egzemplarzy. Największą liczbę wyprodukował Arsenał w Erfurcie. W czasie I wojny światowej w konstrukcji karabinków wprowadzono pewne modyfikacje. Wprowadzono żłobienia chwytowe po bokach łoża oraz podstawę do rozbierania zamka. Ponadto karabinki produkowane od 1916 miały w większości łoża wykonane z drewna bukowego, zamiast drewna orzechowego[11].
Konstrukcje wzorowane na Kar98AZ
Po zakończeniu I wojny światowej podstawowym uzbrojeniem nowo utworzonej Reichswehry stały się zmodernizowane karabiny Gewehr 98, które wykorzystywano pod oznaczeniem Karabiner 98b. Zmieniono, także oznaczenie karabinka Kar98AZ na Karabier 98a (w skrócie Kar98a)[12] [13].
W roku 1925 produkcję nieco zmodyfikowanych karabinków Kar98AZ podjęto również w Polsce, pod oznaczeniem Karabinek wz. 98. Początkowo planowano, że karabinki wz. 98 będą podstawową bronią Wojska Polskiego, zastępując długie karabiny Mauser. Jednakże poważną wadą karabinków wz. 98 było słabe mocowanie bagnetu. W przypadku formacji pomocniczych wada ta nie miała dużego znaczenia, jednakże dla oddziałów piechoty był to duży problem. Wobec w Polsce tego postanowiono opracować nowy wzór karabinka, który nie posiadałby wad Kar98AZ. Nowy karabinek wprowadzono na wyposażenie Wojska Polskiego pod oznaczeniem karabinek wz. 29 [14].
Podobne konstrukcje powstały także w innych państwach: np. czechosłowacki karabinek vz. 24 oraz belgijski karabinek M1924/30 [15].
Dane techniczne
| Versuchskarabiner 98 | Einheitskarabiner 98 | Karabiner Kar98AZ | Karabinek wz. 98 | Karabinek wz. 29 | Karabinek vz. 24 | Karabinek M1924/30 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo pochodzenia |  Cesarstwo Niemieckie |  II Rzeczpospolita |  Czechosłowacja |  Belgia | |||
| Kaliber | 7,92 mm | 7 mm | |||||
| Nabój | 7,92 x 57 mm (Patrone 88) | 7,92 x 57 mm (S-Patrone) | 7,92 x 57 mm (wz. „S”) | 7,92 x 57 mm (S-Patrone) | 7 x 57 mm | ||
| Długość broni [mm] | 950 | 945 | 1100 | 1097 | |||
| Długość lufy [mm] | 440 | 430 | 600 | 590 | |||
| Masa broni [kg] | 3,5 | 3,4 | 3,9 | 4,1 | 3,9 | ||
| Prędkość początkowa pocisku [m/s] | bd. | bd. | 860 | 845 | 860 | bd. | |
Źródło: [1].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 47.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 36.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 35.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 36-37.
- ↑ a b c Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 37.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 37-38.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 38-41.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 41.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 41-42.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 43.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 43-46.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 29.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 44-46.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 53-57.
- ↑ Hałaj i Rozdżestwieński 2010 ↓, s. 57.
Bibliografia
- Krzysztof Haładaj, Paweł Rozdżestwieński: Karabiny i karabinki Mauser 98 w Wojsku Polskim w latach 1918-1939. ZP Grupa Sp. z o.o., 2010. ISBN 978-83-61529-90-3. (pol.).
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
.svg)
.svg)
.svg)
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Autor: Armémuseum (The Swedish Army Museum), Licencja: CC BY-SA 4.0
Neue Version des Photos "https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Karabiner_1898a.jpg" mit entferntem Hintergrund, entferntem Archivetikett und hinzugefügten technischen Schatten.
