Karagana syberyjska
 (c) Sten, CC BY-SA 3.0 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | karagana syberyjska | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Caragana arborescens Lam. Encycl. 1:615. 1785 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Karagana syberyjska zwana też akacją syberyjską, akacją żółtą lub grochodrzewem syberyjskim (Caragana arborescens Lam.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Pochodzi ze wschodniej Azji: Syberii i Mandżurii. W Europie, w tym także Polsce uprawiany i dziczejący[5].
Morfologia
- Pokrój
- Krzew lub małe drzewo wysokości do 6 m. Ma sztywne i wyprostowane gałęzie i szarozielonkawą korę.
- Liście
- Parzysto-pierzaście złożone, 8-12-listkowe, jasnozielone. Poszczególne listki są eliptycznie wydłużone lub odwrotnie jajowate, szczyty mają zaokrąglone i zakończone wyrostkiem. Młode liście są jedwabiście owłosione.
- Kwiaty
- Motylkowe, żółte, długości około 2 cm, stojące pojedynczo lub zebrane w pęczki po 2-4. Kwitnie w połowie maja. Roślina miododajna.
- Owoc
- Strąk długości do 5 cm, pękając gwałtownie się skręca i rozrzuca nasiona. Dojrzewają one w sierpniu, mają szary lub ciemnobrązowy kolor. Zachowują zdolność kiełkowania do 3 lat.
Występowanie
Karagana naturalnie występuje w północno-wschodnich Chinach (prowincja Heilongjiang), w pasie ciągnącym się na pograniczu leśnej i stepowej strefy Syberii (Ałtaj, Sajany), w Chinach północno-zachodnich (region autonomiczny Sinciang), we wschodnim i centralnym Kazachstanie, na południowym Uralu, na Kaukazie (w Gruzji) i in. W Ałtaju, na stepach przedgórzy rozciągających się na wysokościach 350-600 m n.p.m., stanowi ważny składnik roślinności krzewiastej. Występuje w tych górach także jako element podszycia górskich lasów modrzewiowych[6]. W Sajanach, w dolinie Irkutu, rośnie w laskach wierzbowo-topolowych. Spotkamy ją tam i znacznie wyżej, w piętrze subalpejskim (2000-2400 m n.p.m.), w zaroślach tworzonych z różanecznikami, brzozą okrągłolistną, olszą (Alnus fruticosa), płożącą się wierzbą (Salix vestita) i in.[7] W parkowych lasach modrzewiowych w pd.-wsch. części Kotliny Tuwińskiej wysokie krzewy karagany tworzą wraz z różanecznikami piętro podszycia[8]. W Mugodżarach, stanowiących południowe przedłużenie Uralu, tworzy suche zarośla wraz z tawułami, dziką wiśnią i migdałowcem karłowatym[9].
W Polsce w stanie dzikim występuje w skupiskach zaroślowych wraz z głogiem, robinią i nawłocią jako roślina zajmująca dawne murawy i pastwiska, np. w Dębnicko-Tynieckim obszarze łąkowym[10]. Ze względu na inwazyjne rozrastanie podlega w Parkach Narodowych programom obserwacji oraz ograniczania występowania, m.in. Kampinoskim Parku Narodowym[11], Biebrzańskim Parku Narodowym[12] oraz Parku Narodowym Bory Tucholskie[13].
Zastosowanie
- Roślina ozdobna, stosowana jest głównie na żywopłoty. W systemach żywopłotowych wielorzędowych sadzona bywa w rzędach zewnętrznych. Jeżeli używana jest do tworzenia samodzielnego żywopłotu sadzi się ją zwykle dwurzędowo w odstępach 30-35 cm. Rośnie nawet na najbardziej jałowych gruntach. Uprawiana jest z nasion, które kiełkują w 2-3 tygodnie po wysianiu, lub z sadzonek zielnych zbieranych latem. Zebrane dojrzałe nasiona można wysiewać od razu, lub na sucho przetrzymywać w chłodnym pomieszczeniu do wiosny. Bardzo dobrze znosi przycinanie, nawet bardzo drastyczne – intensywnie się wtedy rozkrzewia.
- Zapewnia schronienie dla ptaków, które lubią budować gniazda w jej gęstych zaroślach.
- Roślina miododajna, której obficie kwitnące żółte kwiaty zwabiają pszczoły. W rejonach o masowym występowaniu karagany miododajność jej zarośli sięga do 300-350 kg miodu z hektara.
- Jako element wyżywienia. W tym celu świeże strąki można gotować przed zjedzeniem i traktować niczym fasolkę szparagową. Natomiast kwiaty można dodawać do sałatek.
- Jako drzewko bonsai, które jako jedno z nielicznych może być hodowane zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
- ↑ Caragana arborescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 48, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 321-322
- ↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 341
- ↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 348
- ↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 115
- ↑ Krzysztof Okrasiński: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu rozporządzenia w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego górnej Wisły (pol.). Zielone oko, kwiecień 2011. [dostęp 2018-11-09].
- ↑ Anna Bomanowska, Marek Ferchmin, Izabella Kirpluk, Anna Otręba: Inwazyjne gatunki roślin we florze Puszczy Kampinoskiej. [dostęp 2018-11-09].
- ↑ Lech Krzysztofiak i Anna Krzysztofiak: Zwalczanie inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia (pol.). Stowarzyszenie Człowiek i przyroda, 2015. [dostęp 2018-11-09].
- ↑ Eliminacja gatunków obcych w tym inwazyjnych z obszaru Parku Narodowego Bory Tucholskie (pol.). PN Bory Tucholskie. [dostęp 2018-11-09].
Bibliografia
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- Otwarta Encyklopedia Leśna. [dostęp 2007-11-30].
Media użyte na tej stronie