Kardynałowie z nominacji Paschalisa II

Paschalis II (1099–1118) mianował co najmniej 66 nowych kardynałów.

Baza źródłowa do rekonstrukcji Kolegium Kardynalskiego za jego pontyfikatu, choć znacznie bogatsza niż w poprzednich stuleciach, jest wciąż pełna luk, stąd poniższa lista może być niekompletna, zwłaszcza dla pierwszej dekady jego rządów. Na podstawie dostępnych materiałów źródłowych nie jest też możliwe precyzyjne określenie dat promocji poszczególnych kardynałów, można jedynie ustalić daty przybliżone, z marginesem błędu dochodzącym w niektórych przypadkach nawet do kilku lat[1]. Wiadomo, że zgodnie z obowiązującym wówczas prawem kościelnym nominacje kardynalskie miały miejsce co do zasady w tzw. soboty kwartalne, a czasem wyjątkowo także w Wielką Sobotę lub sobotę przed niedzielą pasyjną[2]. Najczęściej przyjmuje się, że kardynał został mianowany w ostatnią sobotę kwartalną przed pierwszą wzmianką dokumentacyjną o nim jako kardynale[3], w niektórych przypadkach jednak data ta jest korygowana w oparciu o dodatkowe przesłanki, w szczególności miejsce danego kardynała w porządku starszeństwa, wynikające z kolejności podpisów na papieskich przywilejach. W odniesieniu do pontyfikatu Paschalisa II ta druga przesłanka ma szczególnie duże znaczenie z uwagi na zbyt skromny zasób dokumentów[4].

W nawiasach podane są okresy, w jakich poszczególni kardynałowie występują w źródłach. Jako przybliżone daty nominacji podawane są najpóźniejsze możliwe daty promocji według ww. kryteriów.

Nominacje ok. 1100

  1. Albericus – kardynał prezbiter S. Pietro in Vincoli[5] (14 kwietnia 1100 – 20 listopada 1100)
  2. Augustinus – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati[5] (11 kwietnia 1100 – 1103)
  3. Bonifatius – kardynał prezbiter S. Marco[6] (11 kwietnia 1111 – 1130)[7]
  4. Robertus Parisiensis – kardynał prezbiter S. Eusebio[6] (25 sierpnia 1100 – 23 marca 1112), pozbawiony urzędu w 1112, następnie[8] kardynał prezbiter S. Sabina (24 września 1120 – styczeń 1122) i ponownie[9] kardynał prezbiter S. Eusebio (6 kwietnia 1123)
  5. Crescentius – kardynał biskup Sabiny[10] (4 marca 1102 – 21 lipca 1126)
  6. Johannes OSB, opat S. Salvatore in Telese – kardynał biskup Tusculum[10] (15 października 1100 – zm. w październiku 1119)
  7. Nicolaus – kardynał prezbiter (ok. 1100)[11], następnie arcybiskup Brindisi (7 stycznia 1101 – zm. 1104)
  8. Romanus – kardynał prezbiter S. Prisca[12] (15 marca 1101 – 25 lutego 1114)

Nominacje ok. 1101

  1. Richardus, kanonik kapituły w Metz – kardynał biskup Albano[13] (14 kwietnia 1101 – zm. w styczniu 1115)
  2. Atto – kardynał diakon S. Teodoro[14] (30 listopada 1101 – 7 lipca 1106)

Nominacje ok. 1102

  1. Petrus Senex – kardynał biskup Porto[15] (marzec 1102 – maj 1133)[7]
  2. Gregorius de Ceccano, kapelan i skryptor papieski – kardynał prezbiter Ss. Apostoli[16] (18 lutego 1107 – 11 maja 1112; pozbawiony urzędu ok. 1112; ponownie[17] 6 kwietnia 1123 – marzec 1138)[7], antypapież Wiktor IV (marzec 1138 – 29 maja 1138), od 29 maja 1138 ponownie kardynał prezbiter Ss. Apostoli, pozbawiony urzędu w kwietniu 1139
  3. Benedictus – kardynał prezbiter S. Pietro in Vincoli[16] (23 marca 1112 – 19 lutego 1127)
  4. Anastasius – kardynał prezbiter S. Clemente[16] (4 marca 1102 – 6 maja 1125)
  5. Galterus – kardynał diakon[18] (16 listopada 1102 – 8 grudnia 1102)

