Karl Ernst

Karl Ernst

Data i miejsce urodzenia	1 września 1904 Berlin-Wilmersdorf
Data i miejsce śmierci	30 czerwca 1934 Berlin-Lichterfelde
Przynależność polityczna	Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników

Karl Ernst (ur. 1 września 1904 w Berlinie-Wilmersdorfie, zm. 30 czerwca 1934 w Berlinie-Lichterfelde) – niemiecki polityk, członek NSDAP, poseł do Reichstagu (1932–1934), przywódca SA na Brandenburgię (od 1933), tajny radca w Prusach (od 1933). Został rozstrzelany podczas nocy długich noży (niem. Röhm-Putsch)^[1].

Często wiązany z pożarem Reichstagu – miał złożyć zeznania obciążające SA i nazistów za podpalenie gmachu parlamentu Rzeszy^[2]. Jednak dokument ten okazał się fałszerstwem komunistycznej prasy na wygnaniu^[3].

Życiorys

Wczesne lata (1904–29)^[4]

Urodzony w Berlinie Ernst, uczęszczał do szkół ludowych w Berlinie-Wilmersdorfie i Berlinie-Grunewaldzie. W latach 1918–1921 zdobył wykształcenie kupieckie ze specjalizacją w handlu zagranicznym.

Od 1918 angażował się w narodowy ruch młodzieżowy. W 1920 wstąpił do związku młodzieżowego Großdeutscher Jugendbund, a następnie do stowarzyszenia Freikorps Eskadron Grunewald, gdzie służył w Gwardyjskiej Dywizji Strzelców Konnych. W latach 1929–1923 był członkiem organizacji Wiking-Bund.

Do 1923 pracował jako pracownik handlowy w Berlinie i Moguncji. W 1923 wstąpił do oddziałów SA.

Po nieudanym puczu monachijskim w listopadzie 1923 oraz delegalizacji NSDAP, Ernst działał w szeregu różnych radykalnych organizacji ultra-prawicowych. Pomiędzy 1924 a 1926 należał do założonej przez Ernsta Röhma formacji Frontbann, do której przeszło wielu członków zdelegalizowanych oddziałów SA oraz do organizacji „Ulrich von Hutten” utworzonej przez dowódcę Freikorps Gerharda Roßbacha. W okresie tym Ernst popadł również w konflikty z prawem – został oskarżony o spiskowanie, naruszenie spokoju publicznego i pomoc w uwolnieniu więźniów.

Ernst pracował zawodowo, często zmieniając pracę – był zatrudniony m.in. jako pracownik banku, sprzedawca, sekretarz, kelner czy paź hotelowy w Berlinie, Moguncji i Gdańsku.

W nowo założonej NSDAP Ernst należał do przywódców SA w Monachium (od 1927 do maja 1931).

Lata późniejsze (1929–34)

(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-P049618 / Weinrother, Carl / CC-BY-SA 3.0

Karl Ernst przemawiający na festynie sportowym SA w Berlinie-Köpenick, 1932

Pomiędzy 1919 a 1931 Ernst studiował przez trzy semestry w Wyższej Szkole Polityki w Berlinie (niem. Deutsche Hochschule für Politik).

W wyniku tzw. rewolty Stennesa (niem. Stennes-Revolte) – zamieszek w berlińskiej SA, którymi kierował Walter Stennes – Ernst został szefem sztabu SA w kwietniu 1931. Z tytułu tej funkcji, brał udział razem z von Helldorfem w akcji antyżydowskiej 12 września 1931 (niem. Kurfürstendamm-Krawall)^[5]. Na ten dzień przypadało święto żydowskiego nowego roku Rosz ha-Szana. Około 1000 SA-manów skandowało hasła antyżydowskie, m.in. „Juda, verrecke” (pol. giń Żydzie) i „Schlagt die Juden tot!” (pol. zabijcie Żydów)^[6], lżąc i bijąc Żydów wychodzących z synagogi. Wieloosobowa grupa szturmowała położoną nieopodal kawiarnię Cafe Reimann przy Kurfürstendamm 25, wielu gości odniosło obrażenia. Ernst został skazany razem z von Helldorfem w listopadzie 1931 na 6 miesięcy więzienia oraz grzywnę. W lutym 1932 kara więzienia została anulowana, a Ernst musiał jedynie zapłacić grzywnę za ubliżanie Żydom.

