Karol Emanuel I Wielki

Karol Emanuel I Wielki
Carlo Emanuele I di Savoia, il Grande
Ilustracja
podpis
książę Sabaudii
Okresod 30 sierpnia 1580
do 26 lipca 1630
PoprzednikEmanuel Filibert
NastępcaWiktor Amadeusz I
Dane biograficzne
Dynastiasabaudzka
Data urodzenia12 stycznia 1562
Data i miejsce śmierci26 lipca 1630
Savigliano
OjciecEmanuel Filibert
MatkaMałgorzata de Valois
RodzeństwoAmadeusz, markiz Saint-Rambert
Otton
Beatrycze
Matylda, markiza Pianezza
Maria Sabaudzka
Franciszka Sabaudzka
Filip
Małgorzata
ŻonaKatarzyna Michalina Habsburg
DzieciFilip Emanuel,
Wiktor Amadeusz,
Emanuel Filibert,
Maurycy,
Małgorzata,
Izabela,
Maria Apollonia,
Franciszka Katarzyna,
Tomasz Franciszek,
Joanna
konkubina, żona od 28 listopada 1629Małgorzata Rossillon, markiza Riva i Chieri
Dziecilegitimizowane, bez prawa sukcjesji:
Maurycy
Małgorzata
Gabriel
Antoni
KonkubinaLuisa During Maréchal
DzieciEmanuel
KonkubinaVirginia Pallavicino
DzieciKarol Humbert
Silvio
Vitichindo
KonkubinaArgentina Provana
DzieciFeliks
Dane biograficzne
KonkubinaAnna Felicyta Cusani
DzieciLudwik Cusani
Konkubinanieznana
DzieciAnna Katarzyna Meraviglia
Odznaczenia
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Order Złotego Runa (Austria)
Coat of arms of the Kingdom of Italy (1870).svg
(c) Flanker, CC BY-SA 3.0

Karol Emanuel I Wielki, wł. Carlo Emanuele I di Savoia (ur. 12 stycznia 1562, zm. 26 lipca 1630) – książę Sabaudii w latach 1580-1630. Nazywany był również Głową z ognia (wł. Testa d' feu) ze względu na swoje liczne przymioty dowódcy wojskowego.

Urodził się w rodzinnym zamku w Rivoli, w Piemocie jako jedyne dziecko Emanuela Filiberta, księcia Sabaudii, i Małgorzaty de Valois, księżnej de Berry (córki króla Francji – Franciszka I i Klaudii de Valois). Księciem został 30 sierpnia 1580. Był osobą ambitną i pewną siebie, prowadził politykę ekspansji terytorialnej. Na jesieni 1588, podczas wojny domowej nękającej Francję (podczas panowania Henryka III Walezego), Karol Emanuel okupował markizat Saluzzo, który znajdował się pod panowaniem francuskim. Król Henryk IV Burbon zażądał później zwrotu tych ziem, ale książę odmówił, w związku z czym wybuchła wojna. Zakończyła się ona pokojem w Vervins (2 maja 1598), który nie rozstrzygnął problemu Saluzzo. Po tym jak książę rozpoczął rozmowy z Hiszpanią, Henryk IV znowu wywołał wojnę i na mocy traktatu z Lyon (17 stycznia 1601) Saluzzo wróciło do Sabaudii w zamian za Bresse i inne ziemie za Alpami.

Na mocy tajnego porozumienia[1] w Bruzolo (25 kwietnia 1610) Karol Emanuel sprzymierzył się z Francją przeciw Hiszpanii, ale po zamordowaniu Henryka IV królowa-regentka nie uznała tego pokoju. W styczniu 1617 książę otrzymał pomoc wojsk francuskich, żeby uwolnić księcia Alby, a nowy król Ludwik XIII odnowił przymierze z Sabaudią – w 1619 jego córka Krystyna Maria Burbon poślubiła syna Karola Emanuela – Wiktora Amadeusza. Jednak ponieważ Francuzi okupowali Casale Monferrato, książę sprzymierzył się również z Hiszpanią.