Nominacja ok. 1103

  1. Leo OSB, bibliotekarz opactwa Montecassino – kardynał biskup Ostii[19] (7 września 1109 – zm. 22 maja 1115)

Nominacje ok. 1105

  1. Risus – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Damaso[20] (20 marca 1105 – 23 marca 1112), następnie arcybiskup Bari (2 kwietnia 1112 – zm. 1118)
  2. Hubaldus – kardynał diakon[20] (18 marca 1105)
  3. Hugo – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano[20] (marzec 1105 – 19 czerwca 1112), następnie[21] kardynał prezbiter (listopad 1112)

Nominacje ok. 1106

  1. Landulfus – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina[22] (2 listopada 1106 – 8 listopada 1108), następnie arcybiskup Benewentu (8 listopada 1108 – zm. 4 sierpnia 1119)
  2. Romanus – kardynał prezbiter S. Prassede[22] (1109 – 23 marca 1112)
  3. Johannes – kardynał prezbiter S. Cecilia[22] (23 marca 1112 – 7 maja 1128)
  4. Divizzo – kardynał prezbiter Ss. Silvestro e Martino[22] (11 października 1106 – 14 stycznia 1121), następnie[23] kardynał biskup Tusculum (4 marca 1121 – 16 maja 1122)
  5. Berardus de Marsi OSB, subdiakon S.R.E. – kardynał diakon S. Angelo[24] (24 lutego 1107 – 7 września 1109), następnie kardynał prezbiter S. Crisogono (1110)[25] i w końcu biskup Marsi (1110 – 3 listopada 1130)

Nominacje ok. 1108

  1. Cuno CanReg, opat Arrouaise – kardynał biskup Palestriny (sierpień 1109 – zm. 9 sierpnia 1122)
  2. Gregorius OSB – kardynał diakon S. Eustachio[26] (23 marca 1112 – 7 grudnia 1134)[7]
  3. Leo OSB, skryptor papieski – kardynał diakon Ss. Vito e Modesto[26] (4 września 1108 – zm. w lutym 1117)
  4. Odelricus, scholastyk w Reims – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere[27] (9 kwietnia 1109 – zm. 9 września 1110/13)

Nominacje ok. 1109

  1. Anastasius – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo[28] (7 września 1109)
  2. Romoaldus – kardynał diakon S. Maria in Via Lata[29] (2 stycznia 1113 – 15 września 1121), następnie arcybiskup Salerno (15 września 1121 – zm. 1 kwietnia 1136)
  3. Gregorius, kapelan i skryptor papieski – kardynał diakon S. Lucia in Septisolio[29] (23 marca 1112 – 6 kwietnia 1123)
  4. Aldo, kapelan i skryptor papieski – kardynał diakon Ss. Sergio e Bacco[29] (11 kwietnia 1111 – 15 czerwca 1121)
  5. Boso – kardynał diakon[29] (15 września 1112 – 13 lutego 1113), następnie[30] kardynał prezbiter S. Anastasia (16 października 1113 – 1122) i w końcu biskup Turynu (13 grudnia 1122 – zm. 30 kwietnia 1130?)
  6. Theobaldus Boccapecus – kardynał diakon S. Maria Nuova[29] (30 stycznia 1110 – 17 kwietnia 1121), następnie[31] kardynał prezbiter S. Anastasia (6 kwietnia 1123 – 16 grudnia 1124)

