Karl Taube

W obszarze zainteresowań Taube’a znajduje się wizja cielesności i seksualności u prekolumbijskich Majów, którym poświęcił kilka prac[1][2]. Na ilustracji waza z Princeton(ang.), z bogiem L(ang.) w otoczeniu kobiet

Karl Andreas Taube (ur. 1957) – amerykański mezoamerykanista, archeolog, epigrafik i etnohistoryk, znany przede wszystkim ze swoich badań nad prekolumbijskimi kulturami Mezoameryki i południowo-zachodnich regionów dzisiejszych Stanów Zjednoczonych, profesor antropologii na wydziale nauk humanistycznych, sztuk i nauk społecznych Uniwersytetu Kalifornijskiego w Riverside[3][4].

Taube jest synem Henry’ego Taube’a (zm. 2005), laureata Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1983[5][6]. Rozpoczął edukację na Uniwersytecie Stanforda, jednak wkrótce przeniósł się do Berkeley, gdzie w 1980 ukończył studia licencjackie z zakresu antropologii kulturowej. Następnie kontynuował studia antropologiczne na Uniwersytecie Yale’a, które zakończył otrzymaniem tytułu Master of Arts w 1983 oraz doktoratem w 1988[4]. Na tej ostatniej uczelni Taube był wychowankiem kilku znanych badaczy kultur prekolumbijskich, między innymi Michaela Coe, Floyda Lounsbury’ego i historyk sztuki Mary Miller[6]. Wspólnie z Miller Taube opublikował leksykon encyklopedyczny na temat ikonografii starożytnego Meksyku i świata Majów The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya[7].

Jako naukowiec Taube uczestniczył w wielu zespołach badawczych pracujących nad archeologią, lingwistyką i etnografią na terenie wyżyny Chiapas, półwyspu Jukatan, środkowego Meksyku, Hondurasu oraz Gwatemali. Od 2003 był także głównym ikonografikiem projektu badającego stanowisko archeologiczne San Bartolo, kierowanego przez Williama Saturno i Monikę Urquizu. W ramach tego zadania zajmował się interpretacją fresków z tzw. struktury Pinturas Sub-1, datowanych na I wiek p.n.e[8]. W 2004 Taube kierował także badaniami nad dokumentacją wcześniej nieznanych źródeł jadeitu odmiany Olmec blue we wschodniej Gwatemali. Prowadził także prace archeologiczne na stanowiskach prekolumbijskich w Ekwadorze i Peru[4].

W latach 80. XX wieku Taube badał m.in. historię rozwoju rolnictwa i jego symbolikę wśród ludów Mezoameryki; przykładem efektów tych badań była prezentacja podczas V Okrągłego Stołu w Palenque (1983) na temat majańskiego boga kukurydzy(ang.). Taube badał również symbolikę i bóstwa powiązane z kukurydzą u innych kultur środkowoamerykańskich, m.in. u Olmeków. Opublikował także monografię na temat bogów Majów okresu klasycznego[9].

W okresie późniejszym Taube zajmował się także badaniami wewnątrz i międzykulturowych relacji między ludami Mezoameryki a ludami tzw. Aridoameryki(ang.) (pogranicze dzisiejszego Meksyku i Stanów Zjednoczonych) oraz z amerykańskiego południowego zachodu (American Southwest). Prowadził również badania nad relacjami między Teotihuacán, państwem-miastem dominującym nad płaskowyżem meksykańskim w epoce klasycznej historii Mezoameryki, a współczesnymi mu państwami Majów[4].

Przypisy

  1. ↑ Houston i Taube 2010 ↓.
  2. ↑ Houston, Stuart i Taube 2013 ↓.
  3. ↑ UCR 2017 ↓.
  4. ↑ a b c d OSC 2011 ↓.
  5. ↑ Shwartz 2005 ↓.
  6. ↑ a b Coe 1992 ↓, s. 244.
  7. ↑ Miller i Taube 1993 ↓.
  8. ↑ Saturno i in. 2007 ↓.
  9. ↑ Taube 1992 ↓.

Bibliografia

  • Board of Regents, UC (autor korporatywny), Taube, Karl A, Regents UC, 2006 [dostęp 2017-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2007-07-31] (ang.).
  • Michael D. Coe, Breaking the Maya Code, London: Thames and Hudson, 1992, ISBN 0-500-05061-9, OCLC 26605966 (ang.).
  • Stephen Houston, Karl Taube, La sexualidad entre los antiguos mayas, „Arqueología Mexicana”, 104, skrót, 2010, s. 38–45.
  • Stephen Houston, David Stuart, Karl Taube, The Memory of Bones: Body, Being, and Experience among the Classic Maya, University of Texas Press, 1 maja 2013, ISBN 978-0-292-75618-2 [dostęp 2017-06-22] (ang.).
  • Mary Miller, Karl Taube, The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya: An Illustrated Dictionary of Mesoamerican Religion, London: Thames and Hudson, 1993, ISBN 0-500-05068-6, OCLC 27667317 (ang.).
  • William A Saturno i inni, The murals of San Bartolo, El Petén, Guatemala: part I: the north wall [pdf], seria Ancient America, t. 7, Barnardsville, N.C.: Center for Ancient American Studies, 2007 [dostęp 2017-06-08] (ang.).
  • Mark Shwartz, Henry Taube, recipient of Nobel Prize in chemistry, dead at 89, Stanford University, 17 listopada 2005 (ang.).
  • Karl Taube, The Classic Maya Maize God: A Reappraisal, Virginia M. Fields (red.), Merle Greene Robertson, [w:] Fifth Palenque Round Table, 1983 [online], wyd. Online: listopad 2003, Monterey, CA: Pre-Columbian Art Research Institute, 1985 [dostęp 2007-01-12].
  • Karl Andreas Taube, The Major Gods of Ancient Yucatan, „Studies in Pre-Columbian Art and Archaeology” (32), 1992, JSTOR: 41263477 [dostęp 2017-06-08].
  • UCR, UCR Faculty Directory: T, UCR Faculty Directory, 2017 [dostęp 2017-06-05].
  • Office of Strategic Communications (autor korporatywny), Taube, Karl A; Professor of Anthropology, 2011 [dostęp 2017-06-22] [zarchiwizowane 2013-07-25].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