Kiedy kardynał Richelieu najechał Piemont i podbił Susę, książę znowu zmienił stronę i „powrócił” do Francji. Wtedy Filip IV Habsburg wysłał oddziały z Genui i Como, a Karol Emanuel ogłosił neutralność. W 1630 Richelieu posłał armię do Sabaudii, żeby przypomnieć księciu o przestrzeganiu traktatów. Francuzi zaczęli oblegać Pinerolo i Aviglianę, a sabaudzka armia (Wiktora Amadeusza) została pokonana w Valsusa.

Książę dostał silnej gorączki i zmarł nagle w Savigliano, pod koniec lipca 1630. Jego następcą został jego syn – Wiktor Amadeusz.

Rodzina

Ze swoją żoną – Katarzyną Michaliną Habsburg, księżniczką hiszpańską, córką króla Filipa II i Elżbiety de Valois, miał 10 dzieci:

Po śmierci swojej żony, Karol Emanuel nie ożenił się powtórnie, ale został ojcem kolejnych 11 dzieci (nieślubnych). Jego kochankami były: Luisa de Duing, Argentina Provana, Marguerite de Roussilon, Virginia Pallavicino, Anna Caterina Meraviglia i Anna Felizita Cusa.

Ordery

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1568[2], a od 1580 Wielki Mistrz[3]

Rodowód

 
 
 
 
 
Ludwik I Sabaudzki
 
 
Filip II Sabaudzki
 
 
 
 
 
 
Anna z Lusignan
 
 
Karol III Dobry
 
 
 
 
 
 
Jan II z Brosse
 
 
Klaudia z Brosse
 
 
 
 
 
 
Nikola z Châtillon
 
 
Emanuel Filibert
 
 
 
 
 
 
Ferdynand Aviz
 
 
Manuel I Szczęśliwy
 
 
 
 
 
 
Beatrycze Portugalska
 
 
Beatrycze Portugalska
 
 
 
 
 
 
Ferdynand II Aragoński
 
 
Maria Aragońska
 
 
 
 
 
 
Izabela I Kastylijska
 
Karol Emanuel I Wielki
 
 
 
 
 
Jan z Angoulême
 
 
Karol z Angoulême
 
 
 
 
 
 
Małgorzata z Rohan
 
 
Franciszek I Walezjusz
 
 
 
 
 
 
Filip II Sabaudzki
 
 
Ludwika Sabaudzka
 
 
 
 
 
 
Małgorzata Burbon
 
 
Małgorzata Walezjuszka
 
 
 
 
 
 
Karol Orleański
 
 
Ludwik XII Walezjusz
 
 
 
 
 
 
Maria Kliwijska
 
 
Klaudia Walezjuszka
 
 
 
 
 
 
Franciszek II Bretoński
 
 
Anna Bretońska
 
 
 
 
 
 
Małgorzata z Foix
 

Przypisy

  1. Józef Andrzej Gierowski: Historia Włoch. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 275. ISBN 83-04-01943-4.
  2. Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata (wł.). W: Blasonario subalpino [on-line].
  3. Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata (wł.). W: Blasonario subalpino [on-line].

Media użyte na tej stronie

Order of the Most Holy Annunciation BAR.svg
Order of the Most Holy Annunciation ribbon
Firma di carl emanuele i di savoia.jpg
Firma del principe carlo emanuele i di savoia
Arms of the House of Savoy.svg
Autor:

Katepanomegas

, Licencja: CC BY-SA 3.0
Shield of the coat of arms of the Kingdom of Italy and of the Royal House of Savoy.
Coat of arms of the Kingdom of Italy (1870).svg
(c) Flanker, CC BY-SA 3.0
Coat of arms of the Kingdom of Italy, complete version from the deliberation of the Consulta Araldica (Heraldic Consultative Council) of the Kigdom of Italy of the 4 May 1870. Revoked by Royal Decree No. 7282 of 27 November 1890.