Nominacje ok. 1111

  1. Theobaldus – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo[32] (11 kwietnia 1111 – 6 kwietnia 1123)
  2. Johannes – kardynał prezbiter S. Pudenziana[32] (11 kwietnia 1111)
  3. Gregorius, archidiakon Lukki – kardynał prezbiter S. Crisogono[32] (11 kwietnia 1111 – zm. 30 listopada 1113)
  4. Rainerius – kardynał prezbiter Ss. Marcellino e Pietro[32] (11 kwietnia 1111 – 17 kwietnia 1121)
  5. Vitalis – kardynał prezbiter S. Balbina[32] (11 kwietnia 1111 – 24 maja 1116), następnie[33] kardynał biskup Albano (21 grudnia 1116 – 28 marca 1126)

Nominacje ok. 1112

  1. Albericus – kardynał prezbiter S. Sabina[34] (23 marca 1112 – 19 czerwca 1112)
  2. Rossemanus OSB – kardynał diakon S. Giorgio[34] (23 marca 1112 – 4 września 1128)
  3. Oderisius de Sangro OSB, prepozyt opactwa Montecassino – kardynał diakon S. Agata[35] (październik 1113 – zm. 30 sierpnia 1137?)[7]
  4. Nicolaus OSB – kardynał prezbiter (listopad 1112)

Nominacje ok. 1113

  1. Comes – kardynał diakon S. Maria in Aquiro[36] (21 grudnia 1116 – 6 lutego 1126)
  2. Petrus Petrileonis OSBCluny – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano (16 października 1113[36] – 21 maja 1120), następnie[37] kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere (16 czerwca 1120 – 14 lutego 1130), antypapież Anaklet II (14 lutego 1130 – zm. 25 stycznia 1138)
  3. Petrus Pisanus, kapelan i skryptor papieski – kardynał diakon S. Adriano[36] (16 października 1113 – 22 grudnia 1116), następnie[38] kardynał prezbiter S. Susanna (24 stycznia 1118 – 11 kwietnia 1139)[39], pozbawiony urzędu w kwietniu 1139, ponownie kardynał prezbiter S. Susanna od 1143, zm. 1144

Nominacje ok. 1114

  1. Conradus – kardynał prezbiter S. Pudenziana[40] (25 lutego 1114 – 1127), następnie[41] kardynał biskup Sabiny (7 maja 1128 – 12 lipca 1153), Papież Anastazy IV (12 lipca 1153 – zm. 3 grudnia 1154)
  2. Theodericus, scholastyk w Hildesheim – kardynał prezbiter S. Crisogono[40] (8 marca 1114 – zm. 22 grudnia 1115)
  3. Henricus – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere[40] (10 maja 1114)
  4. Hugo Pisanus, kapelan i skryptor papieski – kardynał diakon S. Nicola in Carcere[42] (7 lipca 1114)

Nominacje ok. 1115

  1. Gregorius – kardynał prezbiter S. Prisca[43] (24 stycznia 1118? – 17 kwietnia 1121)
  2. Desiderius, subdiakon S.R.E. – kardynał prezbiter S. Prassede[43] (2 stycznia 1116 – 21 czerwca 1138)[44]

Nominacje ok. 1116

  1. Deusdedit – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Damaso[45] (24 maja 1116 – 19 kwietnia 1129)
  2. Gregorius – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina[45] (1116 – 28 listopada 1125)
  3. Hugo Alatrinus, kapelan i skryptor papieski – kardynał prezbiter Ss. Apostoli[45] (24 stycznia 1118 – 10 listopada 1121)
  4. Johannes OSB – kardynał prezbiter S. Eusebio[45] (24 maja 1116 – wrzesień 1122)
  5. Gregorius de Papa, kleryk pałacowy – kardynał diakon S. Angelo[45] (24 maja 1116 – 14 lutego 1130), Papież Innocenty II (14 lutego 1130 – zm. 24 września 1143)
  6. Johannes – kardynał diakon S. Lucia in Orfea[45] (24 marca 1116 – 22 grudnia 1116)
  7. Lambertus, archidiakon Bolonii – kardynał biskup Ostii[46] (20 kwietnia 1117 – 21 grudnia 1124), Papież Honoriusz II (21 grudnia 1124 – zm. 13 lutego 1130)
  8. Guido OSB – kardynał prezbiter S. Balbina[47] (21 grudnia 1116 – zm. 7 stycznia 1120)
  9. Saxo, kapelan i skryptor papieski – kardynał prezbiter S. Stefano[48] (24 stycznia 1118 – 14 września 1131)[7]
  10. Johannes de Crema – kardynał prezbiter S. Crisogono (1116 – 11 stycznia 1134)

