Karpacki Park Narodowy

Karpacki Park Narodowy

Карпатський національний природний парк

park narodowy
Państwo	Ukraina
Obwód	iwanofrankiwski
Położenie	obwód iwanofrankiwski  • rejon nadwórniański  • rejon wierchowiński
Siedziba	Jaremcze
Data utworzenia	3 czerwca 1980
Powierzchnia	505,13 km²
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Karpacki Park Narodowy
Położenie na mapie Ukrainy Karpacki Park Narodowy
48°15′N 24°35′E/48,250000 24,583333
Strona internetowa

Karpacki Park Narodowy^[1] (ukr. Карпатський національний природний парк, Karpatśkyj nacionalnyj pryrodnyj park) – ukraiński park narodowy zlokalizowany w pasmach Czarnohory i Gorganów w Karpatach Wschodnich. Siedziba parku znajduje się w mieście Jaremcze^[2].

Wiadomości ogólne

Historia ochrony naturalnego krajobrazu w Czarnohorze sięga 1921 roku, kiedy na mocy decyzji polskiego Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Narodowych utworzono rezerwat przyrody o powierzchni 4,48 km², który w 1927 roku powiększono do 8,32 km²^[3][4].

Sam park narodowy został powołany do życia 3 czerwca 1980 r. rozporządzeniem Rady Ministrów Ukraińskiej SRR. Jednocześnie nowo powstałemu parkowi przekazano na własność 68,5 km² ziemi (sam park miał wówczas powierzchnię 473 km²)^[5]. Na mocy ukazu prezydenta Ukrainy z 10 lutego 2010 roku dokonano niewielkiej korekty terytorium parku, ustalając jego powierzchnię na poziomie 505,13 km²^[2][6]. Nieco ponad 75% terenów pozostających w granicach parku stanowi jego własność. Pozostała część, a więc niespełna 25% pozostaje własnością osób trzecich^[7][2].

Karpacki Park Narodowy rozciąga się z północnego zachodu po południowy wschód – od miasta Jaremcze na północy po dolinę Czarnego Czeremoszu – na odległość 55 km oraz ze wschodu na zachód na odległość 20 km^[2][8]. Zachodnią granicę parku stanowi linia czarnohorskiego działu wodnego^[9], za którą znajduje się teren Karpackiego Rezerwatu Biosfery. Terytorium parku podzielone jest na 12 obszarów ochronno-badawczych^[8]. Teren parku wznosi się na wysokość od 500 do 2061 m n.p.m. (Howerla)^[2][8]. Ze względu na możliwość użytkowania gruntu w parku wyznaczono cztery strefy: ochrony, rekreacji, rekreacji stacjonarnej i ekonomiczną^[7].

Flora

Na terenie parku odnotowano 1260 gatunków roślin zarodnikowych i naczyniowych, w tym 155 gatunków mszaków^[10]. 80 gatunków występujących w parku roślin znajduje się w „Ukraińskiej Czerwonej Księdze”. Wśród nich są m.in. arnika górska, różanecznik wschodniokarpacki, różeniec górski, sasanka alpejska, sosna limba, widłak jałowcowaty, wroniec widlasty, zimoziół północny, żurawina drobnoowocowa, kilka gatunków storczykowatych^[10]. Ponadto trzy gatunki odnotowano w „Europejskiej Czerwonej Księdze”: barszcz karpacki, miodunka węgierska, pierwiosnek wyniosły. W granicach parku występuje 29 endemicznych gartunków roślin, spośród których 12 występuje na terenie całych Karpat (m.in. gruszyczka karpacka, wieczornik śnieżny, wilczomlecz karpacki), a 13 w Karpatach Południowych (m.in. chaber karpacki, fiołek wschodniokarpacki, tojad karłowaty)^[10].

