Karol Pniak

Karol Pniak

Cognac

63/4 zwycięstw
podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	26 stycznia 1910 Jaworzno
Data i miejsce śmierci	17 października 1980 Kraków
Przebieg służby
Lata służby	1928–1946
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	122 eskadra myśliwska, 142 eskadra myśliwska, dywizjon 308
Stanowiska	dowódca dywizjonu (1944–45)
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa bitwa o Anglię
Odznaczenia

Karol Pniak (ur. 26 stycznia 1910 w Jaworznie, zm. 17 października 1980 w Krakowie) – polski lotnik wojskowy, podpułkownik pilot Wojska Polskiego, major (Squadron Leader) Królewskich Sił Powietrznych, as myśliwski II wojny światowej, kawaler Virtuti Militari.

Życiorys

Był trzecim synem Franciszka i Marii z d. Waluga (z sześciorga rodzeństwa). Po ukończeniu szkoły powszechnej uczył się w Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Chrzanowie. Z gimnazjum został relegowany 20 maja 1928 roku, zdecydował się wstąpić do Wojska Polskiego. Za zgodą rodziców zaciągnął się ochotniczo 23 października 1928 roku, otrzymał przydział do 2 pułku lotniczego^[1].

Tydzień Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Katowicach. Od lewej: kpr. Karol Pniak, gen. Józef Zając, por. Bronisław Kosiński, kpr. Stanisław Macek

Uczył się w Szkole Obsługi Samolotów (gdzie uzyskał stopień kaprala) następnie od 5 maja 1930 roku w Szkole Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy. Ukończył ją w październiku i został przydzielony do 22 eskadry liniowej^[2]. W lipcu 1931 roku został skierowany na kurs pilotażu w Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Po ukończeniu szkoleń latał w 122 eskadrze myśliwskiej^[3]. W 1935 roku wszedł w skład zespołu myśliwskiego 2 pułku lotniczego, który zdobył I miejsce na mistrzostwach lotnictwa myśliwskiego w Grudziądzu^[4]. Jako wyróżniający się pilot został wcielony do zespołu akrobacyjnego, tzw. "Trójki Bajana". W jej składzie wystąpił w Drugim Międzynarodowym Meetingu Lotniczym w Warszawie w 1933 r^[5]. W marcu 1936 otrzymał awans na plutonowego, w sierpniu 1938 na sierżanta.

W 1937 roku rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył 15 czerwca 1939 roku jako absolwent XII promocji (118 lokata)^[6]. Staż odbył w 142 eskadrze myśliwskiej, a w sierpniu 1939 roku promowano go do stopnia podporucznika.

Karol Pniak był zdobywcą szeregu najwyższych nagród w tym trzykrotnym Mistrzem Polski, a po śmierci kpt pil. F. Żwirki najbardziej popularnym pilotem II Rzeczypospolitej.

Podczas kampanii wrześniowej 2 września zestrzelił Dorniera Do 17, kolejne zwycięstwo odniósł 4 września. Zaliczono mu dodatkowo 1 zniszczenie prawdopodobne i 1 i ⅓ uszkodzenia.

Karol Pniak z żoną Heleną

18 września ewakuował się przez Rumunię do Francji, gdzie dotarł 29 października. W styczniu 1940 roku przypłynął do Anglii, gdzie skierowano go na przeszkolenie do 6 OTU w Sutton Bridge. 8 sierpnia 1940 roku otrzymał przydział do 32 dywizjonu RAF. W czasie bitwy o Anglię powiększył liczbę zniszczonych maszyn wroga – 12 i 15 sierpnia po jednym Messerschmitcie Bf 109, 18 sierpnia kolejne dwa Bf 109. 24 sierpnia 1940 roku zgłosił prawdopodobne zestrzelenie Bf 109. 24 sierpnia lecąc na samolocie Hawker Hurricane (nr V6572) został zestrzelony, samolot rozbił się w Rhodes Minnis, niedaleko Lyminge, pilot wyskoczył na spadochronie^[7]. Ranny, w szpitalu przebywał do 16 września 1940 roku.

Powrócił do walk w ramach 257 dywizjonu RAF i 11 listopada 1940 roku zestrzelił 1 i ¹/₂ samolotu Fiat BR.20.