Nominacje ok. 1117

  1. Amicus OSB, opat S. Vincenzo al Volturno – kardynał prezbiter Ss. Nereo ed Achilleo[49] (20 kwietnia 1117 – zm. 4 stycznia 1139)[50]
  2. Crisogonus, kapelan i skryptor papieski, subdiakon S.R.E. – kardynał diakon S. Nicola in Carcere[49] (20 kwietnia 1117 – 26 czerwca 1122)
  3. Crescentius de Anagnia, kapelan i skryptor papieski – kardynał diakon[51], następnie[52] kardynał prezbiter Ss. Marcellino e Pietro (1122 – 11 kwietnia 1139)[50], pozbawiony urzędu w kwietniu 1139
  4. Henricus, dziekan kapituły w Mazara del Vallo – kardynał diakon S. Teodoro[53] (24 stycznia 1118)

Przypisy

  1. ↑ Odnośnie do bazy źródłowej z okresu pontyfikatu Paschalisa II zob. Klewitz, s. 99-100 i 114, a przede wszystkim Hüls, s. 54-64. Przybliżone daty promocji na podst. Hüls, s. 77-88 (zwł. 83-85).
  2. ↑ Werner Maleczek, Papst und Kardinalskolleg von 1191 bis 1216, Wiedeń 1984, s. 289. Johannes M. Brixius, Die Mitglieder des Kardinalkollegiums von 1130-1181, Berlin 1912, s. 7-15, przyjmuje piątki kwartalne jako daty promocji. Rozbieżność ta ma w dużej mierze charakter pozorny, zależy bowiem od tego, czy jako datę promocji uważa się zatwierdzenie nominacji na tajnym konsystorzu, co miało miejsce w piątki, czy też oficjalne ich ogłoszenie i udzielenie nominatom święceń, co miało miejsce w soboty. W artykule przyjęto soboty jako dni właściwych promocji.
  3. ↑ Zob. B. Zenker, Die Mitglieder des Kardinalkollegiums von 1130 bis 1159, Würzburg 1964, s. 220 i nast., z tym, że Zenker przyjmuje, że promocje miały miejsce w piątki kwartalne (a nie soboty).
  4. ↑ Por. Hüls, s. 54-88. Na podstawie analizy porządku starszeństwa na bullach papieskich Hüls doszedł do wniosku, że wielu kardynałów zostało mianowanych na wiele lat przed tym, jak po raz pierwszy wspomniani są w źródłach.
  5. ↑ a b Nominacja miała miejsce najpóźniej 25 lutego 1100.
  6. ↑ a b Ponieważ Robert jest poświadczony od 25 sierpnia 1100, a Bonifacy (udokumentowany dopiero od 1111) podpisywał się na bullach papieskich przed Robertem, ich nominacje mogły mieć miejsce najpóźniej w sobotę kwartalną 26 maja 1100.
  7. ↑ a b c d e f Od 14 lutego 1130 w obediencji antypapieża Anakleta II.
  8. ↑ Rehabilitacja prawdopodobnie 12 czerwca 1120.
  9. ↑ Prawdopodobnie od 10 marca 1123.
  10. ↑ a b Crescenzio z Sabiny podpisywał się zawsze przed Janem z Tusculum, który po raz pierwszy pojawia się w dokumencie z 15 października 1100. Ostatnia sobota kwartalna przed tą datą przypadała 22 września 1100 i jest to najpóźniejsza możliwa data ich promocji.
  11. ↑ W dokumencie Paschalisa II z 7 stycznia 1101 jest poświadczone, że nowo mianowany arcybiskup Brinidisi był uprzednio kardynałem prezbiterem. Innych świadectw dotyczących jego godności kardynalskiej brak, por. Ganzer, s. 57 nr 18. Sugeruje to, że był on kardynałem bardzo krótko.
  12. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 22 grudnia 1100.
  13. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 16 marca 1101.
