Karol Grzesik (1890–1940)

Karol Grzesik
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 maja 1890
Siedliska, Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

maj 1940
Kijów, ZSRR

Poseł III kadencji Sejmu (II RP)
Okres

od 1930
do 1935

Przynależność polityczna

BBWR

Marszałek Sejmu Śląskiego
Okres

od 1935
do 1939

Przynależność polityczna

Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy

Poprzednik

Konstanty Wolny

Następca

okupacja III Rzeszy

Prezydent Chorzowa
Okres

od 1936

Przynależność polityczna

Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy

Karol Grzesik
Hauke
kapitan rezerwy artylerii kapitan rezerwy artylerii
Data i miejsce urodzenia

30 maja 1890
Siedliska

Data i miejsce śmierci

maj 1940
Kijów

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Kaiserstandarte.svg Armia Cesarstwa Niemieckiego,
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

54 Pułk Artylerii Polowej,
6 Pułk Artylerii Polowej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
I, II, III powstanie śląskie

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920-1941) Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I stopnia Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej Krzyż Żelazny (1813) II Klasy Komandor Orderu Świętego Sawy

Karol Grzesik, ps. „Hauke” (ur. 30 maja 1890 w Siedliskach, zm. w maju 1940 w Kijowie[1]) – polski polityk działający na Górnym Śląsku, poseł na Sejm RP II i III kadencji, marszałek Sejmu Śląskiego IV kadencji (1935–1939), prezydent Chorzowa. Kapitan rezerwy artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się jako syn Franciszka i Albiny z domu Kocur. Ukończył gimnazjum prywatne w Gliwicach w 1907, od 1908 uczył się w Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. Zdał maturę w 1914 roku eksternistycznie w Schwedt. Odbył dwa semestry studiów teologicznych i dwa studiów prawa (1918) na uniwersytetach we Wrocławiu i Krakowie.

Podczas I wojny światowej w stopniu podporucznika służył w 54 pułku artylerii polowej w szeregach Armii Cesarstwa Niemieckiego. Wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i od stycznia 1919 roku do Polskiej Organizacji Wojskowej, a po utworzeniu Dowództwa Głównego POW Górnego Śląska w lipcu 1919 roku został szefem referatu artylerii, potem instruktorem IV Okręgu Gliwickiego i komendantem III Okręgu (Prudnik, Racibórz, Koźle)[2].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w I powstaniu śląskim (od września do października 1919 był więziony w Katowicach i Raciborzu) oraz w II powstaniu śląskim (jako komendant II sotni w Gliwicach w stopniu kapitana). Od grudnia 1920 adiutant i przedstawiciel Polski w Komendzie Głównej Policji Plebiscytowej (Abstimmungspolizei Oberschlesien) w Opolu. Od kwietnia do czerwca 1921 był szefem Głównego Inspektoratu Dowództwa Obrony Plebiscytowej i dowództwa Grupy Operacyjnej „Wschód” w III powstaniu śląskim. 2 czerwca 1921 ogłosił się naczelnym wodzem powstania, za co został aresztowany na rozkaz Wojciecha Korfantego i postawiony przed sądem polowym (potem sprawa została umorzona). Był współpracownikiem Związku Byłych Powstańców i Związku Powstańców Śląskich (był prezesem tej drugiej organizacji od 1923 do 1925). Został awansowany do stopnia kapitana artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3][4][5]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 6 pułku artylerii polowej w Krakowie[6][7]. W 1934 jako kapitan rezerwy był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr V jako oficer po ukończeniu 40. roku życia i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Królewska Huta[8].

Od 1926 był naczelnikiem gminy Wielkie Hajduki. Od 1927 należał do Związku Naprawy Rzeczypospolitej, w 1928 współorganizował Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy (górnośląski odpowiednik BBWR). Pełnił mandat posła na Sejm RP II (1928-1930) i III (1930-1935) kadencji. W obu przypadkach był wybierany w okręgu nr 28 w Królewskiej Hucie (od 1934 Chorzów) z listy BBWR. Od 1935 do 1939 był marszałkiem Sejmu Śląskiego IV kadencji reprezentujący Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy. Od 1936 był prezydentem Chorzowa.

W 1930 organizator Generalnej Federacji Pracy i prezes jej wydziału na Górnym Śląsku, od 1937 przywódca Zjednoczonych Związków Zawodowych w Polsce, od 1938 jeden z dwóch wiceprezesów Zjednoczenia Polskich Związków Zawodowych. W 1936 był członkiem założycielem Towarzystwa Popierania Wyższych Studiów Nauk Społeczno-Gospodarczych[9]. Od 1937 do 1939 prezes górnośląskiego okręgu OZN. Członek rad nadzorczych wielu przedsiębiorstw, m.in. Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych.

Przed wybuchem II wojny światowej został umieszczony przez Niemców w Sonderfahndungsbuch Polen – specjalnej księdze gończej. Wyjechał do Lublina, następnie do Lwowa. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez sowietów. W 1940 został zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko figuruje na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej, opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 56-3/76, oznaczony numerem 661)[10][11].

Karol Grzesik był kawalerem. Jego siostrzenicą jest śpiewaczka Krystyna Szostek-Radkowa[12].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Parlamentarzyści – Pełny opis rekordu, bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-10-11].
  2. Życiorysy naszych posłów – członków Zw. Powstańców ŚI.- na Sejm R.P. i Sejm Śląski, „Powstaniec Śląski”, 9–10, 1935, s. 4.
  3. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 844.
  4. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 769.
  5. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 135.
  6. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 725.
  7. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 648.
  8. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 920.
  9. Alojzy Czech. Przed 11 stycznia 1937 i trochę po... Przed 11 stycznia 1937 i trochę po.... „AE Forum”, s. 5, nr XX z grudnia 2006. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach. ISSN 1731-075X. 
  10. Polscy oficerowie i policjanci zamordowani przez NKWD i pochowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie oraz obywatele RP z tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej. katedrapolowa.pl. [dostęp 2014-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 października 2014)].
  11. Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 30. [dostęp 2014-10-27].
  12. 'Tadeusz Kijonka, Harmonia – rzecz o Krystynie Szostek-Radkowej, esej w pięciopłytowym albumie Krystyna Szostek-Radkowa. Mezzosopran, Polskie Radio (2006).
  13. M.P. z 1936 r. nr 301, poz. 531 „za zasługi na polu pracy narodowej i społecznej”.
  14. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  15. Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 282.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Karol Grzesik, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-06].

'

Media użyte na tej stronie

PL Epolet pplk.svg
Naramiennik podpułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Kaiserstandarte.svg

Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
POL Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi 1kl BAR.svg
Baretka: Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I Klasy
SRB-SHS-YUG Orden Svetog Save Komandir BAR.svg
Baretka: Order Świętego Sawy – Komandor – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.