God L with the Hero Twins.jpg
God L residing in his palace and surrounded by young women (Hero Twins not part of this detail)

Catalogue Entry:
The masterful calligraphic painting on the Princeton Vase is the finest known example of Maya "codex style" ceramic art. Graceful, sure lines painted on a cream slip present a theatrically composed mythological scene, while subtle visual devices encourage the viewer to turn the drinking vessel, adding a temporal unfolding to the visual experience. On one side (seen here), an old, toothless underworld god sits on a throne that is placed within a conventionalized depiction of a palace structure, represented by the pier behind him and what is likely a cornice above. The cornice is adorned with two jawless jaguars framing a frontal shark face. Curtains, which were used as doors among the ancient Maya, have been furled and tied to reveal the old lord seated within. This deity, known among scholars as God L, wears his characteristic open-weave brocaded shawl and broad-brimmed hat bedecked with owl feathers and a stuffed owl with wings outstretched. In addition to ruling Xibalba, the Maya underworld, God L was the patron deity of tobacco and merchants. Five elegant female figures — daughters or concubines — surround him. Each wears a loose, flowing sarong, decorated with batik-like dyed patterns rendered in soft brown wash, and jewelry at the ears, neck, and wrists. One of the women behind God L pours chocolate, frothing the bitter delicacy from a vessel of the same form as the Princeton Vase. A rabbit scribe, who may be spying on God L, sits below, recording the actions of the scene in a book with jaguar-pelt covers. God L delicately ties a bracelet on the woman before him, while another woman taps her foot to draw her attention—and the viewer’s—to the gruesome scene at left, in which two men wearing elaborate masks and wielding axes decapitate a bound and stripped figure. The victim’s serpent-umbilicus curls out to bite one of the executioners. The scene closely parallels a portion of the Popol Vuh, a sixteenth-century K’iche’ Maya mythological narrative wherein the Hero Twins trick the lords of the underworld into requesting their own decapitations. As is common in mythological narratives throughout the Americas, these heroes win the day not through Herculean feats of brute strength, but through cunning, and often humorous, trickery. The formulaic texts at the upper edge of the Princeton Vase serve to consecrate the vessel, to specify that it was intended for drinking "maize tree" chocolate, and to designate its owner, a lord named Muwaan K’uk’. The vase would have been used in courtly feasts similar to the scene depicted.

Gallery Label:
On this side of the famous Maya chocolate-drinking cup known as the Princeton Vase, an old, toothless underworld god sits on a throne within a palace, represented by the pier behind him and a cornice above. Curtains, which were used as doors among the ancient Maya, have been pulled up to reveal the interior scene. This deity, known among scholars as God L, wears his characteristic shawl and a broadbrimmed hat bedecked with owl feathers and an owl. In addition to ruling the Maya underworld, God L was the patron deity of tobacco and merchants. Five elegant female figures—possibly concubines— surround him. A rabbit scribe, who might be spying on God L, sits below, writing in a book.

A standing woman with her head bent in concentration suggests that the viewer rotate the vase to the left. She holds a vessel similar in size and shape to the Princeton Vase, and a stream of liquid pours down from it, presumably into a vessel whose rendering has eroded. This method of preparation likely frothed the bitter chocolate beverage that this vessel was made to serve. The vertical pier or rear wall of a palace structure marks the boundaries of the overall composition on this vase, placing the selfreferential vignette of vessel use at the end of the scene, as a sort of addendum.

The most important moment in the narrative of the Princeton Vase appears on this side of the vessel. Two men wearing elaborate masks and wielding axes decapitate a bound and stripped figure, seen at the lower left; the victim’s serpent-umbilicus curls out to bite one of the executioners. The scene closely parallels a portion of the Popol Vuh, a sixteenth-century K’iche’ Maya mythological narrative in which the Hero Twins trick the lords of the underworld into requesting their own decapitations. As is common in mythological narratives throughout the Americas, these heroes win the day not through feats of brute strength but through cunning, and often humorous, trickery.

With graceful, sure lines painted on a cream slip, the Princeton Vase presents a story that stretches around the entire object. Because passing or turning the drinking cup is necessary for full comprehension of the narrative, subtle visual devices between the primary scenes encourage the viewer to rotate the vessel, creating a temporal unfolding of the visual experience. Here, for example, a young noblewoman taps the foot of the woman in front of her while turning her head in the opposite direction: she is between two scenes and encourages her companion (and thus the viewer) to shift her attention around the vase.