W grudniu 1931 Ernst jako SA-Oberführer został adiutantem berlińskiej grupy SA. Od lipca 1932 do marca 1933 przewodził podgrupie SA Berlin-Ost. 1 marca 1933 otrzymał stopień SA-Gruppenführera i objął dowództwo nowo utworzonej SA-Obergruppe III. Jednocześnie, jako następca von Helldorfa, był od 20 marca 1933 specjalnym pełnomocnikiem najwyższych przywódców SA (niem. Sonderbevollmächtigte der Obersten SA-Führung (OSAF)) na Berlin i Brandenburgię. Od 1 grudnia 1933 objął stanowisko SA-Standortführera w Berlinie. Od marca 1933 podlegał policji polowej SA (niem. SA-Feldpolizei), która zajmowała się prześladowaniem przeciwników nazistowskiego reżimu.

Karl Ernst utrzymywał kontakty z Erikiem Janem Hanussenem, znanym żydowskim jasnowidzem, który znał przywódców SA i często udzielał im pożyczek (m.in. von Helldorfowi^[7][8]). Podczas seansu spirytystycznego 26 lutego 1933 Hanussen miał przepowiedzieć pożar Reichstagu^[9]. Prawie miesiąc po pożarze gmachu Reichstagu, 24 marca 1933, Ernst wydał rozkaz aresztowania Hanussena. Hanussen został zabity, a jego ciało odnaleziono później w lesie pod Berlinem. Według jednej z teorii, Hitler miał zlecić zabójstwo Hanussena, według innej Ernst działał na własną rękę lub na zlecenie von Helldorfa a zabójstwo Hanussena miało tak wzburzyć Hitlera, że ten wydał rozkaz zabicia Ernsta^[10].

W 1931 Ernst utrzymywał przyjacielski kontakt z austriackim pisarzem Arnoltem Bronnenem, a także z Augustem Wilhelmem Hohenzollernem (znanym popularnie jako „Auwi”)^[11] – synem byłego cesarza Wilhelma II^[12].

Od lipca 1932 do marca 1933 Ernst zasiadał w Reichstagu z ramienia NSDAP, reprezentując trzeci okręg wyborczy w Poczdamie. Od marca 1933 do listopada 1933 był posłem do Reichstagu z drugiego okręgu wyborczego w Berlinie, funkcje te pełnił ponownie od listopada 1933 do 20 lipca 1934. 11 lipca 1933 został mianowany tajnym radcą w Prusach (niem. preußischer Staatsrat).

Domniemany homoseksualizm

W 1931 w czerwcowym wydaniu socjaldemokratycznego pisma „Münchner Post” pisano o homoseksualnych aferach Ernsta Röhma^[13], a prasa lewicowa podejrzewała o homoseksualizm jego przyjaciół. Karl Ernst wymieniany był obok Edmunda Heinesa, Paula Röhrbeina, Karla Zentnera, gauleitera Helmutha Brücknera, Karla du Moulin-Eckarta i dowódcy Freikorps Gerharda Roßbacha^[14].

W obiegu publicznym znalazły się sfałszowane listy porucznika Paula Schulza – który ciężko ranny uniknął śmierci w 1934 ratując się ucieczką zagranicę – informujące o długoletnim związku Ernsta z Paulem von Röhrbeinem, któremu Ernst pomógł w karierze partyjnej. Ernst nazywany był w nich panią von Röhrbein^[15].

Podczas rewolty Stennesa na wiosnę 1931 zwolennicy Stennesa byli bardzo wzburzeni rzekomym homoseksualnym związkiem Röhm-Röhrbein-Ernst^[16]. W nocy z 26 na 27 lipca 1931 lokal, w którym przebywali Ernst i Röhrbein był oblegany przez ludzi Stennesa. Ernst wezwał na pomoc lojalną szturmówkę SA, która zaaresztowała buntowników. Według jednego z zachowanych protokołów, dowódca szturmówki Stennesa, Walter Bergmann, podczas aresztowania, w obelżywy sposób oskarżał Ernsta o homoseksualny związek z Röhrbeinem^[17]. Żeby uciąć tego typu zarzuty Karl Ernst ożenił się 17 września 1933 z Minną Wolf. Świadkami na ślubie byli Hermann Göring i Ernst Röhm^[16].

