Karttikeja
Karttikeja (Kārttikeja) – dewa śmierci i wojny w hinduizmie. Dla wyznawców hinduizmu ten bóg jest jedną z niezliczonych form Absolutu-Brahmana.
Ikonografia
Karttikeja przedstawiany jest z bronią którą stanowią łuk i włócznia.
Inne imiona
- Skanda
- Kumaran
- Szanmukha
- Subramanian
- Murugan(முருகன்) w języku tamilskim
Rodzina i postacie powiązane
Żony
Karttikeja według mitów północnoindyjskich nigdy się nie ożenił. W podaniach hinduizmu tamilskiego małżonkami boga są Walli i Dewajani. Pierwsza z tych żon jest personifikowana przez indyjską roślinę o takiej właśnie nazwie.
Wahana
Jego świętym zwierzęciem i wierzchowcem jest paw.
Recepcja w literaturze religijnej
Dzieła wczesne
Początkowo prawdopodobnie jeden z tamilskich duchów Natury, zwany Murugu. Do dzisiaj kult Karttikei zawiera wiele elementów szamanizmu, m.in. tańce, wprowadzające w trans i często nie odbywa się w świątyni, lecz na polu lub w lesie.
Następnie bóg wymieniany w literaturze hinduistycznej od pierwszego tysiąclecia p.n.e. Imperium Kuszanów wybijało monety z wizerunkiem tego boga.
Wspomniany w Ćhandogjopaniszadzie jako „droga wiodąca do mądrości”.
- Opisany jest też w Mahabharacie.
- Skandapurana przytacza wypowiedź boga.
- Bhagawadgita (10:24), opisuje, że bóg Kryszna nazwał siebie „Skandą wśród generałów” (czyli najwyższym wodzem).
W mitologii
Sati, żona boga Śiwy, dokonała samospalenia (sati), a następnie inkarnowała się jako córka królewska Uma (Parwati). Tymczasem straszliwy demon Surapadman wraz z zastępami innych demonów niszczył Ziemię. Tylko syn Śiwy mógł uratować świat. Śiwa jednak nie interesował się boginiami, pogrążony w medytacji. Namówiony przez innych bogów Kama- bóg miłości postanowił strzelić w Śiwę strzałą z kwiatów, aby ten zakochał się w Parwati. Jednak zanim zdążył to zrobić, Śiwa spalił go na popiół promieniami swojego trzeciego oka. Z iskier ognia Śiwy narodziło się sześciu chłopców, których Parwati połączyła w jedno ciało z sześcioma głowami i dała mu imię Szanmuka (Sześciogłowy). Chłopca wychowywało sześć kobiet, zwanych Kritika (czyli Plejady). Stąd pochodzi inne imię boga – Karttikeja. Poprowadził on armię bogów i zwyciężył demony.
Kult
Bóg ten pod imieniem Murugan jest najbardziej popularny wśród Tamilów w Indiach, na Sri Lance i w innych krajach świata. Jest patronem Tamilów. Zwycięża chaos i przywraca boski ład. Chroni wyznawców przed demonami. Przekazał Śiwie świętą sylabę Om.
Na północy Indii jego kult zanikł już w XVI wieku. Karttikeja znany jest jeszcze tylko w Bengalu i Pendżabie. W stanie Karnataka ten bóg jest często czczony jako Najwyższa Osoba Boga.
Święta
Tamilowie poświęcili temu bogu miesiąc pod nazwą Karthikai. W miesiącu tym odbywa się 6-dniowe święto ku czci boga, zwane Skanda Śasti.
Święte miejsca
Najważniejsze świątynie boga znajdują się w Tamil Nadu. Są to: Aru Padaiveedu, Thiruchendur, Swamimalai, Pazhamudircholai, Thirupparangunram, Palani, Thiruthani, Sikkal, Marudamalai, Vayalur, Kukke Subramanya oraz na Sri Lance: Kataragama, Tirukovil, Embekke i Nallur Kandaswamy. Wiele świątyń znajduje się także w Malezji.
Recepcja w innych religiach
Na Sri Lance jest popularnym bóstwem wśród wyznawców hinduizmu i buddyzmu.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Skanda sur sa monture, le paon Paravani.Cambodge, province de Prei Veng, Kdei Ang, 7ème ou 8ème siècle, grès. Musée Guimet,Paris.
Photo by CEphoto, Uwe Aranas or alternatively © CEphoto, Uwe Aranas, CC BY-SA 3.0
Posąg hinduskiego boga Murugan stojący obok schodów do Jaskiń Batu w dystrykcie Gombak w malezyjskim stanie Selangor.