Karol Kremer

Cmentarz Rakowicki.
Grobowiec Kremerów.
Miejsce spoczynku Karola Kremera.

Karol Roman Kremer (ur. 12 stycznia 1812 w Krakowie,­ zm. 28 stycznia 1860 tamże) – ­polski architekt i konserwator zabytków, działający w Krakowie.

Życiorys

Był synem Józefa Kremera (1769 ­– 1848), który po trzecim rozbiorze Polski przybył do Krakowa z Opawy. Jego braćmi byli Józef, historyk sztuki i filozof oraz Aleksander August, lekarz i przyrodnik.

W latach 1828 – 1834 studiował matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie wyjechał do Monachium, gdzie kształcił się w zakresie budownictwa i został członkiem tamtejszego Towarzystwa Architektów.

Kremer od 1838 roku był adiunktem w Urzędzie Budownictwa Wolnego Miasta Krakowa, natomiast rok później mianowano go budowniczym akademickim. W 1842 roku objął stanowisko dyrektora Urzędu Budownictwa. W tym też czasie przebudował, razem z Tomaszem Majewskim, gmach ówczesnego teatru (1841 – 1843). Jego działalność skupiła się jednak przede wszystkim na odnowie zabytków. Przeprowadzane przez niego badania, jak i prowadzona ochrona różnych budynków, miały w dużej mierze charakter pionierski. Zagadnieniom tym poświęcił m.in. pracę Niektóre uwagi o ważności zabytków sztuk pięknych na naszej ziemi (1849). W swoich koncepcjach zakładał duży stopień ingerencji i autorskiego udziału konserwatora. Poglądy te od samego początku budziły sporo kontrowersji.

Wśród jego prac konserwatorskich należy wymienić: neogotycką restaurację i przebudowę Collegium Maius (1840 –­ 1858), nadzór nad pracami przy kościele Mariackim (1841), w trakcie których odnowił wieżę Hejnalicę oraz w tym samym roku odnowa Barbakanu, po wyburzeniu tzw. szyi, łączącej go z Bramą Floriańską. Po wielkim pożarze z 1850 roku kierował odbudową kościoła św. Franciszka z Asyżu, zaangażował się też w podobne prace przy kościele Świętej Trójcy.

Poza działalnością architektoniczną i konserwatorską zaangażował się również w prace Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (od 1848), Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, Towarzystwa Dobroczynności, Komitecie Pogorzelców (po pożarze z 1850) i Komisji Archeologii Wileńskiej (1857). W 1850 roku zainicjował stworzenie Muzeum Starożytności Krajowych i objął stanowisko sekretarza Komisji Archeologii TNK, powołanej w celu zorganizowania tej placówki. Osiem lat później brał udział w pracach komisji przygotowującej wystawę starożytności.

Po śmierci spoczął w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Rakowickim (pas 13).

• 

  Kamienica (1845)
  Kraków ul. Krakowska 37

• 

  Dworek Kossakówka (1851)
  Kraków pl. Kossaka 4

Bibliografia

• Encyklopedia Krakowa. red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 507 (hasło Kremer Karol Roman). ISBN 83-01-13325-2.
• Kronika Krakowa. opracowanie całości zespół pod kierunkiem Mariana B. Michalika; art. przeglądowe, noty, kalendaria, aneksy i mapy oraz dobór il. i red. zespół pod kier. Jana M. Małeckiego, Andrzeja Kurza, Jerzego Wyrozumskiego. Warszawa: Wydawnictwo „Kronika”, 1996, s. 200 (nota Rodzina Kremerów). ISBN 83-86079-07-X.

Linki zewnętrzne

• Dzieła Karola Kremera w bibliotece Polona