Aresztowanie i śmierć

Konflikt SA z Reichswehrą

Obawiający się zamachu Hitler, by zachować pełnię władzy, pozwalał na wzajemne walki między swoimi podwładnymi. W rezultacie trwały polityczne przepychanki pomiędzy Göringiem, Goebbelsem, Himmlerem i Heydrichem a Röhmem i jego SA. Rola SA w przyszłej obronie nazistowskiej Rzeszy nie była jasno określona. W styczniu 1934 Röhm rozkazał utworzyć ciężko zbrojne siły. Każda brygada SA otrzymała regiment i batalion strażniczy. Rozpoczęło to konflikt z Reichswehrą, którą Röhm chciał zintegrować z podlegającymi mu oddziałami SA^[18]. Regularna armia była przerażona wielkością SA – w 1934 SA liczyła prawie 3 miliony członków^[19] (4 miliony wliczając członków Stahlhelm i innych organizacji paramilitarnych powiązanych z SA^[20]) przeciw armii liczącej (wskutek obostrzeń nałożonych przez traktat wersalski^[21]) 100.000 żołnierzy. Hitler opowiedział się po stronie Reichswehry.

Ponadto SA dążyła do przeprowadzenia rewolucyjnych zmian w gospodarce i sferze socjalnej, m.in. znacjonalizowania wielkich przedsiębiorstw. Hitler, natomiast, nigdy nie był wielkim zwolennikiem realizacji socjalistycznych celów nazizmu^[18].

Władza Röhma i jego pełna przemocy organizacja^[18] przerażały jego rywali. Himmler wraz z Heydrichem zgromadzili dossier sfabrykowanych dowodów na to, że Röhm i SA spiskują przeciw państwu^[22]. „Dowody” zaprezentowano Hitlerowi, wzbudzając w nim podejrzenie, że Röhm chciał użyć SA, by dokonać zamachu stanu^[22][23]. Według Goebbelsa, Karl Ernst miał wprowadzić stan gotowości dla członków SA w Berlinie^[24][25].

Noc długich noży

Mając poparcie grup interesu wojska i przemysłu, Hitler zdecydował się działać. Röhm wraz z innymi przywódcami SA przebywał wówczas na urlopie w Hotelu Hanselbauer w Bad Wiessee nad jeziorem Tegern w Bawarii^[26], oczekując na spotkanie z Hitlerem następnego dnia^[27].

30 czerwca Hitler objął osobiście dowództwo nad akcją aresztowania Röhma. W następnych godzinach aresztowano również innych przywódców SA, wielu z nich zostało rozstrzelanych na miejscu. Hitler wykorzystał czystkę SA także w celu wyrównania rachunków za pucz monachijski – zamordowani zostali między innymi: Gregor Strasser i Gustav Ritter von Kahr, były kanclerz Kurt von Schleicher i konserwatywny rewolucjonista Edgar Jung.

Ernst został aresztowany podczas podróży poślubnej w porcie Bremy w drodze na Maderę. Drogą powietrzną został przetransportowany do Berlina i wieczorem 30 czerwca rozstrzelany przez komando SS w koszarach w Berlinie-Lichterfelde. Według jednej z wersji Ernst umierał z pozdrowieniem “Heil Hitler” na ustach^[28], według innej do końca przekonywał, że jest niewinny^[29].

Pożar Reichstagu

Karl Ernst jest często wiązany z pożarem gmachu parlamentu Rzeszy, który miał miejsce w lutym 1933. Budynek Reichstagu został najprawdopodobniej podpalony, jednak okoliczności pożaru do tej pory nie zostały wyjaśnione^[30]. Według jednej z teorii, opublikowanej w Paryżu w 1933 przez Willego Münzenberga w tzw. Brunatnej Księdze (niem. Braunbuch über Reichstagsbrand und Hitler-Terror, w skrócie Braunbuch), podpalenia miała dokonać grupa SA-manów wraz z Karlem Ernstem na zlecenie Göringa i Goebbelsa. SA-mani mieli przedostać się do gmachu przejściem podziemnym łączącym pałac prezydenta Reichstagu – Göringa – z parlamentem. W środku budynku mieli rozlać benzynę, a także inne łatwopalne substancje chemiczne, a następnie podpalić gmach, po czym wrócić tunelem do mieszkania Göringa.

