Karol Rathaus

Karol Rathaus
ilustracja
Imię i nazwiskoKarol Leonard Bruno Rathaus
Data i miejsce urodzenia16 września 1895
Tarnopol
Pochodzenieżydowskie
Data i miejsce śmierci21 listopada 1954
Nowy Jork
Instrumentyfortepian
Gatunkimuzyka poważna, muzyka współczesna, muzyka filmowa
Zawódkompozytor, pianista, pedagog

Karol Leonard Bruno Rathaus (ur. 16 września 1895 w Tarnopolu, zm. 21 listopada 1954 w Nowym Jorku)[1][2] – polski kompozytor, pianista i pedagog żydowskiego pochodzenia.

Życiorys

Studiował od roku 1913 kompozycję u Franza Schrekera w Wiedniu i wraz z nim przeniósł się do Berlina, by kontynuować studia. Równocześnie studiował historię na Uniwersytecie Wiedeńskim, kończąc 1922 w stopniu doktora[2][3]. Studia musiał przerwać w roku akademickim 1918/1919 ze względu na służbę wojskową w armii austro-węgierskiej. Po ukończeniu studiów pozostał w Berlinie, gdzie w latach 1921–1932 wykładał kompozycję i teorię muzyki w Hochschule für Musik[1][2].

W latach 1932–1934 przebywał w Paryżu, w 1934–1938 w Londynie (1934-1938), ostatecznie w 1938 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i zamieszkał w Los Angeles. W 1940 przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie w latach 1940-1954 był wykładowcą w nowojorskim Queens College[1][3].

Był aktywnym członkiem amerykańskich organizacji muzycznych, takich jak ISCM, American League of Composers from Austria, Amerykańskie Stowarzyszenie Kompozytorów, Autorów i Wydawców; pełnił funkcję honorowego wiceprezydenta Jewish Music World Center, działał w organizacjach polonijnych (m.in. Komitecie Muzycznym Instytutu Kultury)[1][2].

Twórczość

Jego wczesne kompozycje były bliskie ekspresjonizmowi postromantycznemu i częściowo nawiązywały do dodekafonii. W późniejszym okresie tworzył muzykę „bardziej przystępną”, wpisaną w nurt neoklasycystyczny[1]. Pisał też muzykę do pierwszych niemieckich filmów dźwiękowych, m.in. do filmu Der Mörder Dimitri Karamasoff (1931) w reż. Fedora Ozepa, czym zdobył popularność i uznanie jako kompozytor tego gatunku muzyki[1][2]. W III Rzeszy jego utwory został zaliczone do sztuki zdegenerowanej.

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

  • I Sonata fortepianowa c-moll op. 2
  • I Symfonia na orkiestrę op. 5
  • II Symfonia na orkiestrę op. 7 (prawykonanie 1924 Frankfurt)
  • II Sonata fortepianowa op. 8
  • I Sonata na skrzypce i fortepian op. 14
  • Cztery utwory taneczne na orkiestrę op. 15
  • Pastorale i taniec op. 17 na chór mieszany a capella
  • Ostatni Pierrot op. 19, balet w jednym akcie
  • Sonata na klarnet i fortepian op. 21
  • Uwertura op. 22
  • Mała serenada na 4 instrumenty dęte i fortepian op. 23
  • Trzy mazurki na fortepian op. 24
  • Obca Ziemia op. 25, opera w 4 aktach
  • Pieśn i fuga na chór mieszany i orkiestrę kameralną op. 26
  • Suita na skrzypce i orkiestrę kameralną op. 27
  • Suita na orkiestrę op. 29
  • Preludium i toccata na organy op. 32
  • Trzy pieśni do słów Calderóna op. 34
  • Serenada na orkiestrę op. 35
  • Tryptyk kontrapunktowy op. 37
  • Cztery etiudy na fortepian op. 38
  • Pastorale i taniec na skrzypce i fortepian op. 39
  • II Sonata na skrzypce i fortepian op. 43
  • Nokturn na orkiestrę “Sen Jakuba” op. 44
  • Koncert fortepianowy op. 45
  • Trzy studia na fortepian op. 46
  • III Symfonia na orkiestrę op. 50
  • Krajobraz w sześciu kolorach na fortepian op. 51
  • Polonez symfoniczny op. 52
  • Trio na skrzypce, klarnet i fortepian op. 53
  • Psalm XXIII op. 54
  • Wizja dramatyczna na orkiestrę op. 55
  • IV Kwartet smyczkowy op. 60
  • V Kwartet smyczkowy op. 71

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Bpgusław Raba, Rathaus Karol, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 8 Pe–R część biograficzna, Kraków: PWM, 2004, s. 312, ISBN 83-224-0837-4.
  2. ↑ a b c d e f Karol Rathaus, Polmic, 2008 [dostęp 2020-05-24].
  3. ↑ a b Leon Tadeusz Błaszczyk, Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX I XX wieku. Słownik biograficzny, Warszawa: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, 2014, s. 221, ISBN 978-83-939735-1-4.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Karol Rathaus.jpg
Karol Rathaus (1895-1954) - kompozytor, pianista i pedagog