Karol Chmiel (żołnierz)

Karol Chmiel
Grom, Zygmunt, Katonowicz, Leon
Ilustracja
po aresztowaniu przez MBP 1947
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

17 kwietnia 1911
Zagorzyce, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

1 marca 1951
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
POL Krzyż Batalionów Chłopskich.svg Bataliony Chłopskie
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa
Krzyż Zrzeszenia WiN.jpg Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
kampania wrześniowa,
akcja „Burza”,
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Tadeusz Dyło i Karol Chmiel (z prawej) – okolice Pilzna, około 1934
Karol Chmiel po aresztowaniu przez MBP 1947
Popiersie Karola Chmiela w ramach Pomnika Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie

Karol Chmiel ps. „Grom”, „Zygmunt”, „Katonowicz”, „Leon” (ur. 17 kwietnia 1911 w Zagorzycach, zm. 1 marca 1951 w Warszawie) – porucznik Wojska Polskiego, w 2013 roku awansowany pośmiertnie do stopnia kapitana. Członek IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Aresztowany przez funkcjonariuszy MBP w 1947, ofiara mordu sądowego w więzieniu mokotowskim.

Życiorys

Syn Antoniego i Katarzyny z Charchutów, urodził się w rodzinie chłopskiej. Świadectwo dojrzałości uzyskał w Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy, a dyplom magistra prawa na UJ w Krakowie. Ukończył w stopniu kaprala podchorążego rezerwy Kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty 6 Dywizji Piechoty przy 20 pułku piechoty w Krakowie. Po ślubie z Ireną z Suchodolskich, córką znanego malarza Włodzimierza, zamieszkał w Wojsławiu pod Mielcem, gdzie żona była kierownikiem szkoły powszechnej. Do września 1939 r. pracował w samorządzie miejskim w Mielcu.

W czasie mobilizacji w sierpniu 1939 został powołany w stopniu plutonowego podchorążego rezerwy do Ośrodka Zapasowego 6 Dywizji Piechoty w Krakowie. Po wybuchu II wojny światowej przemieszczał się z ośrodkiem przez Tarnów i Jarosław. Uniknął niewoli. Po zakończeniu walk powrócił spod Lwowa do rodzinnych Zagorzyc. Tu w styczniu 1940 wstąpił do ZWZ, od stycznia 1941 dowodził plutonem. W 1942 awansował do stopnia podporucznika AK, a w 1945 – porucznika. Walczył w BCh, był komendantem powiatowym BCh w Dębicy, także komendantem obwodu AK w Dębicy. Używał wówczas ps. „Grom”. W akcji „Burza” ciężko ranny. Po wyleczeniu zamieszkał w Swoszowicach koło Krakowa, pracował w spółdzielczości, należał do PSL. Od września 1945 rozpoczął działalność konspiracyjną w WiN na obszarze południowo-wschodnim, od stycznia 1947 był członkiem kierownictwa IV ZG WiN. Sprawował funkcję kierownika wydziału. Używał wówczas ps. „Zygmunt”, „Katonowicz” i „Leon”. Był współautorem Memoriału do ONZ w 1946, doradcą politycznym prezesa WiN, wyznaczony do przerzutu na Zachód.

Aresztowany 12 grudnia 1947 w Krakowie i osadzony w więzieniu mokotowskim. Po trzyletnim ciężkim śledztwie, podczas którego był wielokrotnie torturowany[1], m.in. przez Józefa Różańskiego, został 14 października 1950 wraz z sześcioma towarzyszami broni oraz członkami IV Zarządu Głównego WiN-u (Józefem Batorym, Franciszkiem Błażejem, Łukaszem Cieplińskim, Mieczysławem Kawalcem, Adamem Lazarowiczem, Józefem Rzepką) skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie Sr.1099/50 (ława pod przewodnictwem płk Aleksandra Wareckiego) na podstawie 86 §1,2 KKWP 7 Dekretu na karę śmierci[2].

