Karol Górniak

Karol Górniak
Ilustracja
Karol Górniak (1937)
Data urodzenia

7 lipca 1886

Data śmierci

7 sierpnia 1946

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Karol Górniak (ur. 7 lipca 1886, zm. 7 sierpnia 1946) – polski inżynier, dyrektor Fabryki Maszyn i Wagonów w Sanoku.

Podhalańska Przemysłowa Straż Pożarna L. Zieleniewski podczas Święta Morza w Sanoku w 1933. Na zdjęciu Karol Górniak (w jasnym stroju cywilnym)

Życiorys

Urodził się 7 lipca 1886[1] w rodzinie chłopskiej[2][3]. Pochodził ze wsi Gumna[4]. Ukończył szkołę średnią, a następnie studia na Wyższej Szkole Technicznej, uzyskując tytuł inżyniera[5][4][1]. Od wiosny 1928 przebywał w Sanoku[4], gdzie od 1929 do końca istnienia II Rzeczypospolitej sprawował stanowisko dyrektora naczelnego tamtejszej fabryki maszyn i wagonów pod oficjalną nazwą Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów – L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper, Spółka Akcyjna, Fabryka Sanocka[6][7][8][9][4].

W 1932 został reprezentantem gminy Posada Olchowska do Zarządu Tymczasowego po przyłączenia gminy do miasta Sanoka, reprezentując stronnictwo polityczne Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem[10][11]. 30 lipca 1935 został wybrany delegatem do zgromadzeń Izby Przemysłowo-Handlowej we Lwowie w okręgu nr 77 w Sanoku[12]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku[13]. W 1936 otrzymał dylom zasługi, przyznany przez Zarząd Okręgu Wojewódzkiego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej we Lwowie z okazji „XIII Tygodnia L.O.P.P.”[14]. W 1939 został wybrany radnym rady miejskiej w Sanoku[15].

Funkcję pełnił także po wybuchu II wojny światowej, gdy w okresie kampanii wrześniowej w myśl rozkazu z 7/8 września 1939 nastąpiła ewakuacja fabryki na wschód, zatrzymana w Stanisławowie 18 września po agresji ZSRR na Polskę[16]. Po nastaniu okupacji niemieckiej pozostawał dyrektorem zakładu, przemianowanego przez Niemców na Zieleniewski Maschinen und Wagonbau-Gesellschaft m. b. H. Werk Sanok. Podpisał Deutsche Volksliste i był formalnie Volksdeutschem[6][17][18]. W tym czasie działał na rzecz ochrony samego zakładu, odmawiając produkcji w fabryce sprzętu zbrojeniowego, co argumentował przestarzałymi urządzeniami produkcyjnymi[5]. Około 1943 otrzymał od Niemców projekt produkcji małych bomb, jednak ich wytwarzanie nie rozwinęło się w fabryce[19]. Chronił także pracowników fabryki przed wywożeniem ich na roboty przymusowe w III Rzeszy, udzielał wsparcia rodziny wywiezionych na te roboty, wspierał finansowo działalność polskiej konspiracji Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, w tym z oddziału partyzanckiego OP-23[5][20][4]. Mimo że nie był czynnym członkiem konspiracji, odnosił się pozytywnie do działań żołnierzy podziemia[18][21], m.in. zaakceptował przychylnie tryb pracy, zaproponowany przez członka konspiracji, który polegał na zmniejszeniu pracy i zmierzał do zwiększenia kosztów w fabryce[22]. Swoją działalność podczas okupacji wykonywał z narażeniem własnej osoby[5].

Opuścił Sanok latem 1944 w czasie wycofywania się Niemców z miasta wobec nadejścia frontu wschodniego[4]. Odznaczał się wysoką organizacją pracy, był znany z pozytywnego podejścia do pracowników każdego szczebla oraz przystępności wobec nich, za co zyskał szacunek zarówno wśród robotników jak i działaczy konspiracji podczas wojny[23][24][25][4][26][27].

Był żonaty z Marią (1898–1988)[28][29].