23 listopada 1940 przeniesiony do dywizjonu 306. Po przerwie operacyjnej 1 grudnia 1942 został dowódcą eskadry. 13 lutego 1943 został zakwalifikowany do Polskiego Zespołu Myśliwskiego (Polish Fighting Team, zwany również „Cyrkiem Skalskiego”), gdzie walczył od 13 marca do 12 maja. 17 listopada 1944 objął dowództwo nad 308 dywizjonem, którym dowodził do 30 czerwca 1945 roku. W RAF nosił przydomek „Koniak” (ang. Cognac)^[8]. W grudniu 1946 roku został zdemobilizowany i wrócił do kraju 24 lutego 1947. Zamieszkał w rodzinnym Jaworznie. Zmarł 17 października 1980.

Pośmiertnie, decyzją Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 października 2020 roku, został mianowany na stopień podpułkownika^[9].

Zestrzelenia

Na liście „Bajana” sklasyfikowany na 26. pozycji z 6³/₄ zestrzeleniami pewnymi, 2 prawdopodobnymi oraz 2 i ⁵/₆ uszkodzeniami^[10].

Karol Pniak z trofeami z zestrzelonego włoskiego bombowca Fiat BR.20M

Zestrzelenia pewne

• 2 września 1939 – Do 17 z II./KG 3 (lub Messerschmitt Bf 110 z I./ZG 1)
• 3 września 1939 – ¹/₄ Hs 126 (wspólnie z Klein, Skalski i Zenker)^[11]
• 4 września 1939 – Bf 110 z I./ZG 1 (nie uznane lub uznane jako jednosilnikowy Junkers Ju 87)
• 12 sierpnia 1940 – Bf 109E
• 15 sierpnia 1940 – Bf 109E
• 18 sierpnia 1940 – Bf 109E
• 18 sierpnia 1940 – Bf 109E
• 11 listopada 1940 – 1 i ¹/₂ Fiat BR.20M^[12]

Zestrzelenia prawdopodobne

• 24 sierpnia 1940 – Bf 109E

Uszkodzenia

• 4 września 1939 – ¹/₃ Do 17 (razem z kpt. M. Leśniewskim i ppor. S. Skalskim)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 8995 – 14/40) – 1 lutego 1941
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie) – 1 kwietnia 1941, 20 grudnia 1943, 8 marca 1946
• Polowa Odznaka Pilota
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Krzyż Kampanii Wrześniowej
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”
• Brązowy Krzyż Zasługi
• Krzyż Lotnika (Holandia)
• Distinguished Flying Cross (Wielka Brytania)
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945 z klamrą Battle of Britain
• Gwiazda Lotniczych Załóg w Europie z klamrą France and Germany
• Gwiazda Afryki z klamrą North Africa 1942-43
• Medal Obrony
• Medal Wojny 1939–1945
• Krzyż Kombatanta
• Medal Reconnaissance de la France Libérée

Upamiętnienie

W rodzinny Jaworznie w 2020 roku jego imieniem nazwano rondo położone w Pieczyskach na skrzyżowaniu ulicy Płetwonurków z Jana III Sobieskiego^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
• Grzegorz Sojda, Grzegorz Śliżewski: Mjr pil. Karol Pniak, pilot akrobacyjny „Trójki Bajana”, uczestnik Bitwy o Anglię, pilot Polskiego Zespołu Myśliwskiego w Afryce, dowódca 308 Dywizjonu Myśliwskiego „Krakowskiego”. Warszawa: GRETZA – Robert Gretzyngier, 2015. ISBN 978-83-64424-00-7.
• Tadeusz Malinowski. 2-gi Międzynarodowy Meeting. „Skrzydlata Polska”. 6/1933, czerwiec 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 

• Karol Pniak – biografia (pol.). s. 1. [dostęp 2012-06-18].
• Karol Pniak – biografia (pol.). s. 1. [dostęp 2012-06-18].
• Karol Pniak – biografia (pol.). s. 1. [dostęp 2012-06-18].
• Karol Pniak – biografia (pol.). s. 1. [dostęp 2012-06-18].
• Cyrk Skalskiego | Karol Pniak
• Pniak, Karol (ang.). tracesofwar.com.

Linki zewnętrzne

• NAC: „Trójka Bajana” – Karol Pniak w 1933 roku, zdjęcie (pol.). s. 1. [dostęp 2012-06-18].
• NAC: Karol Pniak w Wielkiej Brytanii – zdjęcie (pol.). s. 1. [dostęp 2012-06-18].
• Karol Pniak – raport z walki 11 listopada 1941 (pol.). s. 1. [dostęp 2012-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-16)].