Karb (Bytom)
| Dzielnica Bytomia | |
 Widok na Karb w 2018 roku, z lewej: kopalnia węgla kamiennego Bobrek-Piekary ruch Bobrek, z prawej: kościół pw. Dobrego Pasterza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Prawa miejskie | 1 kwietnia 1951 |
| Powierzchnia | 3,44[1] km² |
| Wysokość | około 293–297[2] m n.p.m. |
| Populacja (2018) • liczba ludności |
|
| • gęstość | 1829 os./km² |
| Strefa numeracyjna | 032 |
| Kod pocztowy | 41-906 |
| Tablice rejestracyjne | SY |
Położenie na mapie Bytomia | |
| 50°21′12″N 18°52′20″E/50,353333 18,872222 | |
Portal  Polska | |
Karb (niem. Karf) – dzielnica Bytomia, położona w południowo-zachodniej części miasta. Dawna kolonia robotnicza, przyłączona do Bytomia 1 kwietnia 1951 roku; do 1875 roku część Miechowic.
Etymologia nazwy
Pochodzenie nazwy Karb wywodzono od różnych słów (np. „kar” w znaczeniu wąwóz, kotlina[4]), którym próbowano przypisać znaczenie związane z osadą. Pochodzenie od słowa:
- „karp” wiązano z hodowlą ryb, głównie karpia
- „karw” (stpl. wół) wiązano z rolniczym charakterem miejscowości i wypasem bydła
- „karb” tłumaczono działalnością komory celnej, która karbowała (znaczyła) liczbę przejeżdżających wozów[4].
Historia
W 1451 wzmiankowano staw Karwia, a w 1455 roku wspomniano o dwóch stawach[5], prowadzono hodowlę ryb prawdopodobnie do XVIII wieku[4]. Na początku XIX wieku w osadzie znajdowało się niewiele zabudowań, była tam m.in. gospoda z końca XVIII wieku, zagroda oraz pola uprawne[4]. Franz Aresin[6] sprowadził do Karbia osadników, których potrzebował do tworzonej w Miechowicach kopalni galmanu Maria[4][7] (kopalnia została uruchomiona w 1823 roku[8]). Zabudowania powstawały głównie wokół skrzyżowania dróg biegnących od Miechowic do Bytomia oraz z Rudy do Tarnowskich Gór[4]. W 1850 roku przez Karb poprowadzono kolejową linię normalnotorową (zob. stacja Bytom Karb), w 1854 roku otwarto dwie linie kolei wąskotorowej[4]. Na północ od Wzgórza Gryca znajdowała się kopalnia piasku, pozostałości po niej można było dostrzec jeszcze w latach 90. XX wieku[9]. Działalność górnicza oraz rozwój transportu doprowadziły do rozwoju kolonii i przyrostu liczby mieszkańców[4].
Karb należał do wsi Miechowice jako jej kolonia[4], został od niej odłączony w 1875 roku i utworzył samodzielną gminę[10], w tymże roku kolonia liczyła 48 właścicieli domów[4].
Karb na początku XX wieku był kolonią robotniczą[11], mieszkali w nim pracownicy huty żelaza Julia oraz kopalni węgla kamiennego Bobrek[12]. Karb od 1928 do 1951 roku należał do gminy Bobrek-Karb, 1 kwietnia 1951 roku został włączony do Bytomia[13].
Na skutek działalności wydobywczej w Karbiu doszło do licznych szkód górniczych, przez co wyburzono kilka budynków mieszkalnych[12], zamknięto m.in. restaurację McDonald’s[14].
Obiekty na terenie dzielnicy
Dzielnicę przecina droga krajowa nr 94. Na terenie Karbia znajdują się:
- Kopalnia Węgla Kamiennego Bobrek-Piekary
- zabytkowy neogotycki kościół pw. Dobrego Pasterza z 1909 roku
- dom zakonny wspólnoty Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej
- kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Domu Sióstr Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej (ul. ks. Popiełuszki 6).
- kaplica pogrzebowa na cmentarzu przy ul. ks. Popiełuszki
- stacja kolejowa Bytom Karb obsługująca do pociągi osobowe relacji Katowice-Lubliniec
- Cmentarz parafialny przy ul. ks. Popiełuszki
- Centrum Handlowe Plejada Bytom
- Przedszkole nr 36 w Bytomiu
- Gimnazjum nr 8 im. J. Korczaka w Bytomiu
- Szkoła Podstawowa nr 21 im. J. Lompy w Bytomiu
- Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego, koło Karb
- Młodzieżowy Dom Kultury nr 2
Przypisy
- ↑ Michał Brzezinka, Wojciech Brol: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu strategii rozwoju miasta Bytom 2020+. Bytom: 2014-07, s. 49.
- ↑ Schyma 1925 ↓, s. 5.
- ↑ http://44mpa.pl/wp-content/uploads/2018/10/BYTOM_MPA_dokument.pdf
- ↑ a b c d e f g h i j Adam Kubacz: Nazwy miejscowe i terenowe (łanowe na terenie Miechowic). [w:] Gazeta Miechowic [on-line]. [dostęp 2018-06-05].
- ↑ Schyma 1925 ↓, s. 8.
- ↑ Schyma 1925 ↓, s. 13.
- ↑ Kubacy ↓, s. 1.
- ↑ Schyma 1925 ↓, s. 21.
- ↑ Kubacy ↓, s. 5–6.
- ↑ Edward Wieczorek, Leonard Kłos: Miechowice i okolice. Przyroda i zabytki. Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2013, s. 23. ISBN 978-83-62234-72-1.
- ↑ Christine Maria Przybyła. „Witamy na Bobrku!”, czyli zmiana i trwanie bytomskiej kolonii robotniczej po okresie transformacji ustrojowo-ekonomicznej. „Journal of Urban Ethnology”, s. 102, 2015. ISSN 14290618.
- ↑ a b Michał Zieliński: Życie w mieście, które się wali: „Tutaj kiedyś stał mój dom”. Grupa WP, 2018-03-02. [dostęp 2018-06-05].
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147.
- ↑ Tomasz Nowak: Tąpnęło i po burgerach. [w:] Życie Bytomskie [on-line]. 2016-06-13. [dostęp 2018-06-05].
Bibliografia
- Adam Kubacy: Obiekty przemysłowe na terenie gminy. Bractwo Gwarków Związku Górnośląskiego. s. 5–6. [dostęp 2018-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-30)].
- Heinrich Schyma: Bausteine zur Heimatkunde von Karf. Festgabe zum 50 Jähr. Bestehen der Gemeinde. Heimatkundliche Arbeitsgemeinschaft Miechowitz, 1925.
Linki zewnętrzne
- Karb na starych pocztówkach. gregor-wychowski.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-11)].
Media użyte na tej stronie
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół parafialny pw. Dobrego Pasterza, ul. Popiełuszki 4, Bytom-Karb, widok od południa
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bloki przy ul. Konstytucji (88c i 88b) w Bytomiu-Karbiu.
Autor: Przykuta, Licencja: CC BY-SA 3.0
KWK Bobrek, a dokładniej KWK Bobrek-Centrum
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok na Karb, dzielnicę Bytomia. Z lewej: kopalnia węgla kamiennego Bobrek-Piekary ruch Bobrek, z prawej: kościół pw. Dobrego Pasterza.
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zabudowa przy ul. Krańcowej w Bytomiu-Karbiu, widoczne przerwy w ciągu zabudowy po wyburzonych budynkach pod numerami 7 i 6 (w głębi).
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek baru restauracyjnego „Pod Flotą” w Bytomiu-Karbiu, ul. Konstytucji 138.