  14. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 21 września 1101.
  15. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 28 lutego 1102.
  16. ↑ a b c Zarówno Gregorio de Ceccano, jak i Benedykt z S. Pietro in Vincoli wyprzedzali Anastazego z S. Clemente w porządku starszeństwa. Ponieważ Anastazy jest udokumentowany już od 4 marca 1102, kardynałowie ci musieli zostać mianowani najpóźniej 28 lutego 1102.
  17. ↑ Przywrócenie na urząd prawdopodobnie 10 marca 1123.
  18. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 19 września 1102.
  19. ↑ Odnośnie do prawdopodobnej daty promocji zob. Hartmut Hoffmann, Der Kalender des Leo Marsicanus, Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters, Vol. 21 (1965), s. 83.
  20. ↑ a b c Nominacja miała miejsce najpóźniej 4 marca 1105.
  21. ↑ Najpóźniej 21 września 1112.
  22. ↑ a b c d Nominacja Landulfusa i Divizzo miała miejsce najpóźniej 22 września 1106, z uwagi na daty pierwszych wzmianek dokumentacyjnych. Ponieważ Roman z S. Prassede i Jan z S. Cecilia podpisywali się zawsze przed Divizzo, ich nominacja również musiała mieć miejsce nie później niż w tej dacie.
  23. ↑ Promocja miała miejsce w 1121, nie da się jej jednak przyporządkować do żadnej soboty kwartalnej. Ewentualnie mógł zostać mianowany kardynałem-biskupem 18 grudnia 1120, ale sakrę biskupią otrzymał dopiero kilka tygodni później.
  24. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 22 grudnia 1106.
  25. ↑ Vita sancti Berardi z XII wieku zaświadcza, że Berard w chwili konsekracji na biskupa Marsi był kardynałem prezbiterem S. Crisogono. Promocja do tej rangi musiała mieć miejsce krótko przed nominacją biskupią, gdyż nie jest znany żaden dokument który wymieniałby go jako kardynała-prezbitera.
  26. ↑ a b Grzegorz z S. Eustachio wyprzedzał Leona z Ss. Vito e Modesto w porządku starszeństwa. Ponieważ Leon jest udokumentowany po raz pierwszy 4 września 1108, ich nominacja musiała mieć miejsce najpóźniej 30 maja 1108.
  27. ↑ Pomimo że Odelricus po raz pierwszy występuje jako kardynał w kwietniu 1109, jego nominacja nie mogła mieć miejsca później niż w roku 1108, gdyż w kwietniu 1109 był już legatem papieskim w Normandii.
  28. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 19 czerwca 1109.
  29. ↑ a b c d e Teobald z S. Maria Nuova jest po raz pierwszy udokumentowany jako kardynał 30 stycznia 1110, co oznacza, że jego nominacja musiała mieć miejsce najpóźniej 18 grudnia 1109. Ponieważ kardynałowie Romuald, Grzegorz z S. Lucia, Aldo i Boso poprzedzali go w porządku starszeństwa, ich nominacje również musiały mieć miejsce nie później niż 18 grudnia 1109.
  30. ↑ Promocja miała miejsce najpóźniej 20 września 1113.
  31. ↑ Promocja miała miejsce zapewne 10 marca 1123.
  32. ↑ a b c d e Nominacja miała miejsce najpóźniej 25 lutego 1111.
  33. ↑ Promocja miała miejsce najpóźniej 23 września 1116.
  34. ↑ a b Nominacja miała miejsce najpóźniej 16 marca 1112.