W maju 1933 przed sądem w Lipsku o podpalenie Reichstagu oskarżono holenderskiego komunistę Marinusa van der Lubbego, ujętego na miejscu zdarzenia oraz prominentnych działaczy partii komunistycznej: Ernsta Torglera (przewodniczącego frakcji KPD w Reichstagu) oraz członków Kominternu, Bułgarów Georgi Dimitrowa (późniejszego długoletniego sekretarza generalnego Kominternu, po II wojnie światowej komunistycznego premiera Bułgarii), Błagoja Popowa i Wassila Tanewa^[31].

Ernst miał pozostawić zeznanie tzw. testament Ernsta, w którym szczegółowo opisał podpalenie Reichstagu przez nazistów^[2]. Akcję z polecenia Göringa i Goebbelsa mieli zaplanować m.in. hr. Wolf-Heinrich von Helldorf (szef berlińskiej policji), Karl Ernst, Edmund Heines (SA-Obengruppenführer i szef policji w Breslau) a podpalenia miał dokonać Ernst wraz z dwoma zaufanymi SA-mannami i Marinusem van der Lubbe^[32]. Jednak dokument ten okazał się fałszerstwem komunistycznej prasy na wygnaniu.

Przypisy

Bibliografia

• Joseph W. Bendersky: A concise history of Nazi Germany. Rowman & Littlefield, 2006, s. 96. ISBN 0-7425-5363-9. [dostęp 2009-04-26]. (ang.)
• Hans-Georg Breydy: Der Reichstagsbrandprozeß in Leipzig 1933. [dostęp 2009-04-26]. (niem.)
• George C. Browder: Foundations of the Nazi Police State: The Formation of Sipo and SD. University Press of Kentucky, 2004, s. 141. ISBN 0-8131-9111-4. [dostęp 2009-07-06]. (ang.)
• John S. Craig: Peculiar liaisons: in war, espionage, and terrorism in the twentieth century. Algora Publishing, 2005, s. 155. ISBN 0-87586-331-0. [dostęp 2009-06-12]. (niem.)
• Eugene Davidson: The Unmaking of Adolf Hitler. University of Missouri Press, 2004, s. 19, 78. ISBN 0-8262-1529-7. [dostęp 2009-04-26]. (ang.)
• Konrad Heiden: A history of national socialism. Taylor & Francis, 1934, s. 411. ISBN 0-374-93776-1. [dostęp 2009-06-26]. (ang.)
• Gert Hekma, Harry Oosterhuis, James D. Steakley: Gay men and the sexual history of the political left. Haworth Press, 1995, s. 224. ISBN 1-56023-067-3. [dostęp 2009-06-21]. (ang.)
• Peter Levenda: Unholy alliance: a history of Nazi involvement with the occult. Continuum International Publishing Group, 2002, s. 105. ISBN 0-8264-1409-5. [dostęp 2009-06-26]. (ang.)
• Joseph Nyomarkay: Charisma and Factionalism in the Nazi Party. U of Minnesota Press, 2009, s. 135. ISBN 0-8166-5839-0. [dostęp 2009-06-26]. (niem.)
• Ernst (Potsdam) Karl. W: Reichstagshandbuch Bd.: 1932, 6. Wahlperiode 1932. Berlin: Historische Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften und der Bayerischen Staatsbibliothek, 1932, s. 67–68. [dostęp 2009-06-12]. (niem.)
• Bernhard Sauer. Goebbels »Rabauken«. Zur Geschichte der SA in Berlin-Brandenburg. „Jahrbuch des Landesarchivs Berlin”, s. 57, 2006 (niem.). [dostęp 2009-06-26]. 
• Andreas Wirsching: Vom Weltkrieg zum Bürgerkrieg?: politischer Extremismus in Deutschland und Frankreich 1918-1933/39 : Berlin und Paris im Vergleich. Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 1999, s. 463. ISBN 3-486-56357-2. [dostęp 2009-06-21]. (niem.)