Karol Bogumił Diehl

Karol Bogumił Diehl
Karol Gotfryd Diehl
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia1765
Leszno
Data i miejsce śmierci1831
Poznań
Superintendent generalny
Okres sprawowania1807–1831
Pastor Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Warszawie
Okres sprawowania1790-1831
WyznanieKalwinizm
KościółKościół Ewangelicko-Reformowany w RP
Odznaczenia
Order Świętego Stanisława (Królestwo Kongresowe)

Karol Gottfried Diehl (ur. w 1765 roku w Lesznie, zm. w 1831 roku w Poznaniu) – duchowny ewangelicko-reformowany, działacz narodowy, oświatowy i charytatywny, członek Rady Ogólnej Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1830 roku[1], członek Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego w 1808 roku[2], członek założyciel Towarzystwa Biblijnego w Polsce, w latach 1828-1830 przewodniczący Generalnego Konsystorza Wyznań Ewangelickich w Królestwie Kongresowym, skupiającego luteran i kalwinów, członek czynny Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku[3].

Życiorys

Urodził się w mieszczańskiej rodzinie kupieckiej jako syn Jana Hermana Diehla i Krystyny Elżebietu z Keschnerów. Po studiach we Viadrinie został ordynowany na pastora parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu. W 1790 został wybrany pastorem w Warszawie, którą to funkcję sprawował do końca życia. Był zwolennikiem teologii racjonalnej i odrzucał dogmatyzm i pietyzm[4]. Wykładowca w Liceum Warszawskim[5].

Działalność religijna

W 1810 został wybrany seniorem generalnym Księstwa Warszawskiego, a następnie także Jednoty Małopolskiej w Galicji. Jego dziełem było zjednoczenie protestantów na ziemiach polskich. 2 lipca 1828 wspólna organizacja Kościołów reformowanego i augsburskiego stała się faktem: utworzono wspólny Konsystorz Generalny dla obu wyznań. Jednak wobec wrogiego nastawienia zaborcy unia przetrwała tylko do lutego 1849.

Działalność polityczna

Był członkiem Izby i Dyrekcji Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego, w latach 1809-1814 deputowanym i członkiem Komisji Prawodawstwa Cywilnego (gdzie występował jako zwolennik Kodeksu Napoleona i jedności Polski z Litwą). Współpracował m.in. ze Stanisławem Staszicem. Należał również do Towarzystwa Dobroczynności i Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jako członek Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk, przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku[6].

Wybuchu powstania listopadowego przyjął z powściągliwością. Po detronizacji Mikołaja I wyjechał do Prus, zmarł w Poznaniu i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Orzeszkowie.

Rodzina

W małżeństwie z Anna Marią z Ebertów (1774-1821) mieli siedmioro dzieci, z których wieku dojrzałego przeżyły tylko trzy córki, z których Karolina Augustyna Diehl (1796-1859), która została żoną jego następcy Fryderyka Jakuba Teichmanna (1789-1839), pastora ewangelicko-reformowanego w Warszawie od 1829, radcę Generalnego Konsystorza Ewangelickiego i superintendenta diecezji warszawskiej.[4]

Był stryjecznym dziadem pastora Augusta Karola Diehla (1837-1908), również superintendenta Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Królestwie Polskim, z którym jest często mylony.

Odznaczenia

W 1823 roku nobilitowany z herbem Piecza.[7] Odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy w 1828 roku i IV klasy w 1818 roku[8]

Bibliografia

  • Kazimierz Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2015, s. 42-49.
  • W. Bobkowska, Karol Bogumił Diehl, PSB, t. V., Kraków 1939-1946, s. 156-157.


Przypisy

  1. ↑ Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 27.
  2. ↑ Kalendarzyk Polityczny, Chronologiczny i Historyczny na Rok Panski 1808. Z niektoremi dodatkami i Magistraturami kraiowemi, Warszawa, s. 85.
  3. ↑ Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 4.
  4. ↑ a b K. Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, 2015, s. 42-49.
  5. ↑ Marian Ptaszyk: Liceum Warszawskie. 1804-1831. Toruń: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, 2020, s. 121. ISBN 978-83-956977-0-8. [dostęp 2020-12-28]. (pol.)
  6. ↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 2, s. 15.
  7. ↑ herb nadany w 1823 roku, Kazimierz Marcinkowski, Rodziny zaszczycone szlachectwem w Królestwie Polskim 1815-1836 : z podaniem ich herbów na podstawie Dziennika Praw, Warszawa 1907, s. 15.
  8. ↑ Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu Św. Stanisława, w: Miesięcznik Heraldyczny, r. X, nr 5, Warszawa 1931, s. 114.
Superintendenci generalni Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polsce

Media użyte na tej stronie