Karol Diehl

Karol Bogumił Diehl Karol Gotfryd Diehl
Data i miejsce urodzenia	1765 Leszno
Data i miejsce śmierci	1831 Poznań
Superintendent generalny
Okres sprawowania	1807–1831
Wyznanie	Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP
Odznaczenia

Karol Gottfried Diehl (ur. w 1765 roku w Lesznie, zm. w 1831 roku w Poznaniu) – duchowny ewangelicko-reformowany, działacz narodowy, oświatowy i charytatywny, członek Rady Ogólnej Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1830 roku^[1], członek Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego w 1808 roku^[2], członek założyciel Towarzystwa Biblijnego w Polsce, w latach 1828-1830 przewodniczący Generalnego Konsystorza Wyznań Ewangelickich w Królestwie Kongresowym, skupiającego luteran i kalwinów, członek czynny Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku^[3].

Życiorys

Urodził się w rodzinie kupieckiej jako syn Jana Hermana Diehla i Krystyny Elżebietu z Keschnerów. Po studiach we Viadrinie został ordynowany na pastora parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu. W 1790 został wybrany pastorem w Warszawie, którą to funkcję sprawował do końca życia. Był zwolennikiem teologii racjonalnej i odrzucał dogmatyzm i pietyzm^[4]. Wykładowca w Liceum Warszawskim^[5].

Działalność religijna

W 1810 został wybrany seniorem generalnym Księstwa Warszawskiego, a następnie także Jednoty Małopolskiej w Galicji. Jego dziełem było zjednoczenie protestantów na ziemiach polskich. 2 lipca 1828 wspólna organizacja Kościołów reformowanego i augsburskiego stała się faktem: utworzono wspólny Konsystorz Generalny dla obu wyznań. Jednak wobec wrogiego nastawienia zaborcy unia przetrwała tylko do lutego 1849.

Działalność polityczna

Był członkiem Izby i Dyrekcji Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego, w latach 1809-1814 deputowanym i członkiem Komisji Prawodawstwa Cywilnego (gdzie występował jako zwolennik Kodeksu Napoleona i jedności Polski z Litwą). Współpracował m.in. ze Stanisławem Staszicem. Należał również do Towarzystwa Dobroczynności i Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jako członek Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk, przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku^[6].

Wybuchu powstania listopadowego przyjął z powściągliwością. Po detronizacji Mikołaja I wyjechał do Prus, zmarł w Poznaniu i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Orzeszkowie.

Rodzina

W małżeństwie z Anna Marią z Ebertów (1774-1821) mieli siedmioro dzieci, z których wieku dojrzałego przeżyły tylko trzy córki, z których Karolina Augustyna Diehl (1796-1859), która została żoną jego następcy Fryderyka Jakuba Teichmanna (1789-1839), pastora ewangelicko-reformowanego w Warszawie od 1829, radcę Generalnego Konsystorza Ewangelickiego i superintendenta diecezji warszawskiej.^[4]

Był stryjecznym dziadem pastora Augusta Karola Diehla (1837-1908), również superintendenta Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Królestwie Polskim, z którym jest często mylony.

Odznaczenia

Odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy w 1828 roku i IV klasy w 1818 roku^[7]

Bibliografia

• Kazimierz Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2015, s. 42-49.
• W. Bobkowska, Karol Bogumił Diehl, PSB, t. V., Kraków 1939-1946, s. 156-157.

Przypisy