91% terenów wchodzących w skład parku zajmują grunty leśne. 88% z nich stanowią tereny pokryte lasem (wliczając szkółki leśne). Dominującym gatunkiem na tych terenach jest świerk (79%), oprócz którego występują m.in. buk (10%) i jodła (4%)^[7]. Wiek lasów w Karpackim Parku Narodowym określa się jako średni (78% drzew). Mniejszy odsetek stanowią drzewa młode (7%) i obumierające (6%). Przeciętny wiek drzew określono na 77 lat^[7].

Na terenie parku zaobserwować można występowanie pięter roślinności:

• piętro reglowe (do 1450 m n.p.m.)
  • lasy bukowe
  • lasy jodłowo-bukowe, niekiedy z domieszką świerku lub grabu,
  • lasy bukowo-jodłowe z domieszką świerku,
  • lasy bukowo-jodłowo-świerkowe,
  • lasy jodłowo-świerkowe,
  • lasy świerkowe,
  • lasy świerkowe z domieszką sosny limby,
• piętro kosodrzewiny (1450–1570 m n.p.m.),
• piętro halne (1750–2061 m n.p.m.)^[11].

Fauna

Różnorodność krajobrazu wpłynęła na występowanie poszczególnych grup zwierząt: większy odsetek gryzoni, nietoperzy i innych owadożernych, natomiast mniejszy drapieżników i parzystokopytnych^[12].

Wśród zwierząt występujących na terenie parku odnotowano: 56 gatunków ssaków, 114 gatunków ptaków, 11 gatunków ryb, 10 gatunków płazów i 7 gatunków gadów. Z co rzadszych gatunków warto wymienić salamandrę plamistą, traszkę górską, traszkę karpacką, gniewosza plamistego, błotniaka zbożowego, bociana czarnego, cietrzewia zwyczajnego, dzięcioła trójpalczastego, orła przedniego, sokoła wędrownego, borsuka, rysia czy wydrę^[13].

11 gatunków żyjących w Karpackim Parku Narodowym wpisano do „Europejskiej Czerwonej Księgi”. Są to m.in. wilk szary, niedźwiedź brunatny, gacek brunatny, orzesznica leszczynowa, derkacz zwyczajny czy ślimak winniczek^[13].

Hydrologia

Głównym ciekiem wodnym w granicach parku jest rzeka Prut w swoim górnym biegu, która przed Jaremczem tworzy wodospad. Oprócz niej licznie występują potoki górskie, np. Bystrzec, Dzembronia czy Prutec^[14]. Nierzadko tworzą one kaskady. Największa z nich to piętnastometrowy wodospad Huk. Powstał on na potoku Żeneć (lewym dopływie Prutu przepływającym między grzbietami Jawornika oraz Chomiaka i Syniaka)^[15].

Stosunkowo rzadkim elementem krajobrazu Czarnohory i Gorganów są natomiast jeziora: największe to jezioro Mariczejka (1 ha powierzchni, położone na południe od Popa Iwana) oraz około półhektarowe jezioro Niesamowite (położone tuż poniżej głównego grzbietu, między Turkułem a Rebrą)^[12][14]. Kilka podobnych rozmiarów jezior położonych jest na południowo-zachodnich zboczach Czarnohory, a więc już poza granicami parku^[16].

Turystyka

W parku wyznaczono sieć szlaków turystycznych. Wśród nich znalazło się 25 szlaków pieszych o łącznej długości przeszło 148 km^[17], 18 ścieżek ekologicznych (117 km)^[18] i szlaki narciarskie (61 km)^[19].

W 2009 roku w Jaremczu otwarto centrum dla zwiedzających łączące funkcje muzealne i edukacyjne^[20].

• 

  Różanecznik wschodniokarpacki na stokach Pożyżewskiej

• 

  © Raimond Spekking / CC BY-SA 4.0 (via Wikimedia Commons)

  Wodospad Huk

• 

  Jezioro Niesamowite

• 

  Widok ze szczytu obserwatorium na Popie Iwanie

• 

  Krajobraz Czarnohory

• 

  Tablice informacyjne Karpackiego PN

Przypisy

Linki zewnętrzne

• http://cnnp.if.ua/ – oficjalna strona internetowa parku