Zmarł 7 sierpnia 1946[5][1]. Został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Gumnach (sektor I-I-8)[1].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d Karol Górniak. cieszynewangelicki.grobonet.com. [dostęp 2019-11-17].
  2. ↑ Schneider. Wspomnienia 2012 ↓, s. 300, 302.
  3. ↑ Według Kazimierza Rzeszutki Karol Górniak był z pochodzenia Czechem. Por. Andrzej Sanocki. Na dobre i złe. Mój los związany z partią. „Podkarpacie”, s. 5, Nr 17 z 23 kwietnia 1981.  Były robotnik Autosanu Józef Żołnierczyk określił Karola Górniaka jako Czechosłowaka. Por. Adam Orłowski: Tu jest mój dom. W: Autosan. Praca zbiorowa pod redakcją Adama Orłowskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982, s. 101. ISBN 83-205-3466-6.
  4. ↑ a b c d e f g Schneider. Wspomnienia 2012 ↓, s. 302.
  5. ↑ a b c d e Prokopski. Światła i cienie 1946 ↓, s. 22.
  6. ↑ a b Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 59.
  7. ↑ Święto Morza w Sanoku. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, s. 2, Nr 217 z 7 sierpnia 1933. 
  8. ↑ Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 622.
  9. ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 707. [dostęp 2015-05-26].
  10. ↑ Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 512, 515.
  11. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 41, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  12. ↑ Wybór delegatów do zgromadzeń okręgowych przez Izbę przemysłowo-handlową we Lwowie. „Wiadomości Gospodarcze”, s. 198, Nr 15 z 8 sierpnia 1935. 
  13. ↑ Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923–1934. Jednodniówka. Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 34.
  14. ↑ Odznaczenia L. O. P. P.. „Wschód”. Nr 26, s. 8, 10 października 1936. 
  15. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 46, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  16. ↑ Schneider. Wspomnienia 2012 ↓, s. 286, 291.
  17. ↑ Andrzej Brygidyn. Żołnierze sanockiego Obwodu AK. Pseudonim „Ireneusz” (VI). „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 21 z 1–10 sierpnia 1983. 
  18. ↑ a b Pruchniak. Wspomnienia 2012 ↓, s. 38.
  19. ↑ Schneider. Wspomnienia 2012 ↓, s. 295.
  20. ↑ Pruchniak. Wspomnienia 2012 ↓, s. 38, 45.
  21. ↑ Schneider. Wspomnienia 2012 ↓, s. 294.
  22. ↑ Schneider. Wspomnienia 2012 ↓, s. 297.
  23. ↑ Adam Orłowski: Tu jest mój dom. W: Autosan. Praca zbiorowa pod redakcją Adama Orłowskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982, s. 101. ISBN 83-205-3466-6.
  24. ↑ Pruchniak. Wspomnienia 2012 ↓, s. 45.
  25. ↑ Mieczysław Granatowski: Co można jeszcze wysupłać z pamięci?. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 77. ISBN 978-83-903080-5-0.
  26. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 59–60.
  27. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 94–95. ISBN 978-83-935385-7-7.
  28. ↑ Maria Górniak. cieszynewangelicki.grobonet.com. [dostęp 2019-11-17].
  29. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom III. Samorząd, oświata, organizacje, instytucje. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2018, s. 180. ISBN 978-83-60380-41-3.
  30. ↑ M.P. z 1939 r. nr 165, poz. 404 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Święto Morza w Sanoku 1933 (Podhalańska Przemysłowa Straż Pożarna L. Zieleniewski, Karol Górniak).jpg
Święto Morza w Sanoku 1933. Podhalańska Przemysłowa Straż Pożarna L. Zieleniewski - na zdjęciu widoczni dyrektor fabryki Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów – L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper, Spółka Akcyjna, Fabryka Sanocka Karol Górniak (w jasnym stroju cywilnym), prezesem straży Radwan-Paszkiewicz oraz naczelnik J. Weidl.
Karol Górniak (1937)a.jpg
Karol Górniak (1937)