Karol Kalita

Karol Kalita
Rębajło
Ilustracja
pułkownik
Data i miejsce urodzenia

4 listopada 1830
Komarno

Data i miejsce śmierci

25 maja 1919
Lwowie

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Austriackiego,
wojska polskie 1863

Główne wojny i bitwy

wojna francusko-austriacka,
powstanie styczniowe

Karol Kalita de Brenzenheim, ps. „Rębajło” (ur. 4 listopada 1830 w Komarnie, zm. 25 maja 1919 we Lwowie) – polski pułkownik, dowódca oddziału partyzanckiego w powstaniu styczniowym.

Nagrobek Karola Kality

Życiorys

Jego rodzina pochodząca z Inflant osiedliła się w Galicji po III rozbiorze. Był synem Jana de Brenzenheim Kality (starosta brzozowski do około 1864[1][2][3]) i Barbary z domu Komorowskiej[4].

Już jako szesnastoletni uczeń gimnazjalny brał udział w pracach konspiracyjnych za co został w 1846 oddany do wojska. Zwolniony w 1847 wrócił do szkół, ale na krótko, gdyż w kwietniu [5]1849 zaciągnął się do legionu Józefa Wysockiego i pod jego sztandarami brał udział w powstaniu węgierskim (1848-1849). Mimo amnestii, po powrocie do kraju został aresztowany i wcielony znów do wojska austriackiego, w którym dosłużył się stopnia nadporucznika, biorąc udział w wojnie włoskiej 1859. Na wieść o wybuchu powstania w Królestwie Polskim pośpieszył z 12. kolegami oficerami swego pułku do ojczyzny i oddał się do dyspozycji władz narodowych.

Został mianowany majorem i skierowany do powiatu stopnickiego. Był organizatorem pułku stopnickiego, który wchodził w skład dywizji sandomierskiej korpusu gen. Józefa Hauke-Bosaka.

Stoczył kilka zwycięskich bitew z Rosjanami, m.in. pod Mierzwinem (5 grudnia 1863), 9 grudnia 1863 pod Hutą Szczeceńską (Szczecno, Ujny, Chmielnik)[6], pod Lubienią i Iłżą (17 stycznia 1864). Po tej ostatniej bitwie został awansowany na pułkownika. W przegranej bitwie pod Radkowicami (23 stycznia 1864) podczas ostrzału, życie uratował mu jego adiutant Leon Kahane, poległy wskutek odniesionych ran[7]. Z powodu choroby nie uczestniczył w bitwie opatowskiej, w której rozbity został jego pułk.

Po upadku powstania udał się na emigrację do Turcji, skąd w 1871 wrócił do Lwowa. Ostatecznie znalazł pracę w szpitalu psychiatrycznym i ustatkował się.

Zmarł doczekawszy wolnej Polski. Został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim w sektorze nr 75, opodal Cmentarza Orląt Lwowskich.

Jest autorem książki Ze wspomnień krwawych walk, w której zawarł wspomnienia z kampanii powstańczej.

Zachowały się do naszych czasów jego dwie szable:

  1. znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie; austriacka kawaleryjska wz. 1850, klinga ozdobiona jest nakładanym złotym wizerunkiem Tadeusza Kościuszki, datą 1794 i napisem: W twoją dzielną, bitną dłoń, wdzięczni bracia dają broń. Bij jak dotąd mężnie wroga, za Ojczyznę w imię Boga oraz Dzielnemu Rębajle życzliwi rodacy 1864.
  2. znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie; rosyjska kawalerii wz. 1826, po prawej stronie klingi jest inkrustowany srebrem napis: W Imię Boga Dobądź Szabli / A Moskali Wezmą Diabli, a po lewej stronie umieszczono dedykacje: Od Przyjaciół Rembajle [!] 1864.

Przypisy

  1. ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lwów: 1860, s. 32.
  2. ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1864. Lwów: 1864, s. 38.
  3. ↑ Kalita 1913 ↓, s. 125.
  4. ↑ Marian Hubert Terlecki: Udział Podkarpacia w powstaniu styczniowym. Krosno: 1997, s. 59. ISBN 83-87282-47-2.
  5. ↑ Ze Wspomnień Karola Kality, [w:] Biblioteka Warszawska, t. Tom IV, Warszawa 1912, strona 239.
  6. ↑ Zieliński Stanisław (1880-1936), Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Fundusz Wydawniczy Muzeum Narodowego w Rapperswilu, 1913 [dostęp 2016-04-17].
  7. ↑ Kalita 1913 ↓, s. 121-125.

Bibliografia

  • Karol Kalita: Ze wspomnień krwawych walk. Lwów: Słowo Polskie, 1913, s. 1-168.
  • K. Butkiewicz - Karol Kalita "Rębajło", Wyd. MON, Warszawa 1976, seria: "Bitwy, Kampanie, Dowódcy" t. 4/76
  • Chwała Oręża Polskiego, nr 19 (40) z 2 XII 2006 (dodatek „Rzeczpospolitej”)
  • Galeria „Broń i barwa w Polsce”. Muzeum Narodowe w Krakowie. Przewodnik, Kraków 2004.
  • Kozłowski E. – Od Węgrowa do Opatowa (3 II 1863 – 21 II 1864) Wybrane bitwy z powstania styczniowego, Warszawa 1962.
  • Kozłowski E., Wrzosek M. – Historia Oręża Polskiego 1795-1939, Warszawa 1984.
  • Kwaśniewicz W. – Historia szablą pisana, czyli szable znanych Polaków I i II Rzeczpospolitej, Zielona Góra 1998.
  • Kwaśniewicz W. – Dzieje szabli w Polsce, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007.
  • Kwaśniewicz W. – Szable sławnych Polaków, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2008.
  • Romuald Sadowski, In memoria posteri - Powstanie Styczniowe na ziemi pierzchnickiej, Pierzchnica: RS, 2017, ISBN 978-83-947408-0-1, OCLC 989767577.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

K Kalita Rembajlo 1863.jpg
en:January Uprising Powstanie Styczniowe - Karol Kalita-Rębajło , Polish Oficer, participiant of insurrection
Lwow-Lyczakow-Kalita Karol Rebajlo.jpg
Autor: Grazyna Basarabowicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lviv, Lychakiv cemetery - tomb of Kalita family