Został stracony nad ranem 1 marca 1951 roku. Współwięzień Romuald Woźniacki opisuje, że Karol Chmiel wyrywał się strażnikom przed śmiercią[3].

W więzieniu napisał piosenkę na melodię „Czerwonych maków”: „Czy widzisz te mury czerwone, to grozy i kaźni jest dom ...”.

Upamiętnienie

Jego grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „Na Łączce”, a rzeczywiste miejsce pochówku nie jest znane.

W dniu 1 marca 2013 r. z okazji obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak awansował go pośmiertnie do stopnia kapitana[4][5].

Jego imię nosi gimnazjum w Zagorzycach Górnych[6].

W ramach odsłoniętego 17 listopada 2013 Pomnika Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie zostało ustanowione popiersie Karola Chmiela[7][8][9][10].

Odznaczenia

1 marca 2010 r. został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[11].

Przypisy

  1. M.Szejnert, str.69
  2. „Księga najwyższego wymiaru kary” w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.
  3. M.Szejnert, str 154
  4. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. wp.mil.pl, 1 marca 2013. [dostęp 2013-03-03].
  5. Pośmiertne awanse dla Żołnierzy Wyklętych.
  6. Republika.pl Portal Społeczności Internetowych, www.zagorzycegm.republika.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03].
  7. Pułkownik Łukasz Ciepliński i jego żołnierze mają swój pomnik w Rzeszowie. umwp.podkarpackie.pl, 17 listopada 2013. [dostęp 2014-06-13].
  8. Pomnik żołnierzy wyklętych w Rzeszowie. tvp.pl, 17 listopada 2013. [dostęp 2014-06-13].
  9. W Rzeszowie odsłonięto pomnik płk. Łukasza Cieplińskiego [WIDEO]. nowiny24.pl, 2013-11-17. [dostęp 2014-06-13]. (pol.).
  10. Odsłonięcie pomnika prezesa IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” płk. Łukasza Cieplińskiego. pomniksmolensk.pl, 2013-11-19. [dostęp 2014-06-13]. (pol.).
  11. Ordery dla Żołnierzy Wyklętych straconych 1 marca 1951 r.. prezydent.pl, 2010-03-01. [dostęp 2010-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-05)].

Bibliografia

  • Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945–56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991., zob też Straceni w Więzieniu mokotowskim.
  • Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. ANEKS, Londyn 1990.
  • AIPN, Teczki więźniów 1951, Chmiel Karol
  • J.R. Kubiak, Tajemnice więzienia mokotowskiego.
  • Z. Lazarowicz, WiN..., s. 48
  • W. Minkiewicz, Mokotów, Wronki, Rawicz..., s. 78, 107
  • „Wokanda” 1990, nr 10 (listy), nr 16 (listy)
  • M. Wyrwich, W celi..., s. 141

Media użyte na tej stronie

PL Epolet por.svg
Naramiennik porucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
Karol Chmiel.jpg
Description=Karol Chmiel (1911-1951) – Lieutnant of the Polish Army. Soldier of of the Polish Armia Krajowa (Home Army) and Freedom and Independence (Wolność I Niezawisłość). In 1947 arrested by communist political police, executed.
Karol Chmiel MBP.png
Description=Karol Chmiel (1911-1951) – lieutnant of the Polish Army. Soldier of of the Polish Armia Krajowa (Home Army) and Freedom and Independence (Wolność I Niezawisłość). In 1947 arrested by communist political police, executed.
Tadeusz Dyło i Karl Chmiel - okolice Pilzna.jpg
Autor: Łukasz Dyło, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tadeusz Dyło i Karl Chmiel - okolice Pilzna
POL Krzyż Batalionów Chłopskich.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzyż Batalionów Chłopskich.
Monument to Cursed Soldiers in Rzeszów 7 Karol Chmiel a.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie przy Alei Łukasza Cieplińskiego. Upamiętniony Karol Chmiel
Krzyż Zrzeszenia WiN.jpg
Autor: American1990, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" (WiN) 1945-1954