Katakana

Katakana

sylaba ka
Charakterystyka
Rodzaj	sylabariusz
Kierunek pisma	od lewej do prawej alternatywnie: z góry na dół (wtedy od prawej do lewej)
Języki pisma	japoński, ajnuski, języki riukiuańskie
Historia
Czas używania	ok. 800 n.e. – obecnie
Systemy macierzyste	Napisy na kościach wróżebnych zhuànshū pismo kancelaryjne pismo wzorcowe (kanji) man’yōgana katakana
Kodowanie
Unikod	U+30A0–U+30FF
ISO 15924	Kana
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Katakana (jap. かたかな, カタカナ, 片仮名) – jeden z dwóch japońskich systemów pisma sylabicznego kana^[1]. Drugim z nich jest hiragana. Każdemu znakowi katakany odpowiada znak hiragany.

Opis

Katakana powstała w IX wieku, w okresie Heian i jest używana głównie do zapisywania:

• nazw własnych pochodzenia obcego, np. ポーランド Pōrando („Polska”), ロンドン Rondon („Londyn”), ヤン Yan („Jan”);
• słownictwa zapożyczonego z języków zachodnich (gairaigo), np. インターネット intānetto („internet”), パン pan („chleb”; z port. paõ), アルバイト arubaito („praca na pół etatu”; z niem. Arbeit – „praca”);
• wyrazów dźwiękonaśladowczych, np. ヒー hī oznaczające westchnięcie;
• nazw zoologicznych i botanicznych, np.: セイヨウミツバチ seiyō mitsubachi („pszczoła miodna”, zamiast 西洋蜜蜂); ホウセンカ hōsenka („niecierpek balsamina”, zamiast 鳳仙花)^[2];
• podkreśleń, nacisków (gdzie w języku polskim w tym celu używalibyśmy czcionki pochyłej, spacjowania albo wytłuszczenia)^[3][4].

Na sylabariusz katakany składa się 48 znaków:

• 5 samodzielnych samogłosek;
• połączenia spółgłoskowo-samogłoskowe, składające się z 9 spółgłosek połączonych z każdą z 5 samogłosek, z zastrzeżeniem, że:
  • 3 sylaby (yi, ye i wu) nie istnieją;
  • 2 sylaby (wi i we) wyszły z użycia we współczesnej japońszczyźnie;
  • 1 sylaba (wo) jest wymawiana tak samo jak samogłoska o we współczesnej japońszczyźnie;
• 1 samodzielna spółgłoska.

Znaki te są umieszczane w tabeli zwanej gojūon (jap. 五十音) („tabela 50 dźwięków”) wraz ze znakiem ン, który stawia się poniżej.

Znaki

Poniżej znajduje się tabela znaków katakany oraz ich odczytanie w transkrypcji Hepburna. Znaki zaznaczone na czerwono nie są obecnie używane. Zobacz uwagi co do wymowy w artykule głównym kana.

Sposób zapisu

Poniższa tabela przedstawia sposób zapisu każdego znaku katakany. Liczby i strzałki wskazują kolejność i kierunek kresek.

Pochodzenie

Katakana

Katakana została stworzona z elementów chińskich znaków w celu zapisu ich japońskiej wymowy. Na przykład znak カ pochodzi z lewej części znaku 加 (ka). Odczytanie wymowy znaku nie ma nic wspólnego z odczytaniem jego znaczenia. Rysunek obok przedstawia znaki katakana i odpowiadające im znaki kanji.

Zobacz też

• pismo japońskie
• język japoński
• kaligrafia japońska

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Japanese Language (tekst + film 38'; historia hiragany, katakany) (ang.)