  35. ↑ Nominacja Oderyzjusza miała miejsce równocześnie z Rossemanusem, a więc najpóźniej 16 marca 1112.
  36. ↑ a b c Pietro Pisano został mianowany najpóźniej w sobotę kwartalną 20 września 1113. Pietro Pierleoni i Comes, jako poprzedzający go w porządku starszeństwa, musieli zostać mianowani również nie później niż 20 września 1113.
  37. ↑ Promocja niemal na pewno miała miejsce 12 czerwca 1120.
  38. ↑ Promocja musiała mieć miejsce w ciągu 1117 roku.
  39. ↑ Od 14 lutego 1130 do listopada 1137 w obediencji Anakleta II.
  40. ↑ a b c Nominacja miała miejsce najpóźniej 21 lutego 1114.
  41. ↑ Promocja najpóźniej 17 marca 1128.
  42. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 23 maja 1114.
  43. ↑ a b Dezyderiusz z S. Prassede został mianowany najpóźniej w sobotę kwartalną 18 grudnia 1115. Grzegorz z S. Prisca, jako poprzedzający go w porządku starszeństwa, musiał zostać mianowany również nie później niż 18 grudnia 1115.
  44. ↑ Od 14 lutego 1130 do 1137/38 w obediencji Anakleta II.
  45. ↑ a b c d e f Nominacja miała miejsce najpóźniej 26 lutego 1116.
  46. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 23 września 1116, gdyż kardynał biskup Lambert z Ostii podpisywał się zawsze przed Witalisem z Albano, który został promowany najpóźniej w tej dacie.
  47. ↑ Nominacja miała miejsce najpóźniej 23 września 1116.
  48. ↑ Saxo po raz pierwszy wspomniany jest jako uczestnik papieskiej elekcji w 1118, ponieważ jednak poprzedzał w porządku starszeństwa kardynała Jana z Cremy, musiał zostać mianowany najpóźniej w 1116.
  49. ↑ a b Nominacja miała miejsce 17 lutego 1117.
  50. ↑ a b Od 14 lutego 1130 do 29 maja 1138 w obediencji Anakleta II i jego następcy Wiktora IV, który 29 maja 1138 podporządkował się Innocentemu II.
  51. ↑ O nominacji Crescentiusa na kardynała-diakona wiadomo jedynie z Liber Pontificalis; w dokumentach w tej godności nie występuje. Sugeruje to, że jego nominacja miała miejsce pod koniec pontyfikatu Paschalisa II.
  52. ↑ Prawdopodobnie 17 grudnia 1121.
  53. ↑ Wspomniany jest jedynie jako uczestnik papieskiej elekcji w 1118. Sugeruje to, że jego nominacja miała miejsce pod koniec pontyfikatu Paschalisa II.

Bibliografia

  • Ganzer, Klaus: Die Entwicklung des auswärtigen Kardinalats im hohen Mittelalter. Ein Beitrag zur Geschichte des Kardinalkollegiums vom 11. bis 13. Jahrhundert. Bibliothek des Deutschen Historischen Instituts in Rom. Max Niemeyer Verlag. Tybinga 1963, ISBN 978-3-484-80025-0.
  • Hüls, Rudolf: Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms: 1049–1130. Bibliothek des Deutschen Historischen Instituts in Rom. Max Niemeyer Verlag. Tybinga 1977, ISBN 978-3-484-80071-7.
  • Klewitz, Hans Walter: Reformpapsttum und Kardinalkolleg. Die Entstehung des Kardinalkollegiums. Studien über die Wiederherstellung der römischen Kirche in Süditalien durch das Reformpapsttum. Das Ende des Reformpapsttums., Hermann Gentner Verlag. Darmstadt 1957 (brak ISBN)
Promocje kardynalskie
Do XI wieku
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek