Karolingowie

Państwo Karolingów ok. 814 r.

Podział państwa Karolingów (843) oraz sąsiedzi za Łabą „Lechs”, „Wends” oraz „Chrobatia”.

Karolingowie – dynastia frankijska wywodząca się od Karola Młota, panująca w latach 753–987. Pierwszym jej przedstawicielem miał być Arnulf z Metzu. Początkowo majordomowie dynastii Merowingów. Odsunęli ich od władzy w 751 i sami objęli tron za zgodą możnowładztwa i papiestwa. Po śmierci Ludwika Pobożnego państwo frankijskie zostało podzielone na trzy części: zachodnią (Francia occidentalis), wschodnią (Francia orientalis) i środkową ciągnącą się od Flandrii po północną Italię i brzegi Morza Śródziemnego.

Historia

Karolingowie pochodzili z Austrazji. Protoplastą rodu był Arnulf Piwowarski (zm. ok. 645), urzędnik królewski, biskup Metzu. Syn Arnulfa Ansegizel ożenił się z Beggą, córką Pepina z Landen, majordoma Austrazji. Arnulf i Pepin byli jednymi z najznamienitszych możnych tego pokolenia. Małżeństwo Ansegizela i Beggi zapewniło rodowi (zwanego od wtedy Arnulfinami-Pepinidami) hegemonię w Austrazji.

Ogromne znaczenie polityczne pokazała sytuacja po śmierci króla Dagoberta I w 639 r. Syn Pepina I, Grimoald, który polecił bezdzietnemu Sigebertowi III adoptować swego syna Childeberta i osadził go następnie na tronie. Jednak możni Neustrii wytoczyli Grimoaldowi proces i zgładzili go w 656 roku.

Syn Ansegizela i Beggi, wnuk Arnulfa, Pepin II, przejął praktycznie całą władzę w królestwie Franków, był majordomem Austrazji, Neustrii i Burgundii. Jako majordom wszystkich królestw przyjął tytuł księcia Franków.

Syn Pepina II, Karol Młot, po śmierci ojca (grudzień 714) nie odziedziczył żadnej ziemi, ani tytułu – jego ojciec wraz z żoną Plektrudą jako dziedzica wyznaczyli swojego wnuka Teudoalda – nieślubne dziecko ich syna Grimoalda. Plektruda wtrąciła Karola do więzienia. Z końcem 715 r. uciekł z więzienia i stanął na czele buntu przeciw rządom kobiety. Do 718 r. Karol zdołał pokonać wrogów wewnętrznych i od tego czasu do swojej śmierci w 741 zaczął umacniać swą władzę w królestwie oraz zbrojnie odpowiadać na zakusy innych plemion germańskich. W tym czasie majordomus zdołał podporządkować sobie tzw. biskupie republiki arystokratyczne wzdłuż Loary i Rodanu, ponadto dokonał szeregu sekularyzacji dóbr kościelnych. Najsłynniejszym epizodem z życia Karola Młota jest bitwa pod Poitiers stoczona w roku 732, w której Frankowie odparli najazd arabski oraz zabili arabskiego wodza Abd-ar-Rahmana^[1].

Synowie Młota, Karloman i Pepin Krótki, po śmierci ojca podzielili królestwo Franków między siebie. Karloman otrzymał Austrazję, Szwabię i Turyngię, Pepin Neustrię i Burgundię, a swojego najmłodszego, przyrodniego brata Griffo umieścili w klasztorze^[2]. W roku 743 na tronie Frankońskim – zdobytym wcześniej przez Karola Młota – osadzili Childeryka III, prawowitego władcę z dynastii Merowingów^[1]. Obaj bracia rządzili swoimi częściami zgodnie, wspierając się wzajemnie. W 747 roku Karloman zrezygnował z władzy i został mnichem w klasztorze na Monte Cassino. Pepin przejął faktycznie całą władzę w królestwie Franków. W październiku 751 roku na zwołanym przez siebie zjeździe feudałów frankijskich w Soissons dokonał za przyzwoleniem feudałów zamachu stanu, detronizował króla Childeryka III^[1] i został konsekrowany na króla Franków przez świętego Bonifacego jako pierwszy władca z dynastii Karolingów. Wcześniej od papieża Zachariasza otrzymał poparcie w formie rozporządzenia, by tytuły królewskie nadawano tym, którzy realnie sprawują władzę. Jego prawo do władzy pozostawało jednak wciąż dyskusyjne, dlatego zawarł sojusz z papiestwem, zaproponowany przez kolejnego papieża, Stefana II. Zalegalizował on jego władzę przez namaszczenie w dniu 28 lipca 754 roku w bazylice Saint-Denis pod Paryżem, a tym samym zobowiązał go do obrony Rzymu przed Longobardami. Prowadził on kampanię przeciw Longobardom (754), wyniku której powstało Państwo Kościelne. W latach 752–760 prowadził walki z Arabami z Półwyspu Iberyjskiego.

(c) GFDL, CC BY-SA 3.0

Mapa rozwoju Imperium Franków w latach 481–814

Syn Pepina Karol Wielki wyniósł młodą dynastię, stary ród, na wyżyny potęgi. Do nabytków terytorialnych poprzedników dodał swoje: zdobył północne i środkowe Włochy, północno-wschodnią Hiszpanię, Saksonię, Bawarię i ziemie nad środkowym Dunajem. W ten sposób ukształtowało się państwo sięgające od Morza Północnego i Bałtyku na północy po Benewent na południu oraz od Atlantyku na zachodzie po Łabę i pusztę pannońską na wschodzie. Do nabytków terytorialnych nie sposób nie dodać reform wewnętrznych w królestwie, które jednak nie przetrwały po śmierci reformatora. Największym osiągnięciem Karola była koronacja cesarska w Boże Narodzenie 800 roku w Rzymie z rąk papieża Leona III.

Po śmierci Karola 28 stycznia 814 w Akwizgranie nastąpił powolny rozkład struktur wielkiego państwa frankijskiego. Prawo dziedziczenia, które widoczne już wcześniej dzieliło państwo, stało się po śmierci Karola powodem rozpadu cesarstwa. Początkiem ostatecznego rozpadu był traktat roku w Verdun zawarty w 843, który podzielił państwo Karola Wielkiego między synów Ludwika I Pobożnego (syna Karola Wielkiego): Lotara, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego. Podział ten położył podwaliny pod powstanie w przyszłości Francji i Niemiec.

Drzewo genealogiczne

• Karol Młot, majordom zjednoczonego królestwa Franków (jego ojcem był Pepin z Herstalu – majordom Austrazji)
  • Hiltrud (zm. 754)
  • Karloman (syn Karola Młota), od 741–747 król Austrazji, Szwabii i Turyngii
  • Grifo (zm. 753)
  • Pepin Krótki, majordom Childeryka III, od 751 król Franków
    • Karloman (syn Pepina Krótkiego), od 768 król Austrazji i Burgundii
    • Karol I Wielki, od 768 król Franków, od 774 król Franków i Longobardów, od 800 cesarz rzymski
      • Pepin
      • Karol (zm. 811)
      • Pepin Longobardzki, od 781 król Longobardów
      • Ludwik I Pobożny, od 781 król Akwitanii, od 814 król Franków i cesarz
        • Lotar I, od 840 król Franków i cesarz
          • Karolingowie włoscy do 875
        • Ludwik II Niemiecki, od 817 król Bawarii, od 843 król Franków wschodnich
          • Karolingowie niemieccy do 911 ${\displaystyle \Rightarrow }$ Państwo wschodniofrankijskie
        • Pepin I, od 817 król Akwitanii
          • Pepin II od 838 do 848 król Akwitanii
        • Karol II Łysy, od 840 król Franków zachodnich, od 875 cesarz, od 876 król Italii
          • Karolingowie francuscy do 987 ${\displaystyle \Rightarrow }$ Państwo zachodniofrankijskie
      • Drogo, biskup Metz

Karolingowie niemieccy

Panowali w królestwie Franków wschodnich w latach 840–911. Obejmowała sześciu królów panujących:

• Ludwik II Niemiecki (804–876), od 840 król wsch. Franków
  • Karloman (830–880), od 876 król wsch. franków i od 877 Italii
    • Arnulf z Karyntii (850–899), od 887 król wsch. franków i od 896 cesarz
      • Ludwik IV Dziecię (893–911), od 899 król wsch. franków
  • Ludwik III Młodszy (835–882), od 876 król wsch. franków
    • Ludwik (877–879)
  • Karol Otyły (839–888), król 876–87 wsch. franków, 884–887 zach. franków i Italii i 881–887 cesarz

Karolingowie francuscy

Panowali w królestwie Franków zachodnich w latach 840–987. Obejmowała dziewięciu królów panujących:

• Karol II Łysy (840–877), od 840 król zach. Franków, od 875 cesarz rzymski, od 876 król Italii
  • Ludwik II Jąkała (877–879)
    • Ludwik III (879–882) (współrządy z Karlomanem)
    • Karloman II (879–884) (współrządy z Ludwikiem III w latach 879–882, następnie samodzielne rządy)
    • Karol III Prostak (892–922)
      • Ludwik IV Zamorski (936–954)
        • Lotar (954–986)
        • Karol
          • Ludwik V Gnuśny (986–987), ostatni król dynastii Karolingów zachodnich (francuskich)

Zobacz też

• drzewo genealogiczne Karolingów
• historia Francji
• historia Niemiec

Przypisy

Bibliografia

• Antoni Mączak, red., Dynastie Europy, Wrocław 2009, s. 132–151.
• Włodzimierz Dworzaczek, Genealogia, cz. 2: Tablice, Warszawa 1